doğoya fazlasıyla değer veren uygarlıktır. özellikle de toprağa öyleki yerleşimlerin toprağı işgal etmemek için kayaları oyarak kendilerine barınma yeri yapmışlardır.
yard. doç. dr. ismail doğan'ın "mayalar ve türklük" adlı 2007 yılında basılmış bir kitabı vardır. ayrıca tahsin mayatepek'in (mustafa Kemal'in askeri ateşe olarak görevlendirdiği kişi) soyadı da mayaları araştırırken tepek kelimesini bulmasından ve mustafa kemal'e düzenli olarak rapor etmesinden gelir.
maya dili, eski Mısır dili ve Japonca da olduğu gibi kelimeleri ve fikirleri belirten ideogramların ve sesleri belirten fonetik sembollerin bir karışımından oluşmuştur.
Dil uzmanları tarafından ancak dörtte biri çözülebilmiş, yaklaşık 800 hiyeroglif işaret kullanmışlardır. Bugün, günlerin isimleri, aylar, tanrılar, rakamlar, renkler ve pusula yönleri rahatlıkla okunabilmektedir.
Maya medeniyeti, belirli bir gerileme devrine girmeden, gelişmesinin doruğundayken birden çöktü. M.S. 800-900 yılları arasında, şehirler veya ayin merkezleri birbiri ardından söndü. Şehir kültürü kayboldu ve yalnız köy kültürü kaldı. Bu tarihlerde köylerde bile nüfusun hayli azaldığı sanılır.
Bu buhranın sebepleri bilinmez.
