Ağzıma sıçmış jack london kitabıdır hayata bakışımı yıllar önce değiştiren kitaptır. O gün bugündür mutlu değilim farkındalığa farkındalık kattı iyi bok yedi. Şimdi bir köşede oturmuş prostatlı moruklar gibi ölümü özlüyorum.
jack london ın 'künstlerroman' tarzında yazılmış kitabı. Beni en çok uyuduğu vaktin heba olduğunu düşünen martin'in uyanık kalmaya dayanamayan bir insana dönüşmesi etkiledi. okuyunuz efenim okuyunuz.
'' Martin eden için neden biraz üzülmeyeyim? martin eden bendim. martin eden bir bireyci idi , bense bir sosyalist. işte bu nedenden ben yaşamaya devam ediyorum ve işte bu nedenden martin eden öldü. '' JACK LONDON
uzun yıllar önce askerlik yaparken okuduğum bu roman hala her aklıma geldiğinde içimi sızlatır. Neden sızladığını unuttum bile, aşkla karışık bir sızı gibi ancak bazen kendini ifade edemediğini düşünen ya da yazdıkları için beklediği tepkiyi alamadığını fark edip umutsuzluğa kapılan yazarların mutlaka okumaları gereken çok değerli bir başyapıttır martin eden.
aslında martin eden, jack london. martin eden her ne kadar kurguyla karıştırılmış olsa da jack london biyografi izi taşımaktadır. jack london'un yazar olma amacı, önceki mesleği ve diğer birçok benzerlik dikkat çekmektedir.
Başyapıt. Okumayan insan çok şey kaçırmış demektir.
bu kitabın bireycilige bir saldırı olduğu fikrinede kesinlikle katılmıyorum; jack London hayatı boyunca bireycilik-sosyalizm ikilemi yaşamıştır. her ne kadar eserleri ( martin edenden önceki) sosyalizm içerikli olsada kendi yaşamında bu ikilem hep olmuştur, zira büyük umutlarla kurduğu çiftliğin zarar etmesi, "kendisi" için Amerika'nın en görkemli evini inşaa ettirmeye kalkıp evin yanması jack London'un sosyalistligininde kendisininde sonunu hazırlamıştır.
martin eden jack London'un içindeki bireyciyi haykırmasıdır esasen, dogru ama acı fikir olarak, üstüne basa basa.
zira martin "hayatı tüm yönleriyle anlamış bir adam için evin maddi degeri önemsizdi" derken jack London kendi görkemli evinin yanmasıyla sosyalistligini neredeyse tamamen kaybeden bir adamdır.
Bir başka deyişle boşluğa tırmanışın muhteşem hikayesidir martin eden tam anlamıyla bir boşluğa tırmanış... cehaletin mutluluğuna özenen bir bilgelik...
burjuvazinin iç yüzünü daha önce kendisi için aydınlığı ve üstünlüğü simgeleyen insanların içinin koflugunu anlatması ise benim için pek manidardır, sanki o burjuvaziyi anlatıyorken Türk solunu anlatmiştir sağcı olmayan ama solcuda olamayan birisi olarak bana... o görkemli yaşam tarzının o Aydın görüntünün altında yatan cehalet Türkiye'deki sol burjuvazinin portresinden başka bir şey değildir sanki, memleketin gelişmemesinden yana pek bi dertli olupta marmarayın bozulmasına göbek atarak sevinen iki yüzlü Türk burjuvazisidir sanki ruth ve sınıfı.
Albert camusun yabancısından çok etkilenmiş ve yabancıyı okuduktan sonra asla eskisi gibi olmamış birisi olarak söylüyorum: bu kitap yabancıyı okumuş bir bünyeyi sarsmıyor ama üzerine çok şey katıyor yani aslında belkide yabancıyı destekleyen bir numaralı kitap...
"Ne zaman dünyanın derin anlamını sezecek gibi olsam onun basitliği beni şaşırtır"
Albert camus
Aslında martin edenin ana düşüncesini yukarıdaki sözüyle özetliyor camus
Her iki başyapıtıda okumuş bir bünye tatlı bir boşvermişlik halinde yaşıyor, "lanet olsun seni tanıdığım güne camus" dediğim günler artık geride kaldı en güzeli bu kayıtsızlık hali bu duruma gelmemde martin edenin rolü yadsınamaz.
hani bazı kitaplar vardır bitti mi kapagını kapatıp şöyle bir düşünürsünüz işte öyle bir kitaptır.
kısaca Okuyun,Okutturun. insana okuma hevesi veriyor.
hayatta olan ve ünlü olan yazarların büyük çoğunluğunun orospu kıvamında olduğunu bu kitaptan da anlayabilirsiniz . gerçekten yazar olanlar öldükten en az 100 yıl sonra bile saygıyla ve hayranlıkla anılırlar .
beni bu hallere sokan jack london eseri hayatımda ciddi değişikliğe sebep olmuştur. martin eden jack london'un kendi hayatını yazdığı eserdir. ve şöyle der son için ben sosyaist olduğum için intihar etmedim ama martin etti. bu arada ben türk mülliyetçisiyim. okuyunuz efendim.
-2 yıl önce sorsanız okuduğunuz en iyi 5 kitap hangisi diye. Kesinlikle "martin eden" olurdu. yanına da parantez açar "bana zirveyi ile dibi nasıl benzer olduğunu, ikisinin de bizim kattığımız anlamla güzelleştiğini ve hayatın aslında birer kovalamaca olduğunu öğretti" derdim.
martin edeni bayağı şekilde över , olumsuz şekilde eleştirenleri de kayda değer görmezdim. Ta ki bireycilik mi toplumculuk mu arafında durana kadar. Eleştirmeye bazen de yerin dibine soktuğumu gördüm. Ve listeme almamaya karar verdim. Arkadaş ne listeymiş ya sanki devlet meselesi.
Bunu şimdi yazarken düşündüm: beni böyle çelişkelere süren hatta sorgulama ve araştırmaya iten görmediğim ayan beyan şeyleri görmemi sağlayan bu kitap. Evet listeme alıyorum
Velhasıl kelam yazarın bir yazıda nasıl kararını değiştirdiğini de gördük " yazarken düşünmek bu oluyor sanırım "... Öyle birşey yok biliyorum. Alın okuyun okuttun.
Kitaplığımın en üst kısmında yer alan ve okurken içinde kaybolduğum şahane bir başyapıt romanın başlarında şöyle bir kısım var "-Tanıştırayım bu Bay Eden dedi - Kendi kendine düşündü Martin kuşkusuz onu bu derece heyecanlandıran bay sözüydü birisi tarafından saygı görmek onun için pek alışık olmadığı bir durumdu."
Adını duyduğumda bile tebessümüme neden olan kitaptır. sevgili yurtdışına gittiğinde önsözün olduğu sayfaya ufak bir not iliştirmişti şöyle ki,
Öyle yıkma kendini
öyle mahsun, öyle garip
Nerede olursan ol
içeride, dışarıda, derste, sırada
yürü üstüne üstüne
tükür yüzüne celladın
fırsatçının, fesatçının, hayinin
dayan kitap ile dayan is ile
tırnak ile dis ile umut ile sevda ile düs ile
Dayan
rüsva etme beni
Tikivikivaz'a
ama fesleğen masumluğuyla beni seven bilemedi ki ben önsözleri hep atlarım...
hayata yönelen aşırı sevgiden,
ümit ve korkudan kurtulan bizler,
kısa teşekkürlerle şükranlarimızı sunarız
tanrı diye ne varsa,
ki, hiçbir hayat ebediyyen yaşamaz,
ki, ölüler dirilemez;
ki, en yorgun nehirler bile
bir yerde denizle birlesirler.
martin eden- jack london
son sayfasından geçen bu dizeler ve yaşanan son olayları okuru kendinden alır, başka diyara denizin ortasına götürür.
insana şu soruyu yöneltir. amacına ulaştıktan sonra ne olacak ?
