amerika mısır üretiyordu ve çok fazla stok oluşmuştu.
mısır yağının çok güzel olduğunu söylediler,
Bize Mısır yağı verdiler. Mısır unu verdiler bizim çiftçimiz tarlaları ekmedi.
Mısır unu bitince para ile diğer ülkelerden aldık.
atatürk zeytin ektirmişti ve ülkemizde zeytinyağı çok ucuzdu.
abd zeytinyağ ısındığında kanser yapıyor dedi ve bizim elimizdeki zeytinyağlarını dolar karşılığı aldı.
köylülerimiz basma fistan giyiniyordu.
tabi modayı da abd yapmalıydı.
bizim naylon kumaşlarımız var su geçirmiyor dediler
bizim fistanları aldılar kendilerininkini hediye verdiler.
uçak fabrikamız vardı, iran sipariş vermişti.
siz uçak yapmayın biz size bedava uçak verelim dediler, eski uçakları verdiler.
tamir ettirmek için verdiğimiz paraya en iyi uçakları alabilirdik.
süt tozu verdiler, öğrencilere ders arasında suyla karıştırarak süt tozu içirildi ve bu olaylardan sonra türkiye’de ilk defa çocuk ölümleri gerçekleşti.
hatta birde türk türkücüye şarkı yaptırdılar.
zeytinyağlı yiyemem aman
basmada fistan giyemem aman
senin gibi cahile
ben efendim diyemem aman.
kaynak: argonomi youtube kanalı.
1950 lere kadar Türkiye’nin ihracatı ithalatından fazla veriyordu.
Türkiye ilk kurulduğunda süper bir ülkeydi.
Sonradan şerrefsiz politikacılar bu hale getirdi.
ıı. dünya savaşı sonrasında truman doktrini, esas itibarıyla sovyetler birliği'nin doğrudan doğruya baskısı ve tehdidi altında olduğu vurgulanmış ve buna istinaden sadece yunanistan ve türkiye'ye askeri yardım öngörmüştür. fakat bu sırada avrupa'nın durumu iktisaden son derece kötüdür. altı yıllık savaş, bütün ülkelerin ekonomik kaynaklarını tüketmiştir. savaş, bütün ülkelerde ağır tahribat yapmıştır. sovyetler birliğinin, bu durumu fırsat bilerek komünizm propagandasını şiddetlendirmiştir. bunun üzerine abd 1945 haziranı ile 1946 sonu arasında batı avrupa ve beraberindeki 16 ülkeye toplamda 15 milyar dolar ekonomik yardımda bulunmuştur. fakat bu yardım, bütçe açıklarının kapanması, ithalat için kullanılması yüzünden sonuç alınamamıştır. bunun üzerine abd yeni planlar aramış ve dışişleri bakanı george marshall'ın "marshall planı" 5 haziran 1947 günü harvard üniversitesi'nde verdiği bir nutukta açıklanmıştır. buna göre, "avrupa ülkeleri her şeyden önce kendi aralarında bir ekonomik iş birliğine girişmeliler ve birbirlerinin eksikliklerini kendileri tamamlamalılar, bu genel iş birliği sonunda bir açık ortaya çıktığında amerika, bu açığın kapatılması için yardım etmeli. bunun için de önce bir iş birliği programı yapmalılar." ilkesi benimsenmiştir.
fakat bu plan daha sonrasında abd'nin kendi topuğuna kurşun sıkması halini almıştır çünkü batı avrupa ekonomileri canlanmış ve ilerleyen zamanlarda euro para birimini çıkarmışlardır. euro bugün abd dolarının en büyük rakibidir.
solun " yok ülkeyi abd ye sattılar yok emperyalizme bıraktılar" minvalinden zırvalıklarını bir kenara bırakırsak ilginç bir şey ortaya çıkıyor.
16 ülke faydalanmış. almanya, fransa, belçika, izlanda, hollanda, italya, birleşik krallık, norveç, portekiz, isveç, isviçre,yunanistan, türkiye,danimarka,avusturya.
bu ülkelerin 14 ü şu an iyi durumda ( portekizden emin değilim ama) sadece iki tanesinin ekonomisi iyi durumda değil. türkiye ve yunanistan.
bu nasıl bir şey ki her türlü kötülüğün anası ilan edilen bu plandan faydalanan 14 ülke almış başını gitmişken yunanistan ve türkiye bu ülkelerin gerisinde kalmış ? *
edit: evet güney kore ve japonya'ya da yardımlar yapılmıştır.
II. Dünya Savaşı'ndan sonra, Avrupa'nın yeniden yapılanmasını sağlamak ve ABD'nin Avrupa'daki etkisini artırmak amacıyla 1948-1952 yıllarında uygulanan Amerikan politikasıdır. Bu uygulama ile Avrupa'daki ülkeler büyük oranda ABD'ye borçlanmışlar ve ABD'nin Avrupa'daki etkisi artmıştır.
Marshall yardimlarinin temelini menderes degil inonu olusturmustur. Nefret ederim menderes'ten ama dogruya dogru. Zaten menderes kafasini kadi kizdan kaldirip farkina vardiginda tersine cevirmrek istese de cok gec olmus olup cia ajani turkes tarafindan alasagi edilmistir. Bak simdi nasil eksi yagmuru ayni entryde hem chpye hem mhpye hemde akpye giydirdim.
i̇kinci dünya savaşı'nda yıkıma uğramış avrupa devletlerin yapılan ekonomik yardım paketidir.
1948-1952 yılları arasında türkiye marshall planı çerçevesinde 351 milyon dolar dış yardım almıştır.
****
bu konu hakkında bay pipo kitabında dikkatimi çeken bir not var paylaşmak isterim.
--spoiler--
19 eylül 1949 tarihinde chp milletvekili nihat erim -
celal bayar'ın benzer sözünden on yıl önce- "türkiye küçük bir amerika olacaktır" müjdesini verdi.
herkesin bu anlaşmayı adnan menderes aldı sanar halbuki. bu anlaşmaya imza atan zamanın chp hükümetidir. 1948 yılında ilk yardım alınmıştır ve yardım zamanında hükümette chp vardı.
abd nin milyar doları bulan yardım poltikasıdır. türkiyeye 100 milyon dola gibi ufak bir rakam düşmüş olsada türkiye bunu haketmemiştir bile. çünkü müttefik devletlere yardım etmemişti. ancak bu yardımı ismet paşa kabul etti. ve türkiyeyi batının tuzağına düşürdü. bundan sonra türkiyede abd baskısı oluştu. üretim resmen kısıtlandı. inönü bu yardımı kabul ederek 1964 de johnsonun kendisini azarlamasına fırsat verdi.
1950 yılının 3 nisanında bu yardımlar ile türkiye'ye 30 milyon dolarlık tarım makineleri gelmiştir. karşılığında devlet politikası olarak gomonizm ülkeye sokulmamış, john deeere'ler, massey-harris'ler, caterpillar'lar tarlalarda köylümüzce sürülürken, birçok solcu aydınımız da, en verimli çağlarında yıllarca hapislerde dirsek çürütmüştür.
ikinci dünya savaşı nın akabinde yeniden şekillenmeye başlayan avrupa coğrafyasında, ingiltere den bayrağı devralıp yeni süper güç olma yolundaki abd nin, doğu avrupa ülkeleri üzerinde hem söz sahibi olma hem de artan sanayi üretiminin pazarlanacağı, yeni pazarlar yaratma hedefiyle uygulamaya koyduğu plandır.
Ikinci dünya savaşı na katılan katılmayan bütün ülkeler, büyük askeri harcamalar neticesinde savaş sonrası ciddi ekonomik krizlerle boğuşmaktaydı. Haliyle bu savaş bölgesinden coğrafi olarak bir hayli uzakta kalan abd kendi ülke ekonomisini büyük oranda büyütmüş, askeri, sanayi vs. Her alanda gelişme göstermişti.
Tüm bunların paralelinde abd nin üretimini pazarlaması, Abd nin bu arzına karşı gereken talebin oluşması içinse, avrupa da ekonomik kalkınmanın bir an önce sağlanıp, bu ülkelerinin ekonomisinin ve alım gücünün artması elzemdi.
Bu bilgilerin ışığında marshall yardımları nın gerçek amacının ne olduğu da gün gibi aşikardır.
ayrıca bu yardımlar doğu avrupa ülkelerinin sanayileşmesinin de büyük oranda önüne geçmiş ve bu ülkeleri abd ye bağımlı hale getirmiştir.
bu yardım planı sayesinde büyük ölçüde askeri araç gereç türkiye'ye gelmiş askeri silah sanayi gelişiminin önü tıkanmış amerikaya bugün dahi süren bağımlılık gerçekleşmiştir, öyle bir plandır ki yunanisan'a eşek dahi bağışlanmış traktör kullanılmayan yunan adaları iri yarı arizona eşeği dolmuştur.
