solcuların camileri aladığı, alayacağı veya silahlanıp saldırı hazırlıkları yaptığı, şehir şebeke suyuna zehir katıldığı gibi spekülatif haberlerle ortamı gerip 19 Aralık 1978'de gerçekleştirilen üzücü olay. kızıl.org'un bu konu hakkındaki yorumunu okumak için;
(bkz: kızıl.org gözüyle maraş katliamı)
belkide bir insanın türkiye sınırlarında görebileciği en vahşi saldırılardan biridir! şahsen olay sonrası fotolarını gördükten sonra resmen ağlayasım geldi!
benzerleri için:
Bilanço ve Sonrası...
Ölü sayısı 111 Yaralı sayısı 1000'in üstünde Tahrip edilerek yakılan ev 552 Tahrip edilerek yakılan işyeri 289 Yakılan oto 8.
23-25 Aralık 1978 de Kahramanmaraş'ta yaşamını yitirenler
Abidin UZUNPINAR Sol Ali UZUNPINAR Sol Hasan UZUNPINAR Sol Mehmet ÜNVER Sol Döndü ÜNVER (Ev Hanımı) Sol Zühre ÜNVER (Ev Hanımı) Sol ibrahim ÜNVER Sol Malik ÜNVER Sol Fidan SUNA (Ev Hanımı) Sol Ali SUNA Sol Esma SUNA (Ev Hanımı) Sol Mehmet SUNA Sol Yılmaz BAZ Sol Kezban USTA (Ev Hanımı) Sol ibrahim USTA Sol Yusuf LEVENDiZ Sol Ali AKINCI Sol ismail NERGiS Sol Hasan AKIRMAK Sol Ali YILMAZ Sol Hatice YILMAZ (Ev Hanımı) Sol Hüseyin YILMAZ Sol imam ERGÖNÜL Sol Hüseyin ERGÖNÜL Sol Güllü ERGÖNÜL (Ev Hanımı) Sol Süleyman METiN Sol Ali TRAŞ Sol Zeynep AYDOĞAN (Ev Hanımı) Sol Ali ÜN Sol Kamil ÜN Sol Zekeriya ÜN Sol Gülşen ÜN (Ev Hanımı) Sol Elif BALTA (Ev Hanımı) Sol Kemal ÖZDEMiR Sol Cennet ÖZDEMiR (Ev Hanımı) Sol Ali DOĞAN Sol Mehmet DUMAN Sol Yusuf LAKAP Sol Hasan YÜZÜK Sol Kalender TOKLU Sol Hüseyin TOKLU Sol Zeynep NERGiZ (Ev Hanımı) Sol Aziz TÜZÜN Sol Hasan ILDIRCAN Sol Mustafa ACINIKLI Sol Veli YILDIZ Sol Ahmet YILDIZ Sol Şıbo BEKAN Sol Mahmut ÜNAL Sol Sebahat iŞBiLiR (Ev Hanımı) Sol Hacı Veli iŞBiLiR Sol Ali Rıza iŞBiLiR Sol Mehmet iŞBiLiR Sol Mehmet SAĞLAM Sol Ali SAĞLAM Sol M. Ali BALTA Sol Hasan KÜÇÜKKAYA Sol Hatice GÖRÜR (Ev Hanımı) Sol Hasan ÖZTAŞ Sol Hüseyin CEREN Sol Ali BiLMEZ Sol Hasan BiLMEZ Sol ibrahim BiLMEZ Sol Fatma BiLMEZ (Ev Hanımı) Sol Hacı Bektaş BOZKURT Sol Hasan NERGiZ Sol Ali ASLAN Sol Veysel KALKANDELEN Sol Şah ismail KALAYCI Sol Derviş ZÜLKÜFLÜ Sol Musa FUNDA Sol Abbas KARAKIZ Sol Bayram BiL Sol Musa ALTUN Sol Mehmet TORUN Sol Memili BAKICI Sol Hamza YILMAZ Sağ Ercan KÖŞE Sol Nazım TOSUN Sol Mehdi KÖKLÜ Sağ Osman ANDIZ Sağ Evliya ERMiŞ Sağ Ökkeş DALKIRAN Sağ Mehmet KAHVECi Sağ Mehmet MENGÜCEK Sağ Hacı BIYIKLI Sağ Bünyamin VAROL Sağ Abdullah KANDEMiR Sağ Adem ARMUT Sağ ismail TERCAN Sağ Abdullah POLAT Sağ Mehmet ERGÜNDÜZ Sağ Ökkeş iNCE Sağ Necati PARAMIŞ Sağ Zeki YILDIRIM Sağ Süleyman AYDOĞAN Sağ Cemil KARADUTLU
13 kişinin kimliği tespit edilememiştir.
Hakkında dava açılan sanık sayısı 804
Ölüm cezasını alanlar 29
Müebbet hapis cezası alanlar 7
15-24 yıl arası hapis cezası alanlar 7
10-15 yıl arası hapis cezası alanlar 29
5-10 yıl arası hapis cezası alanlar 259
1-5 yıl arası hapis cezası alanlar 26
Beraat edenler 379
Karar aşamasında firarda olanlar, çeşitli nedenlerle davası tefrik edilenler ve ölümle davası düşenlerin toplamı : 68
Ölüm ve müebbet cezalarının dışındaki diğer hapis cezalarında 1/6 arasında indirim uygulanmış, cezalar daha da azalmıştır.
Mahkemenin kararı, Yargıtay da bozuldu. Yeniden yargılama, Yargıtay süreci vb. idam cezaları uygulanamadı. Hafif cezalarla dosya kapandı.== Kaynaklar==
1) Besim ATALAY, Maraş Tarihi, Dizerkonca Mat., istanbul 1973, s. 72
2) Aydınlık Gazetesi, 12. 01.1979
3) Aydınlık, 03. 01. 1979
4) Sonhavadis ve Milliyet Gazeteleri, 22. 04. 1978
5) Milliyet, 22. 04. 1978
6) Kahramanmaraş Davası Gerekçeli Kararı (Gerekçeli Karar), (1980/92, Karar: 1980 / 520)
7) Hürriyet Gazetesi, 26. 12. 1978
8) Muzaffer ilhan ERDOST, Faşizm v e Türkiye, s. 205 - 206
9) Yenigündem Dergisi, Sayı 38, 23-29 Kasım 1986
10) Cumhuriyet, 26. 12. 1978
11) Hürriyet, 25. 12. 1978
12) Tercüman, 25. 12. 1978
13) Hürriyet, 24. 12. 1978
14) Cumhuriyet , Milliyet, Hürriyet, 26. 12. 1978
15) Milliyet, 27. 12. 1978
16) Milliyet, 25. 12. 1978
17) Cumhuriyet, 24. 12. 1978
18) Hürriyet, 25. 12. 1978
19) Tayfun MATER, 12 Eylül Öncesi-Sonrası
20) Feza KÜRKÇÜOĞLU, V-Özgürlük Dergisi, Sayı 16, 15 Aralık 1998
"Ölenlerin sayısının 76 yı, yaralı sayısının 1000 i aştığı bildiriliyor. Sokağa çıkma yasağına rağmen 10.00 sıralarında sayıları bini bulan bir grup, Kıbrıs Meydanında toplandıktan sonra vilayet binasına doğru yürüyüşe geçmişlerdir. Ellerinde sopalar ve taşlar bulunan, tekbir getirerek ve "Müslüman Türkiye, Komünistlere ölüm" diye slogan atarak yürüyen grubu durdurmak için askeri birlikler havaya ateş açmışlardır. Sağ şiddet eylemcileri (Saat 11.30) şehrin doğu ve batı mahallelerine doğru sızmışlar ve burada bazı evleri ateşe vermişlerdir. Yangını söndürmek için gelen itfaiyeye de ateş açmışlardır.
"Komando taburu tarafından yapılan aramada Yusuflar Mahallesinde bir dere içinde 5 i polis olmak üzere 16 ceset bulunduğu, komando çavuşu, cesetlerin bulunduğu derede başka ölülerin olduğunu belirterek sayının 100 e yakın olduğunu söyledi.
Hürriyet (26. 12. 1978)
"Girilen evlerden ve enkaz altından cesetler çıkarılıyor. Cesetlerin kokmaması için çevre illerden buz istendi. Cuma gününden bu yana örgütlenmiş saldırgan toplulukların yarattığı dehşet ve terör... Ölü sayısı 98, yakılan-yıkılan enkaz altında cesetler bulunduğu, askeri birlikler, girilmeyen Yörükselim Mahallesine giderek kontrol altına aldı. Çamlık tarafında bir topluluk askerlerin üstüne ateş açtı.
"Mağaralı Mahallesinde kokmaya başlayan 16 ceset bulundu. Otopsilerin Belediye Mezbahasında yapıldığı öğrenildi. 2500 kişilik seyyar mutfak Ankara dan getirildi.
"Saldırganlara dinamit lokumu ve silah dağıtıldı. Adını açıklamayı sakıncalı bulan bir yetkili, "Maraş Müftüsünün resmi araçlarla kenti dolaştığını ve halkı kışkırtıcı konuşmalar yaptığını, olayların bundan sonra başladığını" öne sürdü.
Cumhuriyet (24. 12. 1978)
"CHP'li ve Alevi yurttaşların ev ve işyerleri ateşe verildi. Alevilerin yoğun olduğu Yörükselim, Yeni Mahalle semtlerinde kurşun yağmuruna tutulan bazı evlerde Alevi yurttaşların satırla hunharca öldürüldükleri, Hastane çevresini de kontrol altına alarak getirilen yaralılara ateş ettikleri, bazılarını kurşuna dizdiklerini öğrenildi.
"Gazipaşa semtinde askerlere sığınan iki kişi eylemciler tarafından geri alınarak bunlardan biri silahla öldürüldü, biri ağır yaralanarak sokakta bırakıldı.
"Saldırganlar, sağlık ocağında görevli iki yaralıyı zorla dışarı çıkararak kurşuna dizmişlerdir. "Saldırganlar, Devlet Hastanesinin çevresini çevirerek hastaneye getirilen yaralılara silahla ateş etmişlerdir. Yaralıları taşıyan ambulans şoförü de silahla öldürülmüştür. "Alevilerin yoğun olduğu Yörükselim, Yeni Mahalle ve Karamaraş Mahalleleri saldırının yoğunlaştığı, katliamların arttığı mahallelerdir. Uzun menzilli silahlarla taranmışlardır. Evler ateşe verilmiştir. Girdikleri evlerde yurttaşları satırla hunharca katletmişlerdir.
Cumhuriyet (25. 12. 1978)
"24. 12. 1978 sabahı saat 10.15 sıralarında sağcı gruplar, sokağa çıkma yasağına karşın kentin sokaklarında birikmişler, bin kişilik bir grup vilayete yürümeye başlamışlardır. Topluluğun dağılmasını isteyen jandarmalara saldırınca aralarında çatışma çıkmış, jandarmalar havaya ateş etmek zorunda kalmışlardır. Ve beş bin mermi yakılmıştır. Sağcıların ellerinde Amerikan yapımı M.I. piyade tüfeklerinin bulunduğu, vilayete yakın bazı binaları ateşe vermişlerdir.
"Yakınlarını kayıp eden çok sayıda yurttaş, vilayet önüne gelerek "Biz bu şehirden gitmek istiyoruz. Bize yardım edin, asker değil, şehri terk için araç istiyoruz" diye bağırıyorlardı.
"YSE Bölge Müdürlüğünün binası, sağcı saldırganlarca işgal edilmiştir. Orada silah dağıtıldığını, Yörükselim, Yeni Mahalle ve Sakarya Mahallesinde iki günden beri mahsur kalan kişileri kurtarmaya giden polislerin üzerine uzun menzilli silahlarla ateş açılmıştır.
"Yapılan saldırılarda gittikleri evlerde kadın-çocukların kurşuna dizildiği, boğazlarının kesildiği, daha sonra ölülere gaz dökülerek evlerin ateşe verildiği bildirilmiştir.
Tercüman ( 25.12. 1978)
"Esma Suna adlı hamile bir kadın yaralı olarak hastaneye getirilmiş. Sezaryen ameliyatıyla bebek alınmış ise de, ancak hem anne hem de bebek ölmüştür.
" 24.12. 1978 günü saat 10.00 sıralarında bir patlama ve silahlı bin kişilik bir grubun hükümet konağına yürümesiyle yeniden yoğunlaşmıştır. Evlerden de askerlerin üstüne ateş açılmıştır. Bu saldırıyı vilayette içişleri Bakanı irfan Özaydınlı da izlemiştir. "Emniyet kuvvetlerinin giremediği mahallelerde patlama ve silah sesleri yoğunlaşmıştır. Bu arada çocukların, kadınların, yaşlıların üzerine gaz, benzin dökülerek yakıldıkları haberi vilayet binasına ulaşmıştır. "Milli Eğitim müdürü Kasım KOÇ, olaylar başlayınca sığınmak amacı ile Çokyaşar Köyü'ne gitmiş: Orada durumun daha feci olduğunu gördüm. 4 kişiyi gözlerimin önünde silahla tarayarak öldürdüler, ölü sayısı en azından 15 dir.
Aydınlık (16. 01. 1979)
"Evimize saldırmışlardı, kaçtık. Mecburen Mahmut KUŞAT'ın (Kürt Mahmut) evine sığındık. Kendisinden korkuyorduk. Bize, "Biraz sonra geleceğim" diyerek dışarı çıktı. O sırada telefon çaldı, telefonu açtım. Telefona çıkan şahıs, "Ben Ahmet YILDIZ'ım" dedi ve Mahmut'u sordu. Kendisine "Evde olmadığını ve benim de akrabası olduğumu" söyledim. "Biz burada komünist Alevileri epeyce öldürdük" dedi. "Elimize geçen komünist kurtulamıyor, doğruca fabrikaya atıyoruz. Nusret (Nusret KUŞAT, Mahmut'un oğlu) islahiye'den bir sandık silah getirdi. Burada pek gözükmemesi için gönderdim. Herhalde eve gelir. Şu anda bizim Bekir ve Mehmet bir Aleviyi çevirdiler. Durum iyi. Bizim gibi yaparlarsa, şehirde hiçbir Alevi komünist sağ bırakmayacağız. Alo sizin orada durum nasıl?" dedi. iyi, iyi burası sakin, dedim ve korkudan kapattım.
"Hemen vilayeti aradım. Çıkan komutana, "15 dakika içerisinde bizi kurtarmazsanız öldürecekler" dedim. Eğitim Enstitüsüne de telefon ettim. Bizi kurtarmaları için yardım istedim. 15 dakika kadar sonra zil çaldı. içeri Mahmut KUŞAT girdi. Hemen telefona koştu. Telefonda Başhekim Çetin DiKER’le görüştü. "Ağabey komünist Alevilerin seni öldürdüğünü duyduk ve çok üzüldük, şükür sağsın" dedi. Evde bulunanlar titremeye başladık. Askeri arabalar o anda geldi. Kurtulduk.
.
.
.
Katliamın uygulayıcıları, kentin çevresindeki Sünni köylere de propaganda ajitasyon ekipleri gönderir. Köylüleri, ya Maraş'a katliama katılmaya çağırıyorlar ya da kente giden yolları kontrol etmek üzere görevlendirmeyi amaçlıyorlardı. Propaganda esas olarak şu ifadelere dayanıyordu: "Maraş'taki solcular, komünistler, Aleviler birleşerek camileri bombalıyorlar, mahallelerde Sünni Müslümanların evlerini tahrip ediyor ve yakıyorlar. Kadınlara-kızlara tecavüz ediyorlar. Alevi köylerinden silahlı militanlarını Maraş'a getiriyorlar. Biz de Maraş'a giriş yollarını kontrol ederek, bunların girişini engelleyelim. Bir bölümümüz de Maraş'ta direnen kardeşlerimizin yardımına gidelim.Bu yöntemin etkili olduğu görüldü. Çevredeki Sünni köylüler büyük ölçüde "kazanılmıştı". Böylece, kente giriş-çıkış yolları işgal edildi ve araçlar kontrol edilmeye başlandı. Yolcular sorgulanıyor, Alevi olduğu saptananlar sorgulamaya alınıyor, işkenceden geçiriliyor, bazı durumlarda da öldürülüyordu.
Köylere yönelik saldırılardan birkaç örnek:
.
.
.
Bir Aleviyi öldürenin mükafatı cennettir
Kahramanmaraş katliamında, fanatik islamcılar ve benzerleri yüzyıllardır önceki Şeyhülislamların fetvalarını andıran fetvalar vermişlerdir. Bağlarbaşı imamı Mustafa YILDIZ, 22 Aralık 1978 Cuma namazında, "Oruç ve namazla hacı olunmaz, bir Alevi öldüren beş sefer hacca gitmiş gibi sevap kazanır diye vaaz verir. Katliamda öncülük yapan faşist katiller yüzlerini maske ile kapatırken, yaşı 60'ın üstünde olan sakallı fanatik dinciler yüzlerini maskelemeyi gereksiz görmüşlerdir. Top sakallarını oynatarak, dişlerini gıcırdatarak, "Allah için Alevileri, gavurları vurun, evlerini yakın. Solcuları öldürün. Polis ve asker durdurursa dönün onları da vurun diye topluluğu tahrik etmişlerdir.
.
.
.
Sıkıyönetim ilanı
Kahramanmaraş katliamı, sıkıyönetim ilânına gerekçe olmuştur. Başbakan Bülent ECEViT, sıkıyönetimin gerekçesini şöyle açıklıyordu: "Ülkemiz de şiddet eylemleri bir süredir açıktan demokrasiye yönelik ve milli birliğimizi tehdit edici boyutlara varmıştır. Özellikle Kahramanmaraş'taki bütün milletimizi yasa boğan acı olaylar, bu eylemlerin ne kadar ileri boyutlara vardığını gösteriyordu.
.
.
.
24 Aralık 1978'de Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) yandaşlarınca Alevilere karşı Kahramanmaraş'ta gerçekleştirilen eylemler.
.
.
.
Kahramanmaraş'ta son çeyrek yüzyılın siyasal seyri
Kentte, 1969 milletvekili seçimlerinde AP, 38.419 (2); CHP, 21.126 (0.6);MHP, 1.469 (%1.27); TiP, 2.230 (%1.8) oy almış, MSP seçime katılmamıştır.
24 Aralık 1995 de yapılan milletvekili seçimlerinde ise; RP (MSP nin devamı), :134.331 (6.8); DYP (AP nin devamı), 60.434 (0.4); ANAP, 72.369 (0.8); CHP, 33.813 (%9.3); MHP, 38.253 (0.5); DSP, 9.792 (%2,7) oy almıştır. Görüldüğü gibi, yaklaşık 25 yıldan sonra sosyal demokratların oyu düşerken; MHP ve RP oyları hızla artmıştır. Solcuların ve sosyal demokratların oylarının düşüş nedenlerinden biri, baskı ve katliamlar sonucu Alevilerin ve solcuların bölgeden zorunlu göçüdür.
Maraş'ın ekonomisine egemen olan Sünni işadamları, Alevi işadamlarını kendilerine tehdit olarak görmektedirler. Bu faktör, katliamı değerlendirirken gözden kaçırılmamalıdır. Nitekim katliam sırasında bu işadamlarının bir bölümünün faşist saldırganlarla işbirliği içinde olduklarını basından öğreniyoruz. Aşağıdaki bilgiler, Aydınlık Gazetesinin 12. 01. 1979 tarihli sayısından aktarılmaktadır:
.
.
.
Katliam saatinin kurulduğu süreç
Şimdi Kahramanmaraş katliamının hazırlık sürecine bakalım. 7 Nisan 1978'de Ankara'da PTT aracılığıyla bombalı bir paket, Malatya Belediye Başkanı Hamit FENDOĞLU'na gönderilir. Hamit FENDOĞLU gönderilen paketi açmış, patlama sonucu kendisi, gelini ve iki torunu yaşamını yitirmişlerdir. Yine aynı tarihte, aynı özellikte ve ağırlıkta başka bir bombalı paket, Pazarcık CHP ilçe Başkanı Memiş ÖZDAL'a gönderilir; ÖZDAL, paketten kuşkulanarak almaz, ancak PTT memurları paketi açarlar ve patlama sonucu bir PTT memuru ölürken, diğeri ağır yaralanır. Biri Adıyaman'a diğeri Adana'ya gönderilen iki ayrı paketin varlığından daha önce söz edilmişti.
Yapılan inceleme sonucu kuşkular, bombalarda kullanılan patlayıcı maddenin Nükleer Araştırma Merkezinden alındığı kuşkuları doğar ve bu kuruluş kapatılarak soruşturma başlatılır. Dönemin başbakanı Ecevit, bombalarla Ülkü Ocaklarının ilişkisinin araştırıldığını söyler. Bunun üzerine MHP Genel Başkanı Alpaslan Türkeş, Malatya benzeri olayların Erzurum ve Kahramanmaraş'ta da çıkabileceği tehdidini savurur.
.
.
.
Katliamın başlama vuruşu: Çiçek Sinemasında patlama
ÜGD tarafından getirtilen "Güneş Ne Zaman Doğacak" isimli bir film 16 Aralık 1978'de Çiçek Sinemasında gösterilmeye başlanır. 19 Aralık Salı günü seans saat 20.00'de başlamıştır. Seyirciler içinden sık sık "Müslüman Türkiye, Milliyetçi Türkiye, Başbuğ TÜRKEŞ, Komünistler Moskova'ya, Katil iktidar sloganları yükselmektedir.
Çiçek Sineması, Maraş'ın Boğazkesen, Kanlıdere, Uzunoluk ve Kale Caddelerinin kesiştiği dört yol ağzındadır. PTT ve CHP binasına yakındır. Filmin bitimine az bir süre kalmışken salonda tesiri az olan bir patlama olur. Önceden hazırlanmış 30-40 kişilik Ülkü Ocaklı bir grup, "Bunu solcular attı diye diğer seyircileri tahrik etmişler, sloganlarla PTT ve CHP binasına saldırmışlardır.
Polis, olaya hemen el koyar. Araştırma sonucu patlayıcı maddenin ülkücüler tarafından atıldığı ortaya çıkar. Bu nedenle bazı kişiler gözaltına alınır. Gözaltına alınanlardan Yusuf iLHAN, poliste verdiği 21 Ocak 1979 tarihli ifade tutanağı şöyledir:
.
.
.
kaynak http://www.ansiklopedi.ge.../Mara%C5%9F_katliam%C4%B1
