Pers imparatoru 1. darius'un son kalan yunan topraklarını fethedip batı sınırlarını güvene almak için yaptığı ilk büyük savaştır. m.ö 490 yılının eylül ayında yunanistan'ın maraton platosunda olmuştur. savaş yunanistan'ın zaferiyle sonuçlanmıştır. savaşta yunan site devletleri atina şehir devletince ittifaka çağrılmış fakat tam anlamıyla birlik sağlanamamıştır. örneğin spartalılar dini şenlikleri süresince savaşamayacaklarını belirterek ordu göndermemişlerdir. fakat doğal etkenlerin de yardımıyla sayıca üstün pers ordusu bozguna uğratılmıştır. atinalılar bu doğal etkenleri tanrı pan'ın yardımı olarak algılamış ve ona devasa bir tapınak da yapmışlardır. orduların büyüklükleri konusunda bir çok kaynak bulunmaktadır. abartılı rakamlar tarihçileri şüpheye düşürse de emin olunan pers ordusunun atina ittifakı ordusunun en az birkaç katı olduğudur.
Yunan zaferini atina'ya haber vermek için maraton'dan yola çıkan pheidippides isimli ulağın, yaklaşık 40 kilometrelik mesafeyi hiç durmadan koştuktan sonra zafer haberini verdiği ve yere yığıldığı rivayet edilir.
MARATON SAVAŞi, eskiçağın en önemli savaşlarından biridir. iÖ 490'da Atinalılar ile Persler arasında, Atina'nın 50 km kuzeydoğusundaki Maraton Ovası'nda gerçekleşti. (bkz: Eski Yunan)
iÖ 490'dan önce Persler Anadolu'nun batı kıyılarındaki iyonya kentlerini ve bazı adaları ellerine geçirmişti. iyonyalılar Persler'in yönetiminden hoşnut değildi. iÖ 499'da Milet kentinde çıkan ayaklanma kısa sürede öteki kentlere de yayıldı. Atina ve Eretria kent devletleri iyonya'ya 20 gemi göndererek ayaklanmayı desteklediler. Bunun üzerine Pers Kralı Darius Atinalılar'ı cezalandırmak için büyük bir orduyla Yunanistan'a saldırdı, Eretria'yı yakıp yıkarak Atina'ya doğru ilerledi (bkz: darius). Atinalılar, Sparta'dan ve öteki kentlerden yardım istediler. Ne var ki, Sparta, kutlanmakta olan dinsel bayram sona ermeden yardım gönderemeyeceğini bildirdi. Atina ordusu Persler'in Atina'ya gelmesini beklemeden, Persler'in kamp kurduğu Maraton Ovası'na doğru yürüyüşe geçti. 20 bin kişilik Pers ordusuna karşılık Atina ordusu 10 bin kişiydi.gerci bu 20 bin,10 bin rakamlari cok tartisilan rakamlar.ama size bu rakamlarla ilgili kaynak verebilirim (bkz: götüm) ne diyoduk,ha atinalılar Persler'i üç yandan sararak denize doğru sıkıştırdılar.
Savaşta 6.000'den fazla asker yitiren Pers ordusu ağır bir yenilgiye uğradı. Atinalılar ise, yaklasik 200 ölü verdi. Efsaneye göre Pheidippides adında bir asker zafer haberini ulaştırabilmek için Maraton ile Atina arasında yaklaşık 40 kilometrelik uzaklığı koşarak aşmış, ama sonunda ölmüştü. Günümüzde de sürdürülen maraton koşusu ilk kez bu askerin anısına düzenlendi ( (bkz: maraton)).
Atinalılar Pers gemilerini ele geçirebilmek için birçok kez saldırdıysa da, yedi gemi dışında kaçmayı başaran Pers filosu Atina'ya doğru yelken açtı. Yunan ordusu da büyük bir hızla Atina'ya geri döndü. Kent yakınlarında mevzilenen Atina ordusunu gören Persler, savaşı bırakıp uzaklaştılar
