kısaca: adıyamanlı ermeni bir komünistin, fransa'da yaşadığı dönem sürecinde hitler faşizmine karşı verdiği mücadelenin serüvenini anlatan sürekleyici ve bi o kadar da etkileyici kitap.
kitabın yazarı manuşyanın kendisi gibi türkiye'li bir ermeni olan karısı melınee manuşyandır.
"açıklama: Manuşyan Bir Özgürlük Tutsağı, tehcir'den göçmenliğe, II. Dünya Savaşı'ndan faşizme, tarih çarkının bireyi öğüten onca sivri dişlisi üzerinde yükselen bir yoldaşlık öyküsü... II. Dünya Savaşı yıllarında, işgal altındaki Paris'ta faşizme karşı verilen Direniş mücadelesinin liderlerinden Misak Manuşya'nın yaşamı... Aşkı çzgürlükten, inancı mücadeleden ayırmayan bir partizanın ölüm mangası karşısında sonlanan kavgası... Umutların, hayal kırıklıklarının, şüpkelerin ve korkuların da olanca çıplaklığıyla gözler önüne serdiği bir anlatı... Dostu, sevgilisi, ve yoldaşı Melinee Manouchian'ın kaleminden...
Misak Manuşya'nı 1069'da Adıyaman'da başlayan hayatı, I. Dünya Savaşı'nın, ispanyol iç Savaşı'nın, komünizm düşmanlığının ve otoriter rejimlerin Fransa'ya savurduğu binlerce "yabancı"nınkiyle, Paris'te kesişiyor. Dilini bilmediği, sokaklarını tanımadığı bu şehirde, Manuş'un şiiri, müziği, edebiyatı elden bırakmadan kültürünü yaşatma çabası, zamanla tüm hakların özgürlüğünü koruma mücadelesine, insanları yaşatma mücadelesine dönüşüyor. Misak Manuşyan ve 22 dava arkadaşının 21 Şubat 1944'te kurşuna dizilerek sonlanan hayatları, direnişi şiddetten ayıran çizginin özgürlük mücadelesi anlamına gelsiğini, özgürlüğün olmadığı yerdeyse ne bir halkın, ne de bir aşkın kendini gerçek anlamda var edebileceğini bir kere daha gözteriyor." *
(bkz: anadolulu ermeni bir komünistin anıları)
(bkz: dr.hayk açıkgöz)
Fransız yönetmen Robert Guédiguian'ın 29. istanbul film festivali kapsamında türkiye'de de gösterilen suç ordusu (the arm of crime) adlı filmine konu olan şair.
