gerçeğe uygun düşünebilme eylemine verilen isimdir.
şöyle bir sorun var. mesela bana kadınların erkek doğurabiliyor olması saçma geliyor. erkekler erkek kadınlar kadın doğursaydı aklıma o zaman yatardı sanırım. ama şu anki gerçeklik bana saçma gelen durum olduğu için aslında buna mantıksız diyemiyorum.
çok mantıksız sanki, bilemedim.
doğru düşünmenin kurallarını araştıran bir bilimdir. aslında tüm bilimlerin mahiyeti mantığa dayanır. mantık olmazsa diğer bilimlerin olması pek bir şey ifade etmez. mantığın ne işe yaradığı ile ilgili şu anlatılır: bir maden ocağından iki adam çıkar, birisinin üzeri pis, diğerinin üzeri temizdir. adam yanındaki arkadaşına sorar: ''önce hangisinin yıkanması lazımdır?'' arkadaşı: '' üstü pis olanın.'' der. mantık işte burada şu soruyu sorar(mış): ''nasıl oluyorda, maden ocağından çıkan kişilerden birinin üstü pis, diğerinin üstü temiz oluyor?''
ben lise son sınıf tm bölümü öğrencisiyim. okul müdürü bu senenin müfredatında bu derse yer vermemiş. onun yerine dört saatlik çağdaş türk tarihi dersi koymuş. okuldaki hocalara sorduk soruşturduk. tarih hocası da felsefe hocası da çağdaş türk tarihinin dört saatlik ders olmadığı konusunda hemfikir. müdürün bu dersi müfredata koymama, ya da gereksiz bir dersi dört saate çıkarma gibi bir yetkisi var mı? bu konuda bir bilgisi olan varsa, beni bilgilendirirse çok sevinirim. (tanımdan ziyade bilgi alma içerikli oldu, o konuda üzgünüm. ama acilen öğrenmem gerek işin aslını.)
insanı hayvandan ayıran yegâne olgudur sorellaya göre. doğru düşünme sanatı ve bilimidir redwinemaniayanın lügatında. olmazsa olmazdır insanoğlunun dünya sahnesinde yer aldığı ilk anlardan beri. en değerli yol göstericidir insan için.*
bu yazıyı okurken ve okuduktan sonra, kendi mantığınızla karşılaştırırsınız. eğer uyuşuyorsa doğrudur size göre. örnek olarak, milyonlarca yıl önce, ateşi ilk defa gören insan için ateş yakıcıdır ve tehlikelidir. belki de odunla veya taşla saldırmıştır ateşe. başarısızlıkların sonunda suyu denemiştir ve yenmiştir karşısındaki yakıcı gücü. burada mantık devreye girer ve insan 'ateşe karşı su ile' savunma yapmayı öğrenir. mantığını kullanarak doğruya ulaşmıştır insan. bu yüzdendir ki aklın değil mantığın yolu birdir.
insanoğlu, geliştikçe mantığını kullanma yetisini başkalarına devretmiştir. insanların çoğu düşünmez, yargılamaz, araştırmaz, karşı çıkmaz. bu insanlar, toplumdaki 'yönetilenler' grubunu oluştururlar. toplumun çok büyük bir kısmını kapsayan bu grup, inanılmaz derecede güçlüdür ancak kesinlikle zararsızdır. hayatları yaşayıp ölmekten ibarettir. öyle olmalıdır da.
yönetenler ise, yönetilenlerin yerine düşünür. onların yerine karar verir. yönetilenlerin bağnazlığı, fikirsel diktatörlüğün sürekliliğini sağlar. insanlar, düşünmek zor geldiği için düşünen adamlardan birini benimseyip sonuna kadar peşinden gider. onların fikirlerini ölesiye savunurlar. mantığı tamamen terk ederler ve doğru karar verme yetileri gün geçtikçe azalır. bu noktadan sonra 'oyuncak' olarak yaşarlar.
olması gereken, insanların kendilerine 'ben neden bunu yapıyorum?' sorusunu sürekli sormalarıdır. bu sayede insan, mantığını köreltmeyecek ve doğruyu bulması kolaylaşacaktır.
yazının buraya kadar olan kısmı genel konuları içermektedir. sözlük içindeki mantığa gelirsek durumumuz gerçekten vahimdir. sol kısım bunu bize ispatlamaktadır. bazı saf yazarlarımız, bırakın düşünen zeki insanları, geri zekalı insanları açtığı başlıklarda harcanmaktadır. düşünün işte, 'ben neden bunu yapıyorum?' diye. azıcık mantıklı olun. düşmeyin şu adamların peşine. prim vermeyin. saçma olduğunu düşündüğünüz başlıklara yazmayın. emin olun daha az gözünüze çarpacaklar ve daha verimli olacaksınız. tek istediğim, bir şeyler yapın!
insanı hayvandan ayıran yegâne olgudur. insanın aleyhine işlemeyen tek yaptırımdır belki de. duygularla hareket ettiğimiz zaman geçici mutlulukların peşine düşeriz. mantığımızı kullanmadığımız zamanlarda en asil, masum duyguların insanıymış gibi hissedebiliriz. karşımızdakilerin bir an veya seneler boyunca bile bizden çıkar sağlamak istediklerini, samimi olmadıklarını anlayamayabiliriz. çünkü sadece duygularımızla hareket ederiz, bize neyin doğru neyin yanlış olduğunu söyleyen tek merkez kalbimizdir.
tartma güdüsünü mantık dışında bi yaptırım barındırmaz. en basit olayı iki taraflı düşünmeyiz. yani bardağın boş kısmı hoşumuza gitmişse, dolu tarafının gün gelip taşacağı kimin umrundadır. biz anı yaşamak için varızdır, hayatımızın merkezine de değer verdiklerimizi oturtmuşuzdur. sahip olmak istediklerimizi onlarda ararız, bulamadığımızda gerçeği görmez, aradıklarımızı bile unutabiliriz.
mantığın en önemli getirisi de gururdur. ne yaşanırsa yaşansın yanımıza kalan tek kâr da gururumuzdur. yanlışlarımızın yanında övünebileceğimiz tek şeydir belki de. bazen inanın yaşama sebebi bile olabilir.
mantıkla yaklaşmadığımız her olaydan sonra kaybeden taraf sadece biz olabiliriz. kaybetmediğini düşündüğümüz kişiler de mantıklarını kullanmamışlardır, sadece vicdan sahibi değillerdir. bir mevzu olur, mantıkla yaklaşırız belki de yaşayacağımız güzellikleri yaşamayız. ama gün gelir duygularımızın yönlendirdiği güzelliklerin sonucunda üzülen yine biz olacaksak, yaşamadığımız mutlulukların sonundaki acılardan bizi kurtaran tek şey mantığımız olur. bazı güzel şeylerin sonunda derin yara açan şeyler yaşamaktansa, varsın duygusuz desinlerdir. *
dandik, yüzeysel, ezberci öğretmenler yüzünden öğrencide felsefe dersiyle birlikte hayal kırıklığı yaratan başka bir derstir. halbuki öğrenci derse hiç girmeden önce beyin fırtınaları hayal etmektedir ama daha hocanın kendisinde o beyin yoktur, kitapta yazanları okuyup geçer.
