10.cumhurbaşkanı ahmet necdet sezer'i hep öldü diye hatırlamak...
halbuki yaşıyor, ama hiçbir medya organı adını bile anmıyor, gündemde de yok... o yüzden sana öldü gibi geliyor...
benimde yaşadığım etkidir. mandelayı uzun yıllar hapishanede yatıp 80 lerde ölmüş sanıyordum. pikaçunun kuyruğunda siyah bir çizgi var sanıyordum oda yokmuş ve işin ilginci benim gibi zanneden çokmuş. monopoly simgesindeki adamın tek gözünde mercek gözlükte yokmuş bunu kafamıza var diye kim soktu uzaylılar mı yoksa ?
diğer adıyla ''toplumsal bir yanılsama'' durumu.
toplumun büyük bir kısmının bildiklerinden çok emin oldukları bazı şeyleri aslında yanlış bilmeleri ve buna körü körüne inanmaları durumu.
mesela; çikolata olan kit-kat markasını çoğu kişi bu yazımıyla hatırlıyor değil mi? aslında orada '-' işareti hiç yok ve yazılışı sadece kitkat.
Hugo ve Tolga abide küfür eden çocuk hiç olmamış, çoğumuz emindik oysa ki.
kit-kat hep kitkat'mış.
pikachunun kuyruğunda siyah şerit yokmuş.
Bunları öğrendiğimde beni şoka uğratmış etkidir.
Mandela etkisi filan dedik ürperdim ya. buralardan bir reernkarne garavelimgaravelsin geçti dersiniz.
Esasen olay şu, bilimsel ve teknolojik herşey bir zirveye ulaşır ve daha sonra bütün herşey sıfırlanır ve yeniden başlanır. Popüler kültürün bu olayı kullanması biraz gecikmeli saçmalık.
aktüel durumu : siklenecek içerik yapıyoruz mesajı veren içiboş youtuberların tutunacak son dalı.
evet, maalesef yüzbinlerce kişinin abone olduğu bu boş içeriğe sahip olanların, prim yapmak için kullandıkları son dal. ne olduğuna gelirsek diye konuya girmeyeceğim zaten alayınız bu konuya bir şekilde aşinasınız. ancak gelin bu konudaki durumdaki karmaşanın sebebi nedir ona bakalım;
1. günlük yaşamda sürekli mesaj, logo, motto, söylenti, bilgi-yanlış bilgi-lere maruz kalıyor oluşumuz. yani bazı şeylere dikkat etmiyor olsak bile bilinçaltına, konulara aşina olmamızı sağlayan bir takım verilerin iletilmesi.
2. irade, anısızlığı sindiremez. evet durum bu. beyin, belli bir zaman dilimine dair bir şeyin olmamasını kabul edemez, siz de istemezsiniz zira. yarım yamalak bir şey hatırlıyorsanız, 1. maddede yer alan mesajlardan birisi -zorla da olsa- o kayıp puzzle parçasının yerine ekleniyor maalesef.
3. yorumlama. evet pikachu yu çizmeniz istendiğinde kafanızda elektrik simgesine benzer bir kuyruk biçimi oluşuyor kafanızda muhakkak. ancak siyah renk de nerden çıktı şimdi?! bunun cevabını arıyorsunuz. kısaca söylemek gerekir ki çıkıntı şeklinde başka bir uzvu olarak kulaklarının siyah olması size kuyruğu boyamaya teşvik ediyor.
kafa karıştırıcı bir şey daha;
boyama işlemi yaptıktan sonra kuyrukta bir sıkıntı mı var diye duraksayacaksınız. her ne kadar hatırlıyor olsanız bile görsellik ve hafıza karşı karşıya gelebiliyor. (o siyahlık oraya yakışmadı di mi burcucum)
4. benzeşme. 1. madde de dediğim gibi, o kadar çok mesaja maruz kalıyorsunuz ki ona benzeyen bir şeyin, kafanızda onun yerine geçmemesi için hiçbir sebep yok. zira, 15 16 yaşlarında iken, dayım eve geldiğinde çaldığı şarkının "big in japan" olduğunu halen de iddia etsem de kendisi kesin bir dille olmadığını söylemiştir. ancak çaldırdığı şarkı o döneme dair bir tarzı yansıttığından hemfikiriz.
kısacası, konuya hakim olmadığınız şeylerde yaşadığınız bu durum çok da kafa yorulacak bir konu değil.
ayrıca ilk vw nin logosunun kim birleşik olduğunu iddia etmiş ki?
lavache quirit teki burunda halka mevzusuna gelirsek, herkes bir boğa resmine halka eklemek isteyecektir. minatour figürlerinde bile bu mevcuttur. (bkz: alistar)
ha bu arada mickey mouse un pantolon askılı eski yıllardan kalan çizimleri de mevcuttur. salopet desek daha doğru gerçi...
Net bir şekilde gerzomat ın denendiğinin kanıtıdır. Deney sonuçlarını da burada yorum yapanlar bizzat iletiyor deney sahiplerine. (bkz: patlak sokaklar gerzomat)
internette son dönemde türk sitelerinde popüler olan terim.
konuya dair en güzel bilimsel açıklama burada verilmiş:
mandela etkisi: neden ve nasıl? evrimsel sinirbilimden yorumlama
“mandela etkisi” nosyonu, ingilizcede mandela effect, son dönemde internette popüler olan birtakım görsellere ve yorumlara dayanmakta olup ismini, 2013 yılında hayatını kaybeden lider nelson mandela’dan almaktadır. önemli büyüklükteki bir kitlenin iddialarına göre nelson mandela 2013 yılında değil, ondan daha eski bir zamanda, 1980li yıllarda hayatını kaybetmiştir. en azından birbirleriyle alakası bulunmayan kimseler birbirlerinden bağımsız olarak bu iddiayı ortaya koymaktadırlar. tanım ve devamında türetilen örnekler, kısa süre içerisinde internette ve sosyal medyada popülerlik kazanmış, son haftalarda da türkiye’de bir bilinirlik oluşmuş; ancak meselenin bilimsel zemini konusunda tabanda yeterli bir bilgi sağlanamamıştır. sayıca önemli bir kitlenin bu olayı yanlış hatırlamasının altında yatan sebep ve mekanizma ne olabilir? bu yazıda evrimsel biyolojinin ve sinirbilimin birtakım bulgularından faydalanıp konuya basit bir izah getirmeye çalışacağız.
1) monopoly logosundaki adamın tek gözünde mercek olmamasına rağmen çoğu insanın onu tek gözü mercekli hatırlaması
2) Mickey mouse'un pantolonunda askı olmamasına rağmen çoğu insanın böyle hatırlaması
3) volkswagen logosunda v ile w ayrı olmasına rağmen çoğu insanın birleşik hatırlaması
4) pikaçunun kuyruğunun ucunun siyah olmadığı halde çoğu insanın bunu böyle hatırlaması
5) star wars v: empire strikes back'te darth vader "no, i'm your father" dediği halde çoğu insanın bunun "luke, i'm your father" dediğine yemin edebilecek olması
6) kit kat logosunda kit ile kat arasında çizgi olmadığı halde çoğu insanın böyle hatırlaması
7) La vache qui rit markasının logosundaki ineğin burnunda hiçbir zaman hızma olmamasına rağmen çoğu insanın böyle hatırlaması
8) nelson mandela'nın hapisten çıkıp, Başkan olup ölmesine rağmen insanların kafasında durup dururken hapiste öldüğü algısının oluşması.
