1980'lerin ortalarında dilimize giren ve "görgüsüz, kaba, anlayışsız, terbiyesiz ve uyumsuz kimse" anlamına gelen maganda sözcüğünün anlamının daralarak, eski anlamını yitirmesidir.
maganda sözcüğü, 1980'lerde ve 90'larda, "kıro" sözcüğü ile özdeş bir anlam içermekteydi. hatta karikatür dergilerinde çizilen standart bir maganda tiplemesi mevcuttu. geniş yakalı, gülünç desenlere sahip gömleğinin bağrını açarak göğüs kıllarını ve kıllar arasında parıldayan madalyonunu gösteren, pos bıyıklı ve esmer, göbekli bir erkek tiplemesiydi maganda. "kıro" sözcüğünden ayrıldığı nokta magandanın orta yaş üstü bir erkeği çağrıştırmasıydı.
bugün ise maganda sözcüğü yalnızca yazılı ve görsel basında, "meskun mahallerde ateşli silahla havaya ateş ederken başkalarını yaralayan, öldürenler" ve "tehlikeli araç kullanırken başkalarını yaralayan ve öldürenlere" yapılmakta olan bir yakıştırma haline gelmiştir. tek başına da kullanılmamaktadır. başına"şehir" tamlayanı getirilerek kullanılmaktadır. böylece "şehir magandası" adı altında yeni bir semantik olmayan kavram yaratılmıştır.
"şehir magandası" semantik bir kavram değildir. ciddi şekilde mantık hatası içerir. zira "köy/kırsal/taşra magandası" şeklinde bir tabir yoktur türkçe'de. maganda sözcüğü, zaten başlı başına kırsal kökenli olup kentte yaşama niteliklerini içinde barındırmaktadır.
sonuç olarak, maganda sözcüğü bugün yerini daha mevcut olmakla birlikte, tedavülden kalkmak üzere olduğunu düşündüğümüz maganda sözcüğünün en yakın varisi "amele" sözcüğü gibi görünmektedir.
bedeni emekle ağır koşullarda çalışma karşılığı az ücretlerle yaşama tutunmaya çalışan, genelde inşaat sektörü duayenlerini anlatan bir sözcük olan "amele"nin, insanlara kötü yakıştırma yapmak üzere kullanılması ve böylelikle söz konusu ekmek davacısı insanların rencide edilmesi ise başka bir yazının konusudur ve bu konuyu sözlük yazar ve okurlarının vicdanlarına havale ediyorum.
