maden metaforu

    1.
  1. antik yunan'da var olmuş sınıfsal toplumsal dokunun devamı için bilhassa platon'un öncülüğünde tasarlanmış bir tür masaldır.

    platon; "öyle bir yalan uydurmalıyız ki, insanlar sınıfsal yapılarına eyvallah demeli, sınıflarını ve yaşamlarını kabul ederek, sorgulamamalılar" demekteydi. zaten kendisi ve hocası sokrat da birer aristokrattı.

    antik anlamda demokrasinin beşiği deyip köleliği meşru gören, vatandaş tanımın öncülüğü adledilip erkekten başkasına yurttaş olma hakkı tanımayan über düşünürlerimizden de, çağları aşan düşünce beklenemezdi zaten.

    yunan tanrı oligarşileri, kendi istekleri dahilinde bazı insanları aristokrat, yönetici veya köle olarak yaratırlardı. insanlar daha doğumla birlikte olumlu veya olumsuz bu yafta ile donanmış halde yaşamlarına başlardı. öyle ki tanrı, bazı insanları madeninde öğüttüğü altından yaratarak seçkin kılmış, bazılarını gümüşten yaratarak orta halli tasarlamış bazı garibanların da hamuruna bronz (veya tunç-demir) katarak onun bunun kölesi olarak donatmıştır (!)

    altın mayalılar bilgelerken, gümüş mayalılar olan askerlerin evlenmeleri yasaktı. aklı başka bir yerde kalmasın diye.

    antik görüşleriyle skolastik düşüncenin yapıtaşlarından biri olan platon, aydınlanmcı görüşleriyle skolastik düşüncenin perdesini indirmekle kalmamış, antik yunanın eşitlikçi olmayan dokusunu da şekillendirmeyi bilmiştir.
    0 ...
© 2025 uludağ sözlük