2.Viyana Kuşatmasında, Gazi Murat Giray'ın yaptığı hafif zırhlı birliklerini Jan Sobieski'ye karşı dahil etmeme hareketi günümüzde hala tartışılmaktadır. Genel kanı ise hafif zırhlı süvarilerin köprü savunması yapamayacağı üzeredir. Yani denilir ki bir nevi Gazi Murat pekala haklıydı.
dedemin soyu Kırımlı, kendisi bulgar, babam Diyarbakırlı, ben Diyarbakırlı ve şuan bizim soyumuza mensup insanlar manisa, bursa, istanbul, izmitte yaşıyor.
Yaklaşık bir kaç yüzyıl önce Kırımdan yaşayan soyumuza mensup insanlar şimdi halimizi görse ne derdi acaba. (bkz: türk gibi göçebe olmak)
her seçim sonucunda eskişehir in mavi göl gibi görünmesini sağlayan halk. yobaza çomara namerte soysuza prim vermez tatar ramazan gibi dik durur dik konuşur başına ne gelirse bu diklikten gelir ama dna sında bu vardır gocunmaz.
mottosu
bir avuç millet değil
bir yumruk millettir.
ukrayna ile kırım tatarlarının kırım'ın işgali sonrası iyi geçiniyor olması ve hatta geçmişte verilmeyen bazı hakların şimdi veriliyor olması elbette ukrayna'nın düştüğü durumla ilgilidir.
ukrayna'nın soy,din ve kültür bakımından bir oldukları rusya ile ilişkisini anlamak için tarihe göz atmak ve bugüne yansımalarını anlamak lazımdır. ukrain kozakları, yüzlerce yıl bulundukları bölgelerde kontrol edilemeyen başıbozuk bir toplum olarak yaşamış ve çıkarları hangi devletle uyuştuysa onlarla hareket etmişlerdir. ancak yükselen rusya çarlığı'nın bölgeyi domine etmesinden sonra rusya çarlığı'na dahil olmuşlardır. bu tarihten sonra bölgede çarlık tarafından tüm işgal edilen bölgelerde olduğu gibi ruslaştırma faaliyetleri başlamıştır. fransız ihtilali sonrası milliyetçilik akımları elbette ukrainleri de etkilemiş ve taras şevçenko ile başlayan uyanış, ukrain kimliğini ortaya çıkaran bir milli harekete bürünmüştür. 1.dünya savaşı'nın olduğu yıllarda ukrayna bağımsızlığını ilan etmiş ve osmanlı devleti de dahil olmak üzere bir çok ülkece tanınmışlardır, ancak rus iç savaşında beyaz orduve kızıl ordunun işgaline uğramışlar ve iç savaşın en önemli mücadele sahalarından olmuşlardır. Nitekim bu süreçten sonra kızıl ordu tarafından ukrayna işgal edilmiş ve sscb'ye dahil edilmiştir. sscb, hem bölgedeki ukrainciliği, hem toplum yapısını ve bolşevikliği kabul etmeyen kesimleri kırmak amaçlı bu topraklarda bilinçli açlık yaratmış (bkz: holodomor) ve sadece ukrayna'da 5 ila 8 milyon insanın ölümüne sebebiyet vermiştir. bu hal ve süreç, elbette ukrainleri durdurmamıştır ve bulunan ilk fırsat olan 2.dünya savaşı yıllarında da bağımsız ukrayna arayışında bulunulmuştur.
1954 yılında kırım, sscb hükümetince ukrayna'ya dahil edildi ve sscb dağıldıktan sonra da kırım, ukrayna'da kaldı. günümüz ukrayna'sında ukrainler çoğunlukla kuzey ve batı ukrayna'da yaşarken güney ve doğu ukrayna'da rus ve ruslaşmış ukrainler çoğunluktadır. bunun nedeni elbette bugünkü güney ve doğu ukrayna'nın 1783 yılına kadar kırım hanlığı'nın toprakları olması ve bu topraklarda türk halklarının yaşıyor olmasıydı. rusya imparatorluğu, kırım hanlığı'nı yıktıktan sonra bölgede zorunlu göç ve sürgün politikası yürütmüş ve boş arazilere rusya'nın çeşitli bölgelerinden rus nüfus getirmiştir. kırım'ın kuzeyinde ruslar çoğunluğu kısa sürede elde ederken kırım'da çoğunluğu sağlayamamışlardır ki bu durum da en sonunda 18 mayıs 1944kırım tatar soykırımı ile çözülmeye çalışılmıştır.
bugün, ukrayna'nın sorun yaşadığı güney ve doğu ukrayna'nın tarihsel seyrindeki bu siyasi ve demografik değişim bölgedeki problemlerin temelidir. bölge halkında aidiyet problemi, sahiplenememe ve bunun yarattığı güvensizlik varken, ukrainlerde ve tatarlarda da rus halkına karşı moskova'nın piyonları algısı ve rusya'nın işgali korkusu vardır. Bu psikolojiler, bölgede tam bir güvensizlik ortamı yaratmıştı. özellikle bölgedeki rusların, kendilerine karşı bir tehdit hissettiklerinde veya istedikleri bir şey olmadığında bölgeye rusya'yı çağıran mitingler yapmaları ve rusya'nın da buna çanak tutması işlerin çığırından çıkmasına sebebiyet vermekte temel unsurdu. belirttiğim çoğrafyada çoğunluğun ruslarda olması, elbette siyasete, devlet kadrolarına ve orduya da yansıyordu. bu demografik yapıdan güç alan rusya sürekli ukrayna'yı kontrol altında tutma arayışındaydı. son yıllarda bu arayışın en önemli ürünü ise cumhurbaşkanı yanukoviç idi. artan yolsuzluk, ülkedeki ukrainlerin ve tatarların ab'ye katılma beklentisi ya da Rusya karşıtı tutumu, bunlara karşı yanukoviç iktidarının rusya'nın kontrolünde olmayı tercih etmesi euromaidan olaylarının çıkmasına neden oldu. ukrainlerin, kendi ülkeleri ukrayna'daki iktidar arayışına karşı ülkedeki ruslar da bilinçli olarak rus yanlılarınca tahrik edildi ve bu doğrultuda mitingler yapılmaya çalışıldı. tüm bu karmaşa, rusya'nın kırım'a ve doğu ukrayna'ya asker çıkararak işgal etmesi ve kırım'ın bu işgal altında düzmece oylama ile rusya'ya katılma kararı almasıyla sonuçlandı.
şimdi, bazı insanlar ukrayna'nın euromaidan sonrası hükümetini "kırım işgal edildikten sonra tatarlara yardım etmek akıllarına geldi." şeklinde, kırım tatarlarını da "bu adamlar yıllarca sizi görmezden geldi, şimdi siz ukrayna'yı nasıl desteklersiniz?" şeklinde suçlayıcı bir tutum halindeler.
sscb sonrası bağımsızlığını ilan eden ukrayna'nın gerçek manada moskova'dan bağımsız olduğunu düşünmek aptallıktır. euromaidan olaylarına dek moskova'nın ukrayna'nın toplumu, devleti, ordusu ve istihbaratı üzerinde kontrolü devam etmekteydi. bu süregelen halden ukrainlerin sadece milliyetçi olanları rahatsızdı, geri kalan ukrainler için bu doğaldı çünkü rusya onların güçlü "büyük abisi"ydi. bir gün bu "büyük abi"den tokat yiyeceklerini beklemiyorlardı. rusya'nın apaçık özgürlüklerine ve toprak bütünlüklerine müdahalesinden sonra ukraynalılar rusya'ya karşı bir tavır aldılar. Bu nedenle kırım tatarlarına karşı geçmişten beri süregelen olumsuz tavır değişti ve kırım tatarlarına haklarını vermeye ve destek olmaya başladılar. elbette bazı arkadaşlar "işten işten geçtikten sonra..." diyorlardır, ancak kırım tatarlarının tercih hakları da pek yoktur. rus işgalinin olduğu, türkiye'nin tarafsız bir çizgi izlediği bir noktada bu küçük halkın ne yapması beklenirdi?
sonuç olarak ukrayna, iyi de olsa kötü de olsa rusya karşıtı bir siyaset izlemeye mecbur, ab'ye katılmak için aday, batı'yı tercih etmiş, soy-kültür-din kardeşlikleri bulunan moskova'ya karşı aldatılmış ve onuru kırılmış hisseden bir haldedir. tüm bu süreçte ukrayna'dan yana tutum sergileyen kırım tatarlarına teşekkür etmektedirler ve 1944 kırım tatar soykırımı'nı resmen tanıma kararını almış (bkz: kırım tatar soykırım kurbanlarını anma günü), kırım'ın geleceğinin kırım tatar özerk cumhuriyeti şeklinde olması gerektiğini (neden bağımsızlık değil diyenler, her şeyin bir vakti var.) kabul etmişlerdir. türkiye ile de askeri, siyasi, kültürel ve ekonomik tüm işbirliğine açık haldedirler ve halihazırda türkiye ile bir dizi anlaşma ve ortaklığa da girişilmiştir.
kırım tatarlarına gelirsek, geçmişte onu yok etmeye çalışan ve bugün de tüm dünyanın gözü önünde bu çabasını sürdüren moskova'ya karşı sadece demokratik mücadele imkanı olan bir halkın, ukrayna'nın "geçmişte çok hata ettik biliyoruz, ama gelin size tüm milli insani haklarınızı verelim, size yapılan katliamı soykırım olarak tanıyalım ve kırım kurtarıldığında da kırım'da sizin milli özerkliğiniz olsun." diyen yardım elini reddetmesi beklenemez. türkiye'nin bölgeye siyaseten ve ukrayna ile ortak bir şekilde çalışmadan müdahalesini beklemek hayaldir, olsa bile türkiye'yi her açıdan zor durumda bırakır. kırım tatarları neden türkiye varken ukrayna-ab yanlısı? sorusu da yanlıştır, kırım tatarları milli mücadelelerini türk devleti ile karşı değil, aksine istişare ederek yürütüyorlar, kırım tatarları bölgede türkiye'nin bir yansımasıdır ve temsilcileridirler. türk devleti'nin de türkmeneli, kırım ve doğu türkistan gibi milli meseleleri desteklememe gibi bir lüksü yoktur, çünkü tarihsel arka plan, kimlik ve geleceğe yönelik beklenti bunu gerektirmektedir.
Katesiniz balalar?
Et ve rakıyı kendilerine hak gören halktır.
Etmen rakı, tatarmın akkı.
Beyaz ten, çekik ve renkli gözlüdür geneli.
Özün aytmasa da gözün aytar tatar bolduğunu.
Muhteşem yüzyıl Kösem adlı dizide Osmanlının soyunu kurutmaya çalıştıkları anlatılan millet. Ayrıca 2. Viyana kuşatmasinda hainlik yaptıkları da söylenir.
12 kasım 2015 tarihinde ukrayna, 18 mayıs 1944 tarihinde stalin'in emriyle yapılan kırım tatar soykırımı'nı resmen tanıdı ve her yılın 18 mayıs'ını "kırım tatar soykırım kurbanlarını anma günü" ilan etti. teşekkürler ukrayna. elbette insanlar "işgalden önce akılları neredeydi?" gibi sorular soracaktır. ancak insanoğlu böyledir, yapacak bir şey yok. geç olsun güç olmasın.
darısı türkiye'nin, türk dünyasının ve diğer ülkelerin başına... kırım tatarları rusya'dan az ve güçsüz olabilirler, ancak onlar haklılar ve korkup sinmek yerine rusya'ya karşı milli ve insani haklarını savunmaya devam ediyorlar.
1783'de Rusya tarafından devletleri yıkılması neticesiyle Osmanlı Devleti'ne zorunlu göçe tabii tutulmuş, çeşitli eziyetlerle göçe teşvik edilmiş halk. Halkın önemli bir kısmı "istanbul'a yakın, Kırım'a daha yakın!" diyerek Dobruca'ya yerleşmişti, lakin Rus-Osmanlı savaşları ve ardından gelen Balkan ile I. Dünya Savaşı neticesiyle Trakya ve Anadolu'ya kitlesel göçler olmuştur.
Osmanlı arşivlerine göre göç eden Kırımlı sayısı takriben 1.200.000 idi. Bu rakam, Türkiye'nin doğum oranı seyrine endekslendiğinde aşağı yukarı Kırım Tatar Türkleri'nin Türkiye içerisindeki nüfusları tahmin edilebilir. Ancak Kırım Tatar Türkleri, Türkiye'deki diğer etnik unsurlarla evlilikler yapmıştır, kültürel asimilasyon mevcuttur, okuma oranı yüksektir ve çocuk yapma oranı düşüşte olan bir halktır.
Türkiye'ye gelen kitleden yukarıda bahsettim, Romanya ve Bulgaristan Dobrucası'nda kalan nüfus aşağı yukarı 40.000-50.000 civarındadır. II. Dünya Savaşı'ndan sonra hem Türkiye'den, hem de Kırım kaynaklı Kırım Tatarları Amerika'ya ve çeşitli ülkelere göç etmişlerdir. Kayda değer nüfus ise Almanya, ABD ve Kanada'dadır. Kırım'da tutunabilenlerin nüfusu, II. Dünya Savaşı arefesinde 400.000 civarında iken, 18 Mayıs 1944'te yapılan sürgün ve sürgünün neden olduğu soykırım neticesinde nüfuslarının yarısını kaybetmişlerdir. Bugünkü nüfusları 250.000 denilse de önemli miktarda kayıtdışı Kırım Tatarı, Kırım'da ve çevresinde yaşamaktadır.
Kırım'da fazla gerilere gitmeden hüküm süren devletlere baktığımızda şöyle bir sıralama ile karşılaşırız; Kıpçak/Kuman Boyları Federasyonu> Moğol imparatorluğu> Altın Orda Devleti> Kırım Hanlığı> Rus Çarlığı> Kırım Halk Cumhuriyeti>SSCB>Ukrayna>(2014'ten bugüne Putin Rusyası işgalinde)
Kırım Hanlığı sonrası Kırım Tatarları, 1917 Ekim Devrimi'ndeki karışıklık ve ardından gelen iç savaş sırasında Kırım Halk Cumhuriyeti'ni ilan ederek bağımsız devletlerini kurdular. Bu devlet, Kızıl Ordu işgaline uğrayarak yıkıldı ve yerine Sovyet yönetimi geldi. 1921/32 arasında yaratılan suni kıtlıkta ciddi nüfus kaybına uğradı. Ayrıca Stalin döneminde Sovyet halklarında yapılan "Aydın Kıyımı" neticesinde halkın entellektüel, politik, akademik ve diğer önde gelen kişileri idam edildi. II. Dünya Savaşı'nda Stalin, Kırım Tatarlarını ihanetle suçlayarak 18 Mayıs 1944'te Orta Asya ve Sibirya'ya sürdü. Kırım Tatarları bu yolculukta nüfuslarının yarısını kaybetti. Stalin öldükten sonra Kırım Tatarları'na yönelik suçlamalar kaldırıldı, ancak vatanlarına dönmelerine izin verilmedi. Sürgündeki Kırım Tatarları teşkilatlanarak Kırım çevresine göç etmeye, Moskova'nın Kızıl Meydan'ında kitlesel gösteriler yapmaya başladılar. SSCB'de ilk olan bir çok siyasi olayda Kırım Tatarlarının milli hareketinin imzası vardır. SSCB'nin son yıllarında Kırım Tatarları, Kırım'a göç etmeye başladılar ve bu kitlesel göçler 1990 sonrası giderek arttı. Sürgüne gönderilen Kırımlıların yarısı Kırım'a döndü, ancak yarısı sürgün edildiği yerde kaldı veya vatanı Kırım'a dönme uğraşındadır. Kırım'a dönmeyi başaran Kırımlıların hiçbirine malları iade edilmedi, vatandaşlık/bürokrasi/ticaret/meslek/eğitim öncelikli olmak üzere diğer tüm alanlarda problemler çıkarıldı. Her şeye rağmen Kırım Tatar Türkleri Kırım'da yaşamaya çalışıyorlar, Ruslar Kırım'ı tekrar işgal etse de...
2014'ün Mart ayında Rusya tarafından Kırım'ın işgali sonrası Kırım Tatarlarının liderleri sınırdışı edildi ve vatanlarına girişleri yasaklandı. Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) kapatıldı ve tüm mallarına el konuldu. Kırım Müftülüğü'ne karşı Tavriya(Kırım'ın Yunanca adı) adında Müftülük açıldı. "Dinde bölünme olmasın" diyerek Kırım Müftülüğü, Rus işgal hükümeti ile iyi geçinmeye çalışıyor. Ezelden beri Rusya'dan nemalanan baız kişiler Rus işgal hükümeti için çalışmaya başladılar, ayrıca KTMM içerisinden satın aldıkları isimlerle milli hareketi parçalama girişimleri başlattılar. Tüm yapılanlara, insan hakları suçlarına, kaçırılmalara ve ev baskınlarına rağmen Kırım Tatarları sükunetlerini koruyorlar.
Ukrayna konusuna gelirsek; Ukrayna kuruluşundan itibaren her kurumu ile Rusya ile iç içe geçmiş bir haldeydi. Moskova kaynaklı tüm propagandalara rağmen Batı Ukraynalı Ukrainler bu durumdan hoşnut değillerdi. Ukrayna üzerindeki Rus kontrolü birçok defa kırılmaya çalışıldı, ancak son "Euromaidan" olaylarında mümkün olabildi. Bu nedenle geçmiş 25 yıldaki haksızlıklarda elbette Ukraynalılar suçludur, ama aslan payı Rusya'nındır.
Bugün iş işten geçse de Ukrainlerin kontrolündeki Ukrayna, Kırım Tatarları'na yapılan haksızlıklardan dolayı resmi özür dilemiştir ve Kırım'daki işgal sona erdiğinde tamamen "milli" bir Kırım Tatar Özerk Cumhuriyeti olacağını söylemiştir. Mevcut yasalar da bu yönde çıkarılıyor. Rusya Kırım'dan vazgeçer mi? işgal ne kadar sürer? Bunları zaman içerisinde göreceğiz. Ancak bir gerçek var ki, Rusya'nın Kırım'ı işgaline izin verilirse Rusya daha fazla agresifleşecektir. Eğer Rusya şimdi durdurulmazsa gelecekte daha ciddi ve global sorunlarla karşılacağız demektir.
