fatih sultan mehmet döneminde osmanlı imparatorluğunun hakimiyetine girmiş tatar hanlığı. güney rusya, bugünkü ukrayna, ve doğu polonyada hüküm sürmüşlerdir. osmanlı imparatorluğunun egemenliğine girmesi ile osmalılar avrupada benzersiz bir müttefik kazandılar. hem müslüman hemde türk soyundan gelen bu hanlık, osmanlı devletinin üç yüz yıl boyunca avrupa ve irandaki her savaşına hem askeri hem de siyasi destek verdi. Avrupanın gördüğü en iyi süvari birliklerini yetişdirdiler. hanlık orduları; aynı cengiz hanın ordularında olduğu gibi, seferlere, 7 - 8 atla çıkarlar. bu da onlara devrin şartlarına göre çok yüksek bir hız kazandırır. özellikle Lehistan(Polonya)'a yaptıkları akınlarla, avrupada uzun süre korku salmışlardır. zaman zaman osmanlı devletinin iç işlerinede karışarak şehzadeler arasında taraf tutukları olmuştur. rusları uzun süre karadenizden uzak tutulması, erdel isyanlarının bastırılması, avusturya seferleri gibi bir çok hizmetleri olmuştur. malesef bu büyük hanlık topçu sınıfının gelişimini arttırması, seri atış yapan top ve tüfeklerin avrupa ordularına girmesi, zamanla süvarinin öneminin azalması ve en önemlisi osmanlı devletinin eski gücünü kaybetmesi üzerine 1768-1774 osmalı - rus savaşı sonunda küçük kaynarca anlaşması ile osmanlıdan koparılmış, 1783'de çariçe ikinci katerina tarafından ilhak edilmiştir. osmanlı devletinin kırımı kurtarmak için giriştiği 1787-1792 osmanlı - rus savaşı ise daha fazla toprak kaybına sebep olmaktan başka bir ise yaramamış. stalin döneminde kırımdan sürülen, dilleri, dinleri ve kültürleri unutturulan kırım halkından bugün ukraynada kalan bir avuç tatardan ve yıkılmış bir başkentten başka bir şey değildir.
(Bahçesaray).
osmanlı imparatorluğu'nun yasal varisi olan hanlık. eğer osmanlı hanedanı tek bir varis bırakmadan ortadan kalksaydı kırım soyu imparatorluğun başına geçecekti.
ikinci viyana kuşatmasında, merzifonlu kara mustafa paşa, kendilerinden muhtemelen gelecek rus güçlerinin, gelişini haber vermelerini istemiş, fakat kırım hanlığı, sessiz kalarak, ikinci viyana kuşatmasının ve merzifonlu kara mustafa paşanın sonunu hazırlamışlardır.
kesin olmamakla beraber osmanlı hanedanlığına deyim yerindeyse yedek hanedan olduğu düşünülen ve uzun süre karadenizin kuzeyinde asayişi sağlayan osmanlı devletine bağlı hanlık.
hanlarına (bkz: giray) ünvanı ile de hitap edilen hanlıktır. altınordu devleti'nin 15.yy.da ortadan kalkmasıyla topraklarının bir kısmında yerini alan hanlıklardan biridir. kırım'da ve azak denizi kıyılarında hakim olmuştur. eyaleti olarak doğrudan bağlı olmamakla birlikte fatih döneminden itibaren osmanlı devleti himayesinde olmuştur. kuzeye yönelik seferlerde ve kuzeyden gelecek saldırılara karşı osmanlı ordusuna destek vermişlerdir. 18.yy. sonlarında rusya karşısında yenilgiyle sonuçlanan savaşlar sonrasında rusya tarafından işgal edilmiştir.
bilinenlere göre hürrem sultan'ı, kanuni'ye hediye eden hanlıktır.
ayrıca atalarımız viyana'nın kapılarına dayandığında kırım hanlığı sözünü tutsaydı belki de viyana şu anda bizimdi. ama işte olacakla öleceğin önüne geçilmez. nasib değilmiş...
Avrupa topraklarında Osmanlı askerinin yanında sürekli savaştıkları halde savaş tekniğindeki gelişmelerden Osmanlı kadar bile istifade edemeyerek, kendi sonunu hazırlayan Türk hanlığıdır.
Mesela hiçbir zaman çakmaklı tüfek ve piştov kullanan bir süvari sınıfları olmadı. Ateşli silah taşıyan piyade ve topçu onların savaş metotlarını zaten tersti ve uzun mesafelerde harekat için uygun değildi ama hiç değilse anayurt savunması için oluşturulabilirdi, o da olmadı.
Bu tutumlarına Osmanlı sebep olmuş olabilir. Kırım hanlarının bağımsızlık ilan etmesinden hep çekindiler, laf dinlemeyen hanları hep alaşağı ettiler. Hanları ateşli silah kullanan birlikler yetiştirmesinin cesaretlerini arttıracağını -haklı olarak- düşünüp, engellemiş olabilirler.
Eh, ondan sonra ok yayla bir yere kadar tabi...
ismet Paşa hükümetinin en büyük hatalarından biri, ikinci dünya Savaşı'nda sovyetlerin dağılacağını umup, arada Kırım'ı tekrar ele geçirmek mümkün olabilir hayaliyle, bazı generalleri alman cephesine gözlemci olarak göndermesi oldu. Niye ki aynen Osmanlı gibi, Türkiye de kırım'ın elden çıkmasını hazmedemedi. Hala da kabul etmiş değiliz. Emin olmamakla beraber, stalin domuzunun kırım türklerini sürmesinin asıl sebebinin bu hayallere bir son vermek olduğunu tahmin ediyorum.
4.murad'ın vefat ettikten sonra ailede erkek kalmazsa kırım hanının padişah olmasını vasiyet ettiğini okumuştum. Ama sanırım sultan ibrahim olmuş 4.murad ona kıyamamış.
