kürtçenin bir dil değil lehçe olduğu ile ilgili iddialara ilişkin, bir dil bilimci, edebiyatçı olmadığımdan bilenlere danıştım ve aldığım yanıt kısaca şu oldu;
"eğer kürtçe bir lehçe olsaydı en azından bir kısmı anlaşılırdı, kelimeler tanıdık gelirdi"
anlatılanların özü kürtçenin bir dil olduğu, bunu yadsıyanların mevzuya ideolojik yaklaştığıdır.
Bilimsel anlamda dil olmanın bir koşulu kendi Sayılarının olmasıdır.
Sayıları olmayan anlaşma biçimleri dil sayılmaz.
Kürtçe her hangi bir sayı yoktur, başka dillerin sayılarıyla sayarlar...
işgüzarlık etmek lazım mantığıyla hareket eden bir takım kişinin ordan burdan topladığı sözcüklerle oluşturmaya çalıştığı dil (güya). dil milletin uzun süreçte kendi öz benliğinden çıkan kelimelerin bir araya gelmesiyle oluşur. hadi şu üç dili harmanlayalım da ortaya bir şey çıksın mantığıyla değil !
aşağıdaki gibi güzel bir şiirin çevrildiği ya da yazılabildiği bir dildir. bir halkın dilidir. kürt halkının dilidir. lehçe diyen dilbilimciler, ya da yarısına yakınını doğuyla alakasını olmadığı halde anlayan uzmanlar okusun bakalım bu şiiri orjinaline bakmadan bir çevirsin ya da benzer duyguyla bir şiir yazmaya çalışsın görelim nasıl bir lehçe ya da yarım yamalak bir dilmiş.
.....
ev çiya çiyayê mengeneyê
dema li wanê roj davê
ev çiya zarokê
nemrûde dema li hember nemrûd roj
davê
aliyeki te berf digre, bergeha
qetqase aliyeki le siccade, milkê eceme
li seri guşiyên cemedê
li ser avan kevokên revok
keriyê xezalan.
û refên kewên gozel...
mêrxasi nayê inkarkirin
di şerê yeke-yek de ew qet ne
ketin binji hezar salan virve zilamên vê
derê
agahdarîya hatinê em ji ku der-hi bidin
nerefê qulingane, ev
ne koma stêrane li ezman
dilê bi si û sê gule
si û sê kaniyên xwinê
na herike
bûye gol li vi çiyayî
ii
ji bin kaş kivroşkek rabû
pişt belek
zik çil-sipi
belengaz, ducanî kivroşkekeçiyê
dil di dev de wisa reben
meriv tîne tobê
tenha, tenha bûn dem
bê qisûr. berbangeke tazi bû
nihêri ji si û sisiyan yek
di zik de valahiya giran ya birçi-
tiyê
por û rih bûne bostek
di pêsirê de sipih.
mil qeydkirî niheri bi milên
qeydkri
mêrxaseki kezebpola. nihêrhî
carekê li kîvroşka belengaz
carekê li pişt xwe
filînta wî ya delal hate bira wi
ku di bin balgiva wi de xeyidye,
hate bira wi, caniya ku
ji deşta heranê anibû
enî bi moriyên şin
û beş
sim sipi
beza, tolaz û reqsok,
mehina wi ye qemer û seklawi
çawa firibun li ber xozatê
eger niha weha bê çare û girêdayi
weha li pişt wi lûleke sarya hendefan
bêçare,
ew dê bihata kuştin
ferman bêhêvi bu,
êdi bila çavên wi, marzerikên kor
dilê wi, teyrên berata bixwara
iii
ez hatima kuştin
li gelîki xalî .yê çiyê
di dema nimêja sibê de
radikevim di nav xwinê de bi dirêjayî...
ez hatime kuştin
xewnen min ji şevan taritir
kes napirse rewşa min
canê min distînin , bê ecel
nikarim têxim tu pirtukan
paşaki şifre daye
hatime kuştin bê mahkeme. bê pirs
kirivo, halê min eyni weha binîwise
dibe ku bêjin riwayete
ev ne memikên guline
guleyen domdomê
di devê min de wesle wesle
iv
fermana kuştinê bi cih anîn.
mije hêşin ya çiya
û bayê sibê ye hinik û sivik
paşe li wê derê tifing daçikandin
li paşilên me hûr nêrin nihêrtin
lê geriyan.
pişta min ya sor. male kermenşahê
tizbi û qotiya min birin û çûn
hemû ji diyari bûn ji ecemistanê
em kirivin merivên hevin û bi
xwin giridayê hevin
bi gund û zevhiyên hember ve
xinamiyê hevin,
ji sedsalan vir ve,
cîranê hevin mil bi mil ve
mirişkên me tevi hev dibin
ne ji nezanîyê
lê ji xizanîyê
em ji pasportê dilsar bune
ewe curmê sebeba qatla me
êdi navê me dê derkeve bi keleşiyê,
isatvan
rêbir
xayiniyê
v
de lêhin lawo,
lêhin
ez bi hesani nayêm kuştin
di kuçikê min de, hin agirê venemiri
ü çend gotinên min hene
ji keser, fama re
bavê min çavên xwe dan li ber
ruhayê
û sê birayên xwe ji
sê darên spehî,
wek sê çiyayên i emrê xwe têrnebuyi
bûn
ji bircan. ji giran ji minaran
dema kiriv pismam kurên êşiran
li hember guleyên fransiz şer dikirin
xalê min ya biçûk, nezif
simbêlên wi nû derketibûn
delal
siwarekî baş
gotiye lêxin birano
roja namûsê ye
û hespa xwe rakiriye ser piyan
kirivo halê min weha binivise
dibe ku we
sivikki riwayeti were fehm
em ne memikên guline
guleyê domdomê
di derê min de wesle wesle
tekerleğin icat edidiğinin bile farkında olmadığını düşündüğüm insanlar tarafından merak edilebileciğini düşündüğüm, cevaba gerek olmayan bir adet sorudur.
olayı ırkçılıktan daha da farklı boyutlara getirmiştir.
saçmadır, gereksizdir, ciddiye alınmaması gerekir.
azizim geçelim artık bunları, bakın iki halk birbirini boğazlayacak safhaya geldi bazıları dönüp tarihten ders alacağına hala inatla bazı konuların üzerinde duruyor, böyle yapıldığı sürece iki halk bundan zarar görüp dış mihrakların ekmeğine elbirliğiyle yağ süreriz... kürtçe'nin dil olup olmadığına gelince de kürtçe'de dildir. ama bütün diğer orta doğu dilleri gibi bozulmuştur. bunun da birçok sebebi vardır mesele islamın yayılmasıyla beraber birçok kültür bozulmuştur kürtler'de bundan nasibini almıştır... bugün konuşulan türkçe'nin ne kadarı orjinal, türkçe'de bir çok farklı dilden, türkler'de birçok kültürden etkilnemiştir... bundan etkilenen sadece türkler ve kürtler değildir bütün ortadoğu halklarında az çok kendini belli eder. artık bu saçmalıkları bırakıp önümüze bakalım. dil mi değil mi bunları çoktan geçmiş olmamız gerekirken hala tartışmamız büyük hata, son olarak kenan evren bile kabul etmiş kürçe'nin dil olduğunu biz daha neyin tartışmasını yapıyoruz anlamış değilim.
anne beni leyleklermi getirdi? yol oğlum baban getirdi.
türkçe bir dilmidir?
hayır?
neden?
Not: aşağıdaki sayılar dil bilimi üzerine yazılmış bir makaleden,bilimsel veri maksatıyla, bilgilendirme amaçlı alınmıştır.
Türkçe içindeki yabancı kelime sayısı.
Arapça 6467
Fransızca 5253
Farsça 1359
ingilizce 485
Rumca 400
Almanca 98
italyanca 89
Latince 78
Yunanca 48
Rusça 44
ispanyolca 33
Ermenice 24
Slavca 24
Soğdca 24
Bulgarca 19
Japonca 9
Macarca 9
Korece 1
ibranice 7
Moğolca 4
Portekizce 3
Norveç 2
Fince 2
Arnavutça 1
şimdi eğer ben bir mal olsaydım çıkıp derdim türkçe diye bir dil yok, ama başlığı açan ve bilimsel veriyi hazırlayan bünye bile kendilerini ifade etmek için 138 tane türkçe orjinli olmayan kelime kullanmışsa sözün bittiği yerdir.
başlığı açan arkadaş yazı yazdığına göre okuyabiliyordur, ona ve onun gibi düşünenlere aşağıdaki kitabı şiddetle öneririm.
dil insanların birbirleriyle iletişimini sağlaması için uydurulmuş bir alettir. kürtçe bu bakımda iki insanın arasındaki iletişiminde kullanılırken pek görülmediği için insanlar tarafından bir dil olarak kabul etilmesinde sıkıntılar yaşanıyor. kürtler ya da başkaları kürtçeyi ötekine karşı genelde siyasi bir malzeme olarak öne sürüyorlar bu da ötekinin siyasi bir tepki ortaya koymasına sebep oluyor. sormak gerekiyor, kürtçe bir dil midir? yoksa bir siyaset aracımıdır.
kürtçe dil mi değil mi birşey söyleyemem bilimsel olarak ama bence dildir. Lakin şuna takıldım ben, ırak'ta ki kürtlerle burdaki kürtler neden anlaşamıyor ya da 2 şehir arasında ki kürtler birbirlerini anlaşamıyor denildi, iyi de bu arapça içinde geçerli. suriye de konuşulan arapçayla türkiye'de ki farklı, hatta mardin de konuşulan arapçayla adana da ki de farklı şimdi arapça dil değil mi?
Dilbilimsel açıdan şu şekilde yaklaşılır:
Dünyaca ünlü dilbilimciler toplama dillerin doğal olmadığını dile getirmektedir. Kürtçe konuşan bir insanın kullandığı kelimelere bakarsanız deforme olmuş Farsça kelimeler olduğunu çok rahat görebilirsiniz.
Bir başka husus da şudur: Bir dilin temel kelimeleri vardır. Bunlar sayı adları, organ adları, akrabalık adları gibi adlardır. Kürtçe'ye bakarsanız bu adların özgün bir şekilde Kürtçe olmadığı görülür.
Ayrıca bir dil yeni kavramlara kendi kuralları doğrultusunda karşılıklar bulur. Mesela Türkçe için buzdolabı, bilgisayar böyledir. Ancak Kürtçe karşılık bulmaz, doğrudan Türkçe kelimeleri kullanır.
Ben bunları art niyetle yazmadım. Bunlar gerçekler.
politik tepki ve mülahazalarla insanların milyonlarca insan tarafından konuşulan dillerin varlığını inkar edebildiğini anlamamızı sağlayan bir ifadedir aynı zamanda. "da" ekini ayrı yazmayı bilmeyecek düzeyde kendi diline vakıf olmaktan bile bihaber bazı eşhasın da "kıçtan uydurulan" dil diye milyonlarca insanın konuştuğu bir dili aşağılama ve yok sayma çabalarıyla gülünçleştiklerini ortaya koyan bir ifadedir. başlık konusu soruyu sorgulamadan kafadan kürtçeyi yasaklayan 12 eylül dikta rejiminin arzu ettiği kafada insanların da bol miktarda serpilip geliştiğini, hatta sözlük yazarı olarak bol bol ahkam kestiğini ortaya koyan ifadedir.
birileri konuşuyor ve kendi aralarında anlaşıyorsa o şey bir dildir. eğer lehçe olsa kendimi zorlayıp bir şeyler anlarım az çok. ama kürtler kendi aralarında kürtçe konuşurken hiç bir şey anlamıyorum. o halde kürtçe bir dildir, ama başka bir dildir. zaten başlıkta adı bile konmuş kürtçe diye. yani dil olduğu ilk cümlede de değil, başlıkta teyid edilmiş.
evet konuşuluyor mu konuşuluyor bu açısıyla diğer insanlar anlamadığı için bilimsellik dışında bir dildir.
fakat bu işin bilimsel boyutuna geçildiğinde ciddi anlamda kürtçe'nin bir dilden ziyade lehçe olduğu ayan beyan ortadadır.
ha lehçe ha dil farketmez, eğer bir kürt olsaydım ve ailemden bana kürtçe gelseydi ve sadece kürtçeyi bilseydim, ve ülkenin %20-25 nin benim gibi olduğunu düşünseydim lehçe dil nederlerse desinler bana özgürlüğümü veriyorlarsa sıkıntı olmazdı.
Ki verilmekte, isteyen Kürtçe konuşabilmekte.
