sonu n harfi ile biten kelimelerden sonra, soru eki olan mi-mı-mu-mü sözcüklerini dillendirmenin zorluğu nedeniyle olabilir. bu durum adana ve çevresinde de yaşanır. adanalılar geliyon nu der mesela. mu demez. yedin ni der, gördün nü der. n den sonra m demek dilimizi zorlar. böylesi bir kolaycılığa kaçar dil ister istemez.
ama aynı durum sonu r ile biten şimdiki zamanlı sorularda yaşanmaz. kürtler gelorrr musun der rahatlıkla. adanalılar da geliyor musun der. çünkü r den sonra m dili zorlamaz. ş-k-m-l gibi harfler de zorlamaz, sonuna mi soru ekini belki de kendisi ister. sesli harflerin hiçbirisi zorlamaz. deneyin görün.
sondan eklemeli bir dil olan Türkçe'den farklı olarak, Hint avrupa kökenli bir dil olmasından kaynaklanmaktadır. cümle yapısı buna müsaittir, mesele oradadır.
bir kürt olarak nedenini açıklayayım. kürtçede soru eki yoktur ve cümlenin vurgusuyla soru sorulup sorulmadığını anlarız. Mesela "tu diçi" dersek "sen gidiyorsun" anlamına gelir ama "tu diçiiii" sondaki i harfini uzatıp baskın söylenirse "sen gidiyor musun?" anlamına gelir. işte bu nedenden dolayı kürtler türkçe konuşurken soru ekini kullanmazlar.
aslında çok sevimli bir durumdur
ama bunun dilinize olan etkisini çok sonra fark ediyorsunuz,
misal,
seslenirken nasıl bir pembemontlukupa konuşuyor diye şaşırıyorum,
ben bunları sana yap dedim ?
ben bunları sana yapmanı söylemiştim değil mi ?
ya da
bir sipariş değişikliğinde
zaten mutfak çalışanları kürtçeleri ile
benim dilime tecavüz ettikleri için, zorluk yaşamıyorlardı ama
ben yemek isterken kendime şaşırıyordum,
ben o zaman açlıktan öleyim ?
ızgara bonfilenin yanına patates püresi değişek ?
değil mi dememe gerek yok,
direkt bu cümleyi soru olduğunu anlayabiliyorlar.
kürtçe konusunda bir bilgim yok ama ingilizce'de de günlük kullanımda soru cümlesi kurulurken do kullanılmamaktadır. mesela "do you have 50p" yerine "you have 50 p" denilip farklı bir tonlamayla soru olduğu anlaşılır hale gelmektedir. bu sebeple bir dilin ilkelliğini buradan tespit edemeyiz diye düşünmekteyim.
kimisinin "hint avrupa dillerinde sona soru eki konmaz" diye izah ettiği tutumdur.
illa her dilde soru eki olacak diye bir kural yok elbette. fakat her saygın dilde bir soru formu olmalıdır. ekle olur, cümle yapısında değişiklikle olur...
tabi denebilir ki "kürtçe'de o iş vurgu ile çözülüyor". iyi de vurgu bir form değil ki! hadi dinlerken mesele olmasın. yazarken sona koydukları soru işaretini gördün gördün, görmedin cümlenin soru olduğunu anlamak mümkün değil.
Maalesef Türkçede noktalama işaretleri konusunda çok zorluk çekiyoruz... Kürtlük zor. https://galeri.uludagsozluk.com/r/1885967/+
Hepsinin sonuna soru işareti getirilebilir yani. Biz vurgulu okuyoruz. Hatta ben bir üst seviye olarak şiveli okuyorum.
Bu sene sınav hazırlığındayım da, kürtlere özel yayınevi önerebilecek olan?!!!
