dünyada meydana gelen küresel ısınmanın dünyadaki yaşamı ciddi bir şekilde tehdit etmesinden dolayı dünyanın önde gelen ekonomik kuvvetlerinin bir araya gelerek bu duruma sebebiyet veren zehirli gaz üretimine bir çare bulmak için oluşturdukları protokoldür.
bu protokole göre sera gazı etkisi yapan gazların üretimine sebep olan sanayi kısmını minimuma indirgemek, çevre dostu, standartlara uygun işletmeler için teşvikte bulunmak, yeni teknolojiler için araştırma geliştirme projeleri başlatmak devletlerin yükümlülükleridir.
abd imzalamayı reddeder bunu. çünkü kyoto protokolünde karbondioksit üretimini düşürmek vardır. bu endüstri faaliyetlerinin azaltılması yani üretimin düşürülmesi ve dolayısı ile daha az para kazanılması anlamına gelir.
abd, endüstriyel faaliyeti olmayan afrika ülkelerinin karbondioksit üretim hakkını onlardan satın almak şartıyla imzalamayı teklif etmiştir. diğer endüstriyel faaliyeti olan, üretim yapan ülkeler "şak" diye bir haraket çekmiştir. çıkmaza girmiştir.
abdnin imzalamadığı imzalasa bile uygulanması gereken kotaları aşacağı ve ödemesi gereken cezaları ödemeyeceği protokol.
(bkz: önyargılı ama haklı olmak)
protokolün imzalanmamasının yanında, bu ülkelerin zihniyetinin de sorgulanması gerekmektedir. zira protokoller, uluslararası antlaşmalar her koşulda yüzde yüz iklim dengesinin korunmasına hizmet eder diyemeyiz. mevzuat, somut hukuk kuralları her zaman adil değildir, çünkü kuralı hazırlayanın iradesini yansıtır.
sera gazı salınımıyla ilgili bir başka protkole baktığımızda bu savın gerçekliğine dana rahat kanaat getiririz. bahsi geçen protokol, her ülkeye gaz salınımı konusunda belli bir limit tanımaktadır. ve sanayisi gelişmemiş ülkeler doğal olarak bu kotayı doldurmamaktadırlar. işte bu noktada yine küresel ekonomi devreye girer. örneğin, kongo sera gazı emisyonu konusunda 20 birim bir kotaya sahip olsun; a.b.d gibi, fransa gibi, uganda gibi.. kongo sadece 2 birimlik sera gazı salınımını gerçekleştirmiş, a.b.d ise 20 birim kotasını doldurmuş olsun. işte böyle bir durumda a.b.d., kongoya para ödeyerek onun boş kalan 18 birimlik kotasını da satın alıp zararlı gaz yaymaya devam ediyor. sonuç olarak elbette ki kyoto gibi protokollerin imzalanmamasına karşı çıkmak gerekir ama önemli olan bu bütüncül, çürümüş zihniyeti ıskalamayıp buna tepki koymaktır.
evet abd yapacagini yine yapmis ve kyoto'yu imzalamamistir ve dunyanin tepkisini her zamanki gibi kendisine cekmistir. peki ya imzalayan ulkeler? avrupa birligi ulkeleri ve ozellikle ingiltere kyoto protokolu hakkinda en hassas ulkelerdi, amerikayi elestirdiler, kendileri protokolu imzalamada tereddut etmediler vs.. ne yazikki gercekler bu kadar degil. yapilan arastirmalara gore avrupa ulkelerinden ingiltere, fransa, ispanya, hollanda (neredeyse gelismis avrupanin hepsi) protokolde imzaladiklari emisyon limitini coktan asmislar. ingiltere ve fransa ise atmosfere verdikleri florokarbon gazlarinin cok daha azini protokolde belirtmisler. yapilan emisyon olcumlerine gore ingiltere'nin gercekte atmosfere yaydigi gazlarin %91 ini kyoto'da rapor etmemis. ayni sekilde fransa'da. kisacasi al birini vur otekine. aralarinda en durustleri almanya. bunlar sadece yuz ustune cikanlar. rusya'nin ise ne yaptigi buyuk bir muamma.
Bu protokol, kapitalist ülkelerin kendi çıkarlarını zedelemeden doğayı sözde kurtarma çabalarının göstermelik belgesidir. Kapitalist çıkarlar için (ABD ile uzlaşma amaçlı) protokolün değiştirilmesi öngörülüyor. Protokolün imzalanması bile kar amaçlı olarak yapılıyor. Son dönemde ortaya çıkan Türkiye Kyotoyu imzala gibi kampanyalarda bir anlam ifade etmiyor bunlar neo-liberal politikaların etkileridir. Türkiye'nin bu protokolü imzalamasından öte en fazla sera gazı yayan ABD nin rakamlarda değişikliğe gitmeden öncelikli olarak imzalaması daha anlamlı olacaktır. Hava artık kirletme hakkı doğmuş, alınabilir satılabilir bir mala dönüştürülmeye çalışılmaktadır.
