kutadgu bilig

(bkz: mutluluk veren bilgi)

Kendine hayran bıraktı. Lakin kadınlarla ilgili kısımdan hoslanmama olasılığı uyarısı geldi.. bakalım merakla bekliyorum.

bazı beyitleriyle dikkatimi çeken eser. işte o beyitler:
4512 Kalı tuğsa yegrek aŋa yer koyı,
evi bolsa koşnı ölügler toyı
kadın eğer dünyaya gelirse, onun yerinin toprağın altı veya evinin mezara komşu olması daha hayırlıdır.
4513 Tişilerni evde küdezgil tuçı,
tişiniŋ taşı teg bolumaz içi
Kadınları her vakit evde muhafaza et; kadının içi dışı gibi olmaz.
4517 Tişig katma erke yegü içgüde,
kalı kattıŋ erse keçer keçgüde
Yemekte, içmekte kadınları erkeklere katma; eğer katarsan, ölçüyü kaçırırlar.
4518 Tişig ıdma evde öŋin çıkğalı,
kalı çıksa yitrür könilik yolı
Kadını evden dışarı bırakma; eğer çıkarsa, doğru yoldan şaşar.
4519 Tişi aslı et ol küdezgü etig,
yıdır et küdezmese bolmaz itig
Kadının aslı ettir; eti muhâfaza etmeli; gözetmezsen, et kokar; bunun çâresi yoktur.

bu dünya işi bir oyuna benzer, ayağını istersin, o sana başını verir. (5927)

Mutluluk veren bilgi manasında kullanılan kitaptır. Karahanlı Türkçesi ile yazılmıştır. Uygur alfabesi kullanılmıştır.

(bkz: mutluluk veren bilgi)

Yusuf has hacip'in ölümsüz eseridir.

Bu dönem tıpkı basımlarından biraz okumam gereken kitap ama gel gör ki adamlar yazarken yazı değil karalama tekniği kullanmış.

(bkz: kut) veren bilgi anlamına gelir.
(bkz: yusuf has hacib)’in 11.yy’da yazdığı, mesnevi tarzında ilk eserimiz, ilk siyasetnâmemizdir. 
11. yüzyılda sahip olunan açık toplum düşüncesi savunulmuş ve iyi bir yönetimle hem bu dünyada, hem öbür dünyada mutlu olmanın yolları anlatılmıştır. 

Yusuf has hacip yazmıştır. Türkçesi kutlu bilgi. Ve lise edebiyatından öğrendiklerimin sonu.

dönemin arap ve fars dil egemenliğinin aksine türkçe yazılmıştır. Burası önemli..

günümüz türkçesindeki adı: mutluluk veren bilgi ya da devlet olma bilgisi. yusuf has hacib hakaniye lehçesi ile yazmıştır. Esasen atfen yazılmış bir eserdir. bkz. ebu ali hasan bin süleyman arslan.

MEsnevi tarzında ve aruz vezniyle yazılmıştır. Türk edebiyatında siyasetname'nin ilk örneğidir. Bakın burası da çok önemli; Eserde arapça kökenli temel islami terimler yer almamıştır. arapça sözcükler yerine tenri, tamu, yeki ferişte, ruza, namaz vb kelimeler kullanılmıştır.

Mutluluk verdiğim doğrudur. Zira nüfus cüzdanımda öyle yazıyor.

Töre'yi detaylı bir şekilde öğrenebileceğiniz kutsalımsı kitap.

Kutadgu Bilig. "kut'a,(mutluluğa) eriştiren bilgi"nin kitabıdır. Balasagunlu Yusuf, eserinde mutluluğun, bahtın, uğur ve meymenetin, iyiliğin hepsini içeren kut'un nasıl elde edilebileceği üzerinde duruyor. Bu kut, insanı iki dünyada mutluluğa ulaştıracak olan erdemlerin bütünüdür. Böylece bu dünyada barışık, müreffeh, huzurlu bir topluma ulaşılabileceği gibi, öte dünyada da Tanrı'nın razı olduğu insanlar olunacak ve tanrı'nın mükafatlarına ulaşılacaktır.

Kutadgu Bilig sıradan bir siyasetname, devlet yönetimi kitabı değildir. Esasen, insanın var oluşunun nasıl ve neyle yüceltilebileceği üzerinde durulmakta; bilgi, akıl, zeka, iyilik ve kötülük kavramları, dünyanın faniliği, ahiretin bekası vurgulanmaktadır. Tanrı'ya bağlı bulunma, ölümü ve ahireti unutmama, akla ve bilgiye değer verme, çocuk eğitimi, her işte doğruluktan ayrılmama, dünyanın geçici zevklerine kapılmayıp nefsin isteklerine hakim olma; zorbalık, hırsızlık ve haksızlıktan kaçınma; yalan, dedikodu, acelecilik, gevezelik ve içki, kumar gibi kötü alışkanlıklardan uzak durma; iyilik cömertlik, merhamet, sözünü az ve yerinde kullanma gibi olumlu hasletlere yönelme; iyi bir ad bırakmaya çalışma öğütlenmektedir. Bilgiye ve akla sahip iyi ve erdemli insanların oluşturduğu; bilgi ve adaletle yönetilen erdemli toplumların nasıl kurulabileceğini gösteriyor bize. Kutadgu bilig eski yunan'dan klasik islam bilgisine ulaşan felsefenin asyalı türk'ün binlerce yıllık devlet ve toplum tecrübesiyle, dünya görüşüyle harmanlanmış bir şeklini sunuyor bize. Kutadgu bilig, Türk'ün gönlünde ve kafasında damıtılmış evrensel bir devlet ve toplum felsefesi olarak değerlendirilebilir. Bu bin yıllık "mutluluk bilgisi"nden, erdem hazinesinden bugünümüzün ve yarınımızın da kutlanacağı şüphesizdir.

Ne güzel demiş:
"Helalin adı kaldı, onu gören yok.
Haram kapışıldı, hâlâ doyan yok."

"ay iç taş biligli ay hakkul yakin
közümde yıraksın gönülke yakın"

"diğer bir toplumsal katman da bilginlerdir, ki bilginlerin bilimi toplumun yolunu aydınlatır. bilginleri pek çok seviniz ve onlardan saygıyla söz ediniz, az ya da çok, onların bilgilerini öğreniniz.

yararlı ya da zararlı şeyleri birbirinden ayırt ederek, doğru ve temiz yolu tutan kimseler, bilginlerdir. olanakların ölçüsünde, bilimleri öğreniniz, bilginlere iyilik ediniz ve yardımda bulununuz, onlara dil uzatmayınız . . .

yeryüzünde bu bilginler ve felsefeciler (düşünürler) olmasaydı, ekilmiş olsa dahi yerden yiyecek çıkmazdı . . . bir de doktorlar, hekimler, tabipler katmanı, gökbilimciler katmanı vardır. bunu öğrenmek için geometri okumalısın, ancak ondan sonra sana sayıbilimin kapısı açılır.

çarpma ve bölmeyi öğren, onda birleri öğren, bu "kamil insan" için çok iyi bir sınavdır, bunu yap, sayıların karesini ve karekökünü iyice öğren, bunları öğrendikten sonra sayı köklerini ele al, toplama çıkartmayı öğren, alan ölçümlerine geç, cebir ve denklemleri oku, bir de euklides'in kapısını iyice çal.

gerek dünya işi, gerek ahiret işi olsun, inan ki bilgin bunları sayı bilimi, aritmetikle birbirinden ayırıp saptar. aritmetik, sayıbilim, matematik bozulursa, dünya ve ahiret işi de onunla birlikte bozulur . .

her türlü iyi söz kitaplarda bulunur; yazılmış olan söz unutulmaz kalır. yazanlar kitapları yazmamış olsalardı, bu felsefe ve bilgileri biz nasıl öğrenebilirdik?
bilginler ve felsefeciler yazıp bırakmamış olsalardı, bizden önce yaşayanlardan kim söz edebilirdi?

hangi işte akıl (us) önayak olursa, o iş başarıyla sonuçlanır. insan aklını kullanır ve işine bilgi ile başlarsa, giriştiği tüm işlerde başarıya ulaşır. insanda us (akıl) ile birlikte bilgi de bulunursa, o bilgisiyle her işte başarılı olur. her işe bilgiyle başlayınız ve ona göre davranınız. işi us (akıl) ile anlayınız, bilgi ile biliniz. insan amacına usla (akılla) ulaşır; önce bilgi edininiz, iyice kavrayınız, sonra işe girişiniz.

yazmalı, okumalı ve başkalarının dediklerinden yararlanmalıdır, kişi böyle bilgin olur. çok kitap okumalı, konuşmayı bilmeli, şiirden anlamalı, şiir yazmalı, gökbilimden, tıptan anlamalı, aritmetiği ve geometriyi kavramış, alan ölçümü bilimini bilmelidir.

yabancı dilleri öğrenmeli, yabancı yazıları bilmelidir. içki bilginin ve usun (akılın) düşmanıdır.

Kutadgu Bilig'de "kadın" eski Türk kültüründen çok farklıdır.
" Ey dost arkadaş, sana kısa ve kesin bir söz söyleyeyim Bu kızlar doğmasa, doğarsa da yaşamasa daha iyi olur " 4511 " Kadınları evde muhafaza et, kadının içi dışı gibi olmaz" 4513 . Hâcib'in bu görüşlerini anlamak zor

975. beyit:

“Biligsiz kişi köñli kum teg turur
Ögüz kirse tolmaz ap ot yem önür.”

Tt:

“Bilgisiz kişinin gönlü çöl gibidir.
Nehri akıtsan ne dolar ne de bir ot büyür.”

yusuf has hacip tarafından 11. yy da kaleme alınmış kutsal bilgi, mutluluk veren bilgi anlamını taşıyan uludağ sözlüğün tarihteki ilk versiyonlarından bir eser.

aytoldı sen ben misin?

665 ve 666. beyit

Yana sözledin sen yeme sözledim
seve baktın erse yüzüm kizledim

Özüm körkitür öz kılınçın sana,
ayur kılkım irsel ınanma mana

tt:

Sen tekrar konuştun, ben de cevap verdim;
sevgi ile bakınca, yüzümü sakladım.

bununla sana kendi tabiatımı göstermek,
"tabiatım kararsızdır, bana inanma." demek istedim.

ey nimet sahibi ölüm senin sıkıntındır, ey sıkıntı sahibi ölüm senin nimetindir.

görsel

lisede "kutad gubilig" diye dalga geçerdik. mutluluk bilgisi anlamına gelir.

Temsili karakterlerin karşılıklı konuşturulması nedeniyle Ahmet Bican Ercilasun için Türk edebiyatının ilk tiyatrosu niteliğindedir. eser üzerine çalışmalar yapmış olan Erkan Göksu'ya göre; eserin ismi "mutluluk veren bilgi" değil de "kut/devlet sahibi kılma bilgisi" olarak çevrilmesi daha uygundur çünkü eserin temel amacı, güç ve iktidara kavuşturma ve kut'u yani elde edilen iktidarı koruma bilgisini vermektir. Eserde kut'u temsil eden vezir Aydoğdu kut'un korunması/elden çıkmaması için hükümdarın gafil ve ihmalkar olmaması, meşverete önem vermesi, alimlere kol kanat gerip yanından ayırmaması, cömert ve tevazu sahibi olması, herkesin ortak menfaatini gözeten düzgün bir töre (kanun) koyup bu töreyi yabancı da olsa oğlu da olsa herkes için eşit şekilde tatbik etmesi ve birçok konuda mutedil olması lazım geldiğine parmak basar. Askerde iken Bitlisli bir arkadaş ile üzerine sohbetler yapardık. Ah ne leziz olurdu o sohbetler efendim, evet.