düzenli bir ordunun bulunduğu cephedir. iki kısımdan oluşmaktadır. birinci kısım ermeniler iledir.
bu cephede 15. kolordu ve ordunun başında kazım karabekir bulunmaktadır.
bolşevik ihtilalinin gerçekleştiği rusya'nın kafkasları kendi nüfuz alanı olarak görmesinden dolayı ermeniler ruslardan destek alamamıştır. abd ise ermenilerin yardım çağrılarına cevap vermemiştir. bunun üzerine ermeniler kars ve erzurum'dan geriye çekilmişlerdir. bu çekilme ve öncesinde yapılan savaşlarda ermeniler yenilmiştir.
son olarak gümrü'ye kadar çekilen ermeni ordusunu kazım karabekir takip etmiş, gümrü'de yapılan bir savaş ile ermeniler mağlup edilmiştir. bu galibiyet üzerine ermeniler barış istemiş ve tbmm rusya'ya danışarak ermeniler ile gümrü antlaşması'nı imzalamıştır.
türkiye adına kazım karabekir antlaşmayı imzalamıştır.
ikinci kısım ise gürcülerle yapılmıştır.
birinci dünya savaşından sonra ortaya çıkan kafkasya devletlerinden biri olan gürcistan ile yapılan bir savaştır.
ruslar'ın gürcistanı işgal edeceği bilinmektedir. bunun üzerine artvin, ardahan, batum'a tbmm orduları ilerliyorlar, batumda sovyet askerleri ile karşılaşılıyor. herhangi bir çatışma olmadan moskova ve ankara görüşmeleri yapılıyor. görüşmeler sırasında iki devlette askerleri geri çekmemiştir.
görüşmeler sonucunda moskova antlaşması imzalanmış ve sadece batum gürcistan'a bırakılarak tbmm ordusu geri çekilmiştir.
1. Dünya Savaşı öncesi savaşın kaybedilme ihtimali göz alınarak Kurtuluş savaşı planı yapılmıştır. Bu planlardan bir tanesi yapılacak olan mücadelenin Doğu'dan başlatılması planıydı. Savaşın kaybedileceği anlaşılınca Filistin-Süriye Cephesi'nden iki adet tümen buradan Kafkasya'ya götürülmüştür (tabi bu hareket Filistin-Süriye Cephesi'nin daha da çökmesini sağlamıştır). Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasında dağıltılmayan tek ordu birliği olması bu tezi doğrulamakla birlikte bütün komutanların hepsi istanbul'a birlikte çağrılması ve bu komutanların Anadolu'ya atanması burada bir planın var olduğunu göstermektedir. Neyse konudan pek sapmayıp devam edelim. Kazım Karabekir atananların arasında idi. Ve bırakmış olduğu ordunun başına geçti. Mustafa Kemal Paşa'nın ve diğer komutanların kararı ile birlikte burada harekat başlamıştı. Fakat Mustafa Kemal Paşa, Kazım Karabekir'e harekatı durdurma emri göndermesine rağmen Kazım Karabekir insiyatifi eline alarak harekatı başarı ile bitirmiştir. Burada savaş Ermenililer ile yapılmıştır. Gürcüler, Sovyetler ile çatışmaya girince buradan askerlerini çekmiştir. Kazım Karabekir burada büyük başarı kazanmışsada Mustafa Kemal Paşa onun yaptıklarını hep küçük görmüş (bunun sebebide Mustafa Kemal Paşa'nın tek adam olmak istemesi nedeniyle komutanları tasfiye etmesidir) ve bunu Nutuk'ta da görürüz. Meal olarak: Mehmetçiklerimiz Kars'ı kuşatmış ve Ermeniler direniş göstermeden geri çekilmiştir, ifadesi bulunur. Kazım Karabekir ifadesi yok Mehmetçik ifadesi var ve orada Ermeniler direniş göstermedi ifadesi var ama orada en büyük direnişi göstermiştir Ermeniler.
