Orta kulağımız, dış basıncın artması veya azalması durumunda, aynı düzeye gelemiyor ve eşitlenmiyorsa barotrauma oluşur. Suyun yoğunluğu, havaya göre çok daha fazla olduğu için, bu sorunla sualtına inişte daha fazla karşılaşılır. Östaki kanalınız bloke ise orta kulak eşitlenmez.
inilen derinliğe bağlı olarak, karşılaşılan sorunların şiddeti farklıdır. Geçici olarak kulak ağrısı, kısmi duyma kaybı, kulaklarda doluluk hissi, genelde kalıcı olarak kulak çınlaması (tinnitus) oluşabilir. Eşitleme yapılamadığı halde basıncın artmaya devam etmesi durumunda, kulak zarının yırtılması mümkündür.
Östaki kanalınız tıkalı ise neler olabileceğini, derinlikler ve basınç değerleri ile bir tabloda göstermek istiyorum;
Kulak bölümlerinde basınç (mmhg)
Derinlik (mt) Dış kulak Orta kulak iç kulak Kulak zarı
Satıh 760 760 760 Doğal halde
1 820 760 820 Çökme başlar
2 880 760 880 Çöküş artar
3 910 760 910 Acı artışı
6 1150 760 1150 Yırtılma
Bu gibi durumlarda iç kulak da zarar görebilir ve yuvarlak pencerede içeri yahut dışarı doğru yırtılma (implosive ve Explosive) meydana gelir.
Östaki kanalı tıkalı iken zorlama sonucu ani açılması durumunda, yuvarlak pencere içeri doğru yırtılacaktır. iç kulak sıvısı, beyni çevreleyen sıvı ile doğrudan ilişkilidir. Aşırı zorlanmalarda, kulak zarının ittiği kemikçikler, oval pencereyi iç kulağın içine doğru iter. Sıvılar basınç altında sıkışmadığı için yuvarlak pencereyi dışarı doğru zorlar ve yırtılmasına neden olur. Tibbi müdahale gerektirecek ciddi vakalardır.
1500 lü yıllarda yaşamış bir italyan anatomist olan Bartolomeo Eustachio tarafından belirlendiği için onun adı ile anılan östaki kanalının bizler için çok büyük önemi var.
Eğer bu kanal herhangi bir nedenden dolayı tıkalı ise, orta kulağımız ile dış ortam arasındaki basınç farkı eşitlenemeyecektir. Tıkanıklığın nedenleri, üst solunum yolları enfeksiyonları, alerji, soğuk veya geniz etlerinin şişmesi olabileceği gibi, doğuştan da olabilir. Bu noktanın iyi anlaşılması gerekiyor.
Her iki orta kulak boşluğu ile nazofarenks bölgesi arasında, ağızları aşağı yukarı bademciklerin hizasına gelen östaki kanalının uzunluğu ortalama 38 mm. dir ve normal şartlar altında ağzı kapalıdır.
Östaki kanalının kesiti içeride yaptığı açı ve genişliği kişiden kişiye çok değişiklik gösterir. Bunun anlamı, bazı insanların dalarken hiç sıkıntı çekmeden, sadece yutkunarak veya alt çeneyi ileri hareket ettirerek kulaklarını eşitleyebilmeleridir. içimizdeki bu şanslı insanlar, sualtı avcılığında son derece önemli avantajlara sahiptirler.
Büyük çoğunluğumuzda ise östaki kanalları nispeten daha dardır. Harici etkenlerden dolayı bir veya her ikisi de tıkanabilir . Tıkanıklık veya darlık farklı olabileceği için kulakların farklı eşitlenmeleri veya sadece birinin eşitlenebilmesi sorunu ortaya çıkar. Farklı eşitlenen orta kulaklar, dengesizlik, baş dönmesi, sualtında yön kaybı gibi sorunlara neden olabilir.
Standart östaki kanallarına sahip bir insan, yüksek yerlere çıktığı, uçağa bindiği veya hızlı asansörlerle yukarı hareket ettiği zaman kulaklarında eşitlenmeye bağlı rahatsızlık hisseder. Bu tipte bir yapınız varsa, sağlıklı iken problemsiz olarak dalış yapabilir ancak her basınç değişikliğinde kulağınızı eşitlemeniz gerekir.
Çoğumuzu içine alan bu grup için söylenebilecek en önemli şey, üst solunum yolları enfeksiyonlarına karşı her zaman dikkatli ve tedbirli olmanın gerekliliğidir. Sorun yoksa ve sağlıklı iseniz her zaman gönül rahatlığı ile dalabilirsiniz.
Eşitleme konusunun daha iyi anlaşılabilmesi için östaki kanalının yapısına da kısaca değinmek istiyorum.
Östaki kanalımızın etrafında, yarısına kadar kemik dokusu vardır. Diğer yarısı ise yumuşak dokudur ve etrafında C kesitinde kıkırdak doku yer alır. Yutkunduğumuz zaman, yumuşak damak dokusu, nazofarenksi kapatarak östaki kanalının ağızlarına uyguladığı vakum ile bu kanalların açılmalarını sağlar.
Yutkunma esnasında duyduğumuz çıtırtı sesleri, kanal ağızlarının açıldığını gösterir. ilk defa 1800 lerde Joseph Toynbee tarafından bulunmuş ve literatüre geçmiştir. ilerde anlatacağım, yutkunma ile kulak eşitleme tekniği, Toynbee Tekniği adı ile anılır.
Östaki kanalı çeperleri ve mastoid sinüslerin bu pozisyonda iken daha fazla kanlanmaları sonucu.kulak eşitleme işleminin başaşağı iken yapılması daha zordur. Ancak sulatı avcılığında bu dezavantaja katlanmaktan başka çaremiz yok.
Tekniklere geçmeden önce, eşitleme sorunlarının fizyolojik nedenler dışında psikolojik nedenlere de bağlı olabileceğini söylemek istiyorum.
Kulakla ilgili korkular, genellikle çocukluk yıllarında yaşanmış ağır ve ızdıraplı tedavi dönemleri gerektirmiş olan enfeksiyonlar, yine çok küçükken, bir şekilde östaki ağızlarının açılırken çıkardığı sesi hissettikten sonra bunun korkutucu olduğunu zannetmiş ve iletişim eksikliği nedeni ile bu konuda yardım alamamış olmak ve bilinçaltında bu sesi duymaktan rahatsız olmak gibi nedenlerden dolayı oluşabilir. Klostrofobi, derin su ve aşağıyı görememek gibi fobiler de bu sorunu körükleyebilir.
Sonuç olarak normal yapıda ve sağlıklı iseniz, üst solunum yollar enfeksiyonları, septum deviasyonu ve buna bağlı konka büyümeleri, kapalı sinüsler, entranazal polipler ve benzeri sorunlarınız olduğu takdirde, kesinlikle bir uzmana görünün. Yeni teknolojilerle sorunların çoğu giderilebilmektedir.
Durumunuzu basit bir yöntemle test edin. Karada iken yutkunduğunuz zaman, kanal ağızlarının açıldığını yani çıtırtıları duyuyorsanız, eşitleme sorununuzun olmaması gerekir.
Kaynakça;
Médecine du sport, Bd st Marcel, Paris.
Prevention of middle ear barotrauma, Edmond Kay, M.D. Seattle
Barotrauma, Brandon G. Bentz
The role of functional endoscopic sinus surgery in the management of recurrent sinus barotrauma, O'Reilly BJ- McRae A-Lupa H.
