likya devletini oluşturan şehirlerden biridir ve bugünkü fethiye yakınlarındadır. bu şehir halkı özgürlüklerine o derece düşkündülerdi ki ilk olarak persler m.ö 546 da şehri kuşattıklarında kahramanca direndiler ve yenileceklerini anlayınca geri çekilip tüm kadın ve çocukları kaleye doldurup hepsini yaktıktan sonra perslere saldırdılar. bu savaştan geriye savaş esnasında şehirde olmayan 80 aile kurtulabildi ve onlar şehirlerini tekrar kurdular. büyük iskender'i hoşnutlukla karşılayıp direnmeyen ksanthos yüzyıllar sonra romalı brutus tarafından kuşatıldı ve ksntoslu savaşçılar perslerle savaştıkları gibi kahramanca savaştılar ancak yenilecekelrini anladıklarında yine tüm kadın ve çocukları öldürmeye başladılar fakat kucağında alevler içinde çocuğuyla yanan bir kadını gören brutus bu olaydan öyle etkilendi ki askerlere insanları öldürmemelerini ve kurtardıkları her ksnthoslu için ödül vereceğini vaadettiyse de çok az ksanthoslu sağ çıkabildi bu savaştan. "ya istiklal ya ölüm" ksanthos halkında cisimleşmişti adeta ve bu topraklarda bizlere büyük bir miras bıraktılar.
