kooperatifler kanunu'nun'tarif' başlıklı 1. maddesinde şu şekilde tanımlanmıştır;
" tüzel kişiliği haiz olmak üzere, ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine aitihtiyaçlarını, işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulandeğişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif denir "
en kolay şekilde kredi bulabilen kuruluşlardır.
en az 7 ortağı bulunur.
yönetim kurulundaki kişilerin oylamaya etkilerini, onların ortaya koyduğu sermaye belirlemez. herkesin oy hakkı 1'dir..
ilk defa ingiltere'nin bir kasabasının ileri gelenleri tarafından oluşturulmuştur..
kanuni tanıma göre bir kooperatifin ana özellikleri şunlardır;
1- kooperatifler tüzel kişiliğe sahiptir:
ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanırlar ve ancak bu tescilden sonra hak ve fiil (kullanma) ehliyetine sahip olabilirler.
hak ehliyeti; gerçek kişilerde olduğu gibi medeni hakları kazanabilmeyi ve borçlara girbilmeyi, ayrıca tüzel kişilere özgü hakları, örneğin; üyelerinden (ortaklar) aidat isteme hakkı, üyelikten çıkarma hakkı vb. hakları da kapsamaktadır.
fiil ehliyetleri, kanuna ve ana sözleşmelerine göre gerekli organlara sahip oldukları andan itibaren başlar.
2- kooperatiflerin amacı:
ortaklarının (üye) menfaatlerini sağlamak ve korumak amacıyla kurulurlar. bu amaç ortaklarının 'belirli ekonomik nmenfaatlerine' yönelik olabileceği gibi 'özellikle meslek ve geçimlerine' yönelik de olabilir. bu nedenle ana sözleşmede kooperatifin amaç ve konusunun net olarakbelirlenmiş olması gerekir.
3- kooperatiflerde amaca ulaşmak için kullanılabilecek araçlar:
karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet araçlarını kullanarak amaçlarına ulaşmaya çalışırlar.
dayanışma içinde olacaklarından tüm ortakların payı aynı derecede olacaktır.
bir diğer araç kefalettir. böylece kooperatifin tüzel kişiliğinin kefaletinin nverilmesi suretiyle kooperatif amacının gerçekleştirilebilmesi için ilgili kurum ve kuruluşlardan nakdi ve ayni kredi sağlanması mümkün olabilecektir.
4- kooperatif kurabilecek olanlar:
gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulabilir. gerçek kişilerin kurucu olabilmeleri için medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olmaları gerekir. * kamu ve özel hukuk tüzel kişileri, amaçları bakımından ilgilendiklerikooperatiflerin kuruluşlarına yardımcı olabilir, önderlik edebilir ve ortak olabilirler.anayasa'nın 123. md.ne göre kamu tüzel kişileri kanunla veya kanunun verdiği açık yetkiye dayanarak kurulabilirler. il özel idareleri, belediyeler ve köyler birer kamu tüzel kişiliği'dirler.
5- ortak sayısı ve sermayenin değişebilir olması:
kooperatifçilikteki "açık kapı ilkesi" uyarınca ortak sayısının ve paya sahip ortağın yanısıra, ortakların taahhüt ettikleri ve ödedikleri sermaye miktarı da değişebilir olmalıdır.
ortak sayısının 7'den az olmaması gerekir.
kooperatifler kanunu'nda özel hüküm bulunmayan hallerde ttk.nun "anonim şirket"lere ilişkin hükümleri uygulanır.
yurtdışında büyük, çok büyük firmaların çoğunluğunu oluşturan kuruluşlar. yani bakkallar birleşip süpermarket kurarmış. çiftçiler birleşip süt fabrikası vs.
yani asıl karı üretici almaktaymış. bizde ise borç üstüne borç yiyorlar.
sonra diyorlar ülkede hayvancılık niye ölüyor çiftçilik niye ölüyor.
türkiye'de batıdaki örnekleri gibi yaygın olsa; üreticinin&çiftçinin ürününü hak ettiği fiyata satabileceği, nihai tüketici olarak bizim de daha uygun fiyattan ürün almamızı sağlayabilecek tek sistemdir.
ancak vahşi kapitalist sistem, özellikle yer edindiği ülkede sosyal bir devlet de yoksa, kooperatifleri istemez, olanları da baltalar. onlar çiftçinin ürününü üç paraya alıp, bize 10 paraya satarlar, aradaki 7 parayı cukka yapar simsar şerefsizleri. sonra biz patates niye 5 lira oldu birbirimize sorarız. ha devlet ne yapar bu arada, öyle seyreder bu düzeni. efendim serbest ekonomi varmış. ulan ben halkın hayrına olmayan serbestliğin içine sıçayım!
amaç ne kadar ulvi görünse de pratikte kooperatifler en fazla hırsızlığın yapıldığı yerler haline gelmiştir. ha başarılı örnekleri yok mu var ama başarısız örnekleride azımsanamayacak kadar çoktur.
ayrıca kooperatif bölümü diye 2 yıllık programlar var. kooperatif tarihini anlatırken her kooperatif battı diye anlatılıyor. yanlış yatırımlar, yöneticilerin sermayeyi zimmete geçirmeleri vs den dolayı yürütmesi zor bir oluşumdur.
yapı kooperatiflerinde, içinden daire alacaksanız konut kredisi verilmiyor. bu durumda üst limiti 50 bin lira ve maksimum 36 ay vadeli ihtiyaç kredilerine mahkum kalıyorsunuz, yüksek faizleriyle birlikte. e tabi 3. şahıs desteğinin yanında baya birikime de ihtiyacınız olacak.
Şöyle ki Ankara’nın batısında kör itin öldüğü yerden hisseli tarla satıyorlar, şuraya filanca kurum gelecek, amburaya hastane yapılacak, tam üstünden yol geçecek, karşısı sanayi imarlı deniyor. Lan adam bir anlatıyor Ankara’daki tüm binaları arsaya koysan arazinin yarısı gene boş kalıyor.
Ama kabahat onda değil o tarlayı konslarla yiyen pezevenkte amk!
Pek çok değişik alanda kurulabilir. Ticaret bakanlığının sitesinden alıntı:
"(...)Söz konusu maddeye göre Ticaret Bakanlığı Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü’nün kuruluş izni vereceği kooperatifleri şu şekilde sıralamak mümkündür.
1) Tarım Satış Kooperatifleri
2) Esnaf ve Sanatkârlar Kredi Kefalet Kooperatifleri
3) Karayolu Yük Taşıma Kooperatifleri
4) Karayolu Yolcu Taşıma Kooperatifleri
5) Denizyolu Yük Taşıma Kooperatifleri
6) Denizyolu Yolcu Taşıma Kooperatifleri
7) Kadın Girişimi Üretim ve işletme Kooperatifleri
8) Tüketim Kooperatifleri
9) Temin Tevzi Kooperatifleri
10) Turizm Geliştirme Kooperatifleri
11) Küçük Sanat Kooperatifleri
12) Yaş Sebze ve Meyve Pazarlama Kooperatifleri
13) Pazarcılar işletme Kooperatifleri
14) Üretim ve Pazarlama Kooperatifleri
15) Karşılıklı Sigorta Kooperatifleri
16) Eğitim Kooperatifleri
17) Yenilenebilir Enerji Üretim Kooperatifleri
18) Hizmet Kooperatifleri
19) Çocuk Bakım Hizmetleri Kooperatifleri
20) Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Kooperatifleri
21) Yayıncılık Kooperatifleri
22) Site işletme Kooperatifleri
23) Hâl işletme Kooperatifleri ile
Bu kooperatiflerin üst kuruluşları (Birlikler). (...)"
normalde bildiğim en az kurulması için 7 kişi lazım. aslında iyi birşey mesela çiftçiler bir kooperatif kurup mallarını aracı komisyonsuz satabilir ama ne birlik olabiliyorlar alışmışlar sömürülmeye mal para etmiyor diye ağlıyorlar.
mesela yoldan geçiyorsunuz tarladan domates almaya kalkın hemen abi organik cart curt ayağına kilo 5 tl pazarda aynı ürün kaç 5-6 tl ee ben ne anladım toptancıya 2 tl ye verirken ağlıyorsun. ver 3 e millet alsın yoldan geçenler. bu iş şuna benziyor 5 lira deyip satamayıp çöpe döküyorlar ama bir aç garibana dökeceklerine vermezler.
birde bu kooperatifler amacından sapıp baştakiler indire gandi yapılıyor. inşaat sektöründe bu çok oldu.
birileri vurgun yapıtı sözde herkes kazanacaktı.
1. ekonomi Ortaklarının gereksinimlerini uygun şartlarda elde etmelerini sağlamak amacıyla kurulan birlik.
2. Üreticilerin, aracıyı ortadan çıkararak ürünlerini daha iyi şartlarda pazarlamak için kurdukları ortaklık.
Tdk.
