ion kentidir... Adını, Kolophon Dağı'ndan alan Değirmendere'nin doğusundaki kent, deniz kenarında kurulmayan tek ion kentidir. Limanı Notion ve tapınak kenti Claros ile güçlü bir birlik oluşturmuştur. Lidya, Pers, Seleckos ve Bergama dönemlerini yaşamış kentte çok az kalıntı bulunmaktadır. Kent, büyük ion göçleri sırasında Girit ve Miken etkisinde kalmıştır. 1886 yılında bulunan kent kalıntıları alanında, ilk kazı çalışması 1922'de yapılmıştır. Aşağı şehir; güney tarafta bulunan Akropol kenarında uzanmakta ve M.Ö. 4.YY'da yapılmış olan duvarlarla korunmaktadır. ilk kent Akropol'ün bulunduğu 800 metre yüksekliğindeki tepenin güneybatısında yer alır. Akropol'ün kuzey yamacında, eski binaların izleri görünür. Bunlardan en iyi şekilde günümüze ulaşanı M.Ö. 4. YY'a tarihlenen Stoa'dır. Daha batıda ise hamamların yeraldığı kalıntılar vardır.
o kalıntıların hiçbiri şimdi görülmez. belki surlar biraz.
8 yıl kadar önce tahtalı barajı kurtarma kazıları kapsamında kazılar yapılmıştır nekropol alanında.
1922 yılında amerikalılar tarafından bi tholos mezarda kazı yapılmıştır. buradan çıkan 2. bin malzemesi şu anda kayıptır.
12 ion kentinden biridir. yerli anadolu halkı kar'lar tarafından kurulmuştur. i.ö. 13 yüzyıl sonu - 12. yy başı arasında bi tarihte Girit'ten gelen Akhalı göçmenler tarafından ele geçirilmiştir.
i.ö. 8. yy'da başka bi işgal daha görmüştür. bu sefer Ionlar kenti almışlardır.
süvarilerinin ünü yayılmıştır antik çağda. bi çok kente paralı asker olarak gitmişlerdir.
bi dönem dericilik ve ayakkabıcılık yapılan kolophon, çok zengin bi kenttir; ksenophanes, Kolophon'dan bahsederken "bordo renkli lüks kumaştan yapılmış manto giymiş, parfüm sürmüş bin erkeğin agora'da dolaştığını" söyler.
i.ö. VII. yy'da Lydia Kralı Gyges, Kolophon'u ele geçirmiştir. i.ö. 600 civarında yine Lydia'lı Alyattessmyrna'dan sonra kolophon'a da saldırmıştır ve ele geçirmiştir. pers istilasından etkilenen kolophon, Ionia ihtilali'nde büyük bi direniş göstermemiştir. büyük iskender'in kolophon'u özgürleştirmesinden sonra, antigonos'un ele geçirdiği kolophon hızlı bi gelişim göstermiştir ancak bu durum iskender'in generallarinden lysimakhosun i.ö. 294'te kolophon halkını ephesos'a sürmesi ile son bulmuştur. ephesos'u ele geçirip buraya adına karısının (arsinoe) adını vermiş (arsioneia) olan lysimakhos, buranın nüfusunu arttırmak için lebedos ve kolophon halklarını ephesos'a taşımıştır.
kent i.ö. 218'de pergamon krallığına bağlanmıştır. pergamon kralı attalos III'ün krallığını romalılara bırakması ile kolophon da roma'ya vergi veren bi kent konumuna gelmiştir.
