analitik kuram ın temel kavramlarından biridir. insanoğlunun ortak yaşantılarının kendinden sonra gelen nesilleri etkilemesidir. 2. dünya savaşını yaşayan insanların torunlarının bilincindeki savaşla ilgili arketipler, bu savaşı yaşamamış toplulukların evlatlarından farklıdır. yani kuram bunu savunur. daha somut bir örnekle açıklamak mümkündür;
mesela bir çocuk düşünün 4-5 yaşında. diyelim bu çocuk hayatında hiç yılan görmemiş. ve televizyonda ya da herhangi yerde yılan ile ilgili hiçbir şey duymamış. yani çocuğun yılan ile ilgili en ufak bir yaşantısı yok. fakat çocuk günün birinde bir yılan gördü mü irkiliyor ve yılandan korkuyor. işte bu kolektif/kollektif blinçaltı nın etkisidir.
bilinçaltının başka insanlarla paylaşılan bölümü. bu kavram, freud un bilinçaltı kavramının yetersiz kaldığını öne süren c.g. jung tarafından geliştirilmiştir.
collective unconscious demiş gavurlar buna. jung'un zihin unsurlarını oluşturan etmenlerden birisidir kişisel bilinçdışı vardır bir de ego vardır. bunu da freud'un ego açılımını yetersiz bulduğu için ortaya koymuştur. kolektif bilinçaltı ile karıştırılmamalıdır.
kolektif bilinçdışı arketipler üzerinden hareket etmektedir. arketip kavramı ise yine jung'un ortaya attığı bir kavramdır. arketip dediğimiz şey klasik adem, havva, cennet, cehennem gibi meselelerin analitik psikolojideki karşılığıdır. örneğin adem bir baba arketipidir. işte bu arketiplerle birlikte kolektif bilinçdışını oluşturan "imgeler" oluşmaktadır mesela "fare korkusu", "yılan korkusu" bunlara verilebilecek örneklerdendir. fareden niye korkarlar ya da yılan'dan. bu kurama göre insanlar ortaçağdaki veba salgını yüzünden kolektif bilinçdışında fare korkusunu geliştirmişlerdir ve bu korku böyle sürüp gitmiş günümüze kadar gelmiştir. bu da farenin bir çeşit ortaçağ veba salgını arketipi olmasına vesile olmuştur.
böyleyken böyle evet ama bir de john locke tarafı vardır işin ki o da der ki "tabula rasa" yani "insan bilgiye deneyim yoluyla ulaşır. yeni doğmuş bir insan boş levha gibidir" işte burada da bir ayrılık söz konusu olmaktadır tam bunlar çatışacakken araya descartes kaynar ve kolektif bilinçdışın'a çok daha öncesinde daha ortada yok iken destek çıkarmışçasına der ki "insan denilen bu canlı bütün deneyimlerini doğarken yanında getirir her şey onda vardır" sonra çarşı karışır ve bu kardeşiniz de uyumak üzere müsade ister sizlere de vaktiniz varsa bunlar üzerine düşünmek kalır... amin.
Psikiyatrinin babası Carl Gustav Jung'un oluşturduğu teoridir., bu kuramında insanlığın ortak bir ruh alanında veya frekansında bir bütün olduğunu veya iletişimde olduğunu savunur. Kolektif bilinçaltı zamanın başlangıcından beri insanlık tarafından paylaşılmakta, ilkel anıları ve örnek tavırları yani arketipleri içermektedir. işte bu örnekler, insanları çeşitli biçimde etkiler. Hayallerde, rüyalarda, dini inançlarda, mitlerde, sanatta ve folklörde belirir. Jung vampirleri bile bu kolektif bilinçaltındaki arketiplerden biri olarak yorumlamıştır.
Jung'a göre zihni, yine onun evrimi meydana getirmiştir. inorganik maddeden en karmaşık yapı olan insana kadar evrim tarihi, insanı yontarken, keski izlerinide zihnine bırakmıştır. Bu izler tarih boyunca atalarımızın yaşadığı sevinç, korku, hüzün gibi duyguların yanısıra, ortak bazı semboller ve olaylar içerir. Adeta atalarımızın tüm yaşamları zihnimizde, bilinçdışının derinliklerinde gizlidir.
Kişisel deneyimlere dayanmayıp, bilinç düzeyine çıkmamış, evrimsel bir yönü olup atalarımızdan mirasla intikal eden, insanlığa özgü psişik birikim olarak tanımlanabilir. Jung evrimin insanın ruhsal yapısını da etkilediğini savunur. Bu nedenle birey geçmişiyle bir yerde tüm insanlığın geçirdiği evrimle ilişkilidir. Jung bunu kolektif bilinçdışı ile açıklar. içeriği olan arketipler bilinçte yaşanmamış olup atalardan aktarılarak süregelir. Jung’a göre kolektif bilinçdışı her dönem bir şeylerin ilave edildiği depo olup tüm insanlığa özgü ortak unsurlar taşır. Bağımsız bir özellik taşıyan kolektif bilinçdışı bilince karşı duyarsızdır. Jung, kolektif bilinçdışının en iyi şekilde rüyalarda tezahür ettiğini belirtip, kolektif bilinçdışı kaynaklı rüyaların daha çok toplumsal içerikler taşıdıklarını ileri sürer.
tehlikesiz bir ormanda bile olsa eskiden sopalarla su arayan kizgin hayvanlarala savasan dedelerini hatirlamasa bile istem dışı eline sopa alan kişinin yasadigi durumdur. yani genetik hafiza kolektif bilincdisi kapsamindadir.
carl saganın kurukafalarla dolu bir odada ürpermesinin nedenidir. eğer kurukafa varsa burda bir avcı olmalı ve ben kendimi savunmalıyım diye düşünür beyin.
carl gustav jung'un psişe terimini açıklarken kullandığı 3 seviyeden biridir. diğer ikisi de bilinç ve kişisel bilinçdışıdır. kolektif bilinçdışı, birey tarafından bilinmeyen, hayvan atalarımız da dahil olmak üzere daha önceki tüm nesillerin birikimli deneyimlerini kapsar. genel evrimsel deneyimlerden oluşur ve kişiliğin temelini şekillendirir. şu anki davranışlarımızın hepsini yönlendirir ve bu nedenle kişilikteki en etkili güçtür.
