osmanlı'da bir kola mensup çeşitli hünerler gösteren sanatçılar tarafından takım halinde icra olunan çeşitli oyunlara denmektedir.
bu oyunlar zengin bir program teşkil ederler. bu programda musiki ve türkü ile oynanan toplu oyunlar (burada çengi ve köçekler bulunur) , taklitli oyunlar, nükteli konuşmalarla işlenmiş olaylı, konulu oyunlar, ki bu oyunlar çok sonra ortaoyunu adını almışlardır.
hünerlerin bazıları; çalgıcı (sazende) , şarkıcı (hanende) , dansçı (çengi, köçek, rakkas, tavşan, curcuna-baz, beyza-baz, yumurta-baz) hayvan oynatıcılar, fişeklerle oyun gösterenler, kuklacılar, karagözcüler, mukallid.
kol oyunu nu zamanla akrobatik oyunlar, gözbağcılık ve hayvan oynatıcılık, v.b. gibi takıntılarından arınarak, musiki ve raks ile çerçevelenmiş dramatik oyun (ortaoyunu) anlamına geldiğini gösteren bazı belirtiler vardır.
sözgelimi, xix. yüzyıl başında saraydaki eğlenceleri anlatan vakaay-i letaif-i enderunda ayrıntılarıyla anlatılan oyunlar için ortaoyunu anlamında kol oyunu terimi kullanılmış, oyuncu topluluğu da kol takımı diye anılmıştır. aynı yılın ikinci yarısında yayınlanan ve enderun hayatını anlatan tarih-i atada, padişahın bayramlaşma tören ve eğlenceleri anlatılırken, bayramın ikinci günü yapılan eğlenceler arasında kol oyunu, bağımsız bir gösteri olarak anılmıştır. xviii. yüzyıldaki bir iki kaynakta raslanan kol oyunu sözünü de bu anlamda alabiliriz:1740da şeker bayramında sadrazamın konağına giden i.mahmut (hük. 1730-1754) şerefine düzenlenen eğlenceler arasında kol oyunu oynandığı da belirtilir.i.abdülhamit (hük. 1774-1789) in oğlu şehzade süleymanın doğumu dolayısıyla 1779da sarayda düzenlenen şenlikte de kol oyunu seyredilmiştir.
