ben kreşdeyken daha bi koku vardı sanırım halıdan gelirdi bu koku. aha o koku gelir arada biyerlerden. lan uyku saati mi geldi diye saate bakarım istemsiz.
en eski duyumuzun koku almamızın bizi en az yanıltan duyumuz olduğunu bir kez daha kanıtlayan hafıza. örnek vermek gerekirse babaannenin dolmalarının kokusunu duyunca akla çocukluğun gelmesidir. mantarın, mısırın közlenirkenki kokusu aklıma köyümü getirir.
koku almak anılarla ve hafızayla ilintili bir duyudur.
Ömür boyu, unutmaya imkân tanımayan güçlü bir hafızadır...
Yıllar evvel, ilk kazandığım okul olan, maddi imkânsızlıklar ve yurt sorunundan dolayı okuyamadığım ve sadece bir hafta kaldığım, Selçuk Üniversitesi' nde, kullandığım deodorantın kokusunu hiiiiç unutmuyorum....
Ne zaman o kokuyu duysam, Konya, hüzün, gözyaşı, Meram Ekspresi geliyor aklıma...
Sevmiyorum o kokuyu.....
hafızanın en güçlü koludur zannımca.
evet, özellikle kendine has kokusu olan şeyler yıllar geçse de anımsanır.
mesela, 15 sene önce gittiğin başka bir şehirdeki, hiç kimsenin içerisinde bulunmak istemeyeceği çirkin bir mekânın kokusu.
mesela, tanımadığın bir evin kokusu.
mesela, kötü bir insanın kokusu.
mesela, sevdiğinin kokusu.
elma armut kokusunun da ötesinde kendine has kokuya sahip şeyler ya da yerler için kullanılabilir.
-en son 17 sene önce gidilen kütahya'nın emet ilçesinin düşecek köyündeki bir evin kokusu gibi.
-15 sene önce komşuya verilen merdaneli çamaşır makinesinin kapağının kulpunun kokusu gibi.
o kokuyu aldığında o anlar canlanır. bazı şeyler ve mekanlar beynine o kokuyla etiketlendiği içindir.
neden bu kadar kuvvetli olfuğu hakkında ayrıntılı bir araştırma yapılması gereken hafıza. zira en küçük ve önemsiz anılarımızı bile onu tanımlayan kokuyu tekrar duyduğumuzda dün gibi hatırlamak gerçekten ilginç.
Güçlü bir hafızadır çünkü kokuyu alıp kaydederken de o anı yaşarsınız, hafızanızdan geri getirirken de o anı yaşarsınız. Her iki durumda da kokuyu alırsınız.
öyle ilginç bir olaydır ki bu, odanızda otururken camdan giren közde patates kokusuyla 1997 yılına gidiverirsiniz. hiçbir fotoğraf, hiçbir video, sizi o kadar somut bir biçimde orada o arsada, arkadaşlarınızla közün başında patates yediğiniz anlara götüremez.
çok güzel bir olaydır. nasıl istemsiz hayaller görülüyorsa, bazen de istemsiz koku duyumsandığı oluyor. en azından bende oluyor bunlar. insan, görme duyusu gelişmiş bir varlık olduğundan mütevellit, koku hafızasına atacağı şeyler genel şeylerdir. en basitinden bok gibi. ama bazen burna öyle güzel kokular gelir ki durup dururken, bu koku ne kokusuydu, bu koku kimin kokusuydu derken bayağı bir kafayı yedirtir. bazen de benzetiriz, ya bu bişey gibi kokuyor ama ne gibi? diyerek yine kafayı yeriz. yani koku hafızada duruyor eyvallah ama bari ne kokusu olduğunu da kaydet be amınakoyim. çıldır çıldır öldüm burda. çocukluğuma götüren bi kokuyla meşgulüm de.
bir anda sizi alıp geçmişten bir yere götüren hafızadır.
anne-baba kokusu, kardeş kokusu, arkadaş kokusu, öğretmen kokusu, öğrenci kokusu... hepsini alır, inanılmaz bir şekilde kaydeder ve yıllar sonra olduğu yerden çıkarıp önünüze koyar. şaşırır kalırsınız.
her zaman yanımda olan annemin kokusu. hiç kimsede duyamadığım alamadığım bir koku. her evlat için böyledir.
yeni doğum yapmış olan eskilerin anneleri boyunlarına defne yapraklarından bir kolye takarlarmış. defne yaprağı kokusunu ve yeşilliğini kaybetmez ya, bebeklerini emzirirlerken, kucaklarında tuttuklarında her zaman bu kolye boğazlarında dururmuş. bu kokuyu bebek kendi annesinin kokusu sanırmış. bebeğini uyutan anne bu kolyeyi boğazında çıkarır bebeğinin yanı başına koyar, bebek de yapraklardan yayılan bu kokuyu annesi sanarak huzur içinde uyurmuş. daima annesinin yanında olduğunu hissetmek elbette huzur verir değil mi?
üniversite 3. sınıftaydım sanırım. laboratuvarda kokuya hassas,yetimi fark eden arkadaşım, gözlerimi kapattırır ve eline aldığı kimyasalları koklatırdı.
-bu ne?
+ıyy, bu bilinmez mi? çürük yumurta kokusu ve tabiki sülfür.
-ya bu?
+tabi ki amonyak.
.
.
böyle kimyasalları kokularından tanımak bir eğlence olmuştu bizim için.
sonrasında çok sevdiğim insanlardan da farklı kokular aldığımı hissettim. sevdiğim, herkesin kendine özgü olan kokusu.
bir gün arkadaşım:"enurchem kokumu değiştirdim fark etmedin!" diye hayıflandı bana. ben de, hayır dedim, çünkü kendi kokusu kullandığı parfümden daha baskın geliyordu ve değiştiğini anlamamıştım.
işte bu gün de öyle bir koku geldi burnuma. çok tanıdık. ama neydi neydi, nereden hatırlıyorum bu kokuyu, diye epey düşündüm. ve en sonunda hatırladım. yanaklarımı sıkan ilkokul öğretmenimin ellerinin kokusu.* anlatsam şaşırır belki de, ben de şaşırdım hatırladığıma. ama eminim kesinlikle o.
koku; belkide bizi geçmişe götürebilecek tek şeydir. değişmeyen, kelimelerle ifade edilemeyen, olmasa en sevdiğimiz yemeği bile berbat eden bir şeydir. güzeldir ama çok güzeldir.
ilginç bir şeydir. insanlarda çok geliştiğine inanmıyorum hayvanlarda daha çok gelişmiştir.
ama bir kaç hafta önce tanıştığım bir kişi bu konuyla ilgili çok şaşırtmıştı beni.
bence bir insanın ten kokusunu duyumsaması ya da hatırlaması mümkün değilken o arkadaşa göre mümkündü.
tartışılabilir.
