Solmaz Kamuran ın romanıdır. kitaptaki baş karakter kirazedir.
" Kiraze, 1492 yılında ispanya'dan kovulan binlerce Sefarad Yahudisi'nin çileli yaşam mücadelesinden yüz yıllık bir kesit sunuyor. Bu insanların kimi Hollanda'ya, kimi Kuzey Afrika'ya, kimi de II. Bayezid'in daveti üzerine Osmanlı topraklarına ulaşabilmenin peşindeydiler. Çoğu, daha yola çıkmadan Engizisyonun acımasız elleriyle ya da yollarda, sefalet içinde yok olup gitti.
Esther Kira da (diğer adıyla Kiraze), ağır zulümlerden geçip istanbul'a varabilmiş bir Sefarad Yahudisi'nin kızıydı. Kısa zamanda hırsı, zekâsı ve cazibesiyle, Osmanlı sarayını derinden etkileyen Yahudiler'in en önünde yer almayı başardı. Önce Hürrem Sultan'ın yakın ilgisini kazandı, daha sonra Safiye Sultan'ın akıl hocası, sırdaşı oldu. iktidar, zenginlik ve gücün ne anlama geldiğini biliyordu çünkü. Ama 88 yaşındayken patlayan bir Sipahi isyanı her şeyin sonu oldu.
Bu roman, Sefarad Yahudileri'nin yaşadıklarına ışık tutarken, o dönemde Osmanlı ve Avrupa saraylarının dinsel, siyasal ve toplumsal hayatı nasıl etkileyip kontrol ettiğini sergiliyor ve okuru deriden sarsan, muhteşem bir resim çiziyor.
Neler yok ki bu resimde: Sultanların ve kralların gerçek yüzleri... Batı-Doğu, Müslüman-Hıristiyan çekişmeleri, ölümcül entrikalar... isyanlar, ayaklanmalar, yangınlar ve 1509 büyük istanbul depremi... Lalalar, cariyeler, odalıklar... Aşk, seks, ensest... ve yönetilenlerin tüyler ürperten kaderleri...
"Kiraze", bu konuda bir Türk yazarın kaleminden çıkmış ilk roman..." *
ikinci nesil ama gayet eskiii, çok sevdiğim bir yazar: çok çok deneyim, derya deniz edebiyat bilgisi, derin mi derin sağduyu; farklılığa, çeşitliliğe, yeniliğe engin hoşgörü, mekanlardaki yüksek sesli müziğe, her türlü kitch kültürüne karşı horgörü...
elinin altındaki bir kaç türkçe-türkçe sözlük ile, tematik olayına dalmış ve sözlük'e faideli bilgiler katmaya çalışan, bilgi açlığımızı doyurmaya çalışan müstesna insan. *
buralardan gitmek istiyormuş,mutsuzmuş sözlükteki gidişten. o'na şöyle seslendim:
terk etmek mi sizin işiniz?
sizin işiniz mücadele etmek değil mi?
sizin işiniz bu topluma ışık tutmak değil mi?
atatürk'ün öğretmenlerindensiniz siz,ışığını yayan yenilikçi laik öğretmenlerden,her karanlığın düşmanlarından,ayrılıp gitmek mi sizin işiniz?
ben sizi çocuklara dağıttığı kitaplar yakılırken gözyaşı döken dizi karakteri bir öğretmen gibi hayal ediyorum,hayalimizi yıkmamanızı diliyorum sadece. kalıp mücadele etmenizi.
beğendiğim,çok güldüğüm entrylerin altında hep onun imzasını gördüğüm yazar.allah parmaklarına zeval vermesindir,yazsındır,çizsindir,bizi bahtiyar eylesindir
entrylerim hakkında mesaj atıp merak etmeme sebep, daha hızlı bir sözlük için içiyoruz zirvesi sayesinde tanıştığım, merakımı giderdiğim değerli hocam. keşke başka zirvelerde da sohbetlerine ortak olsam dediğim büyüğüm.
öğretmenliğin daha doğrusu eğitmenliğin sınıfta kürsüde olmayacağını çoktan kavramış,geçmişinde yaşadığı zorluklara ve ezik karakterlerin faşist saldırılarına rağmen hayatı boyunca mücadele verdiğini anladığım,hayatımın hangi evresinde olursa olsun karşımda durunca senelerce benim için emek vermiş öğretmenlerimden ayrı tutmayacağım,neredeyse komşu olduğumuzu öğrendiğim,kiraze nickinin nerelerden gelmiş olabileceğini anladığım,ne yazarsam eksik kalacak,kassandra'yı getirdiği için çok teşekkür ettiğim,fasıl ekibine güzel isteklerde bulunan yazarötesi,en bunaltıcı sıcakların vantilatörü,en soğuk günlerin kaloriferi.
solmaz kamuran'in yaramaz, hirsli, gozu yukseklerde roman karakteri. kucuklugunden beri guzelligiyle dillere destan olmus, pohpohlanma hastasi, simarik bir kizdir. ilerleyen yaslarda ablasinin zengin bir doktorla evlenmesini cok kiskanir ve surekli hir cikarir. bir gun, enistesinin evinde cok zengin bir pasa ile tanisir. ikisi de birbirlerine ilk goruste asik olurlar. ailelerinden gizlice bulusup gorusmeye baslarlar. onlarin gorusmesine yardimci olan ceyizci kadindan, kiraze'nin annesi durumu ogrenir. pasanin aslinda yillar once ugradigi tecavuzden dogma, evlatlik verdigi oglu oldugunu ogrenince beyninden vurulmusa doner ve kiziyla oglunun yasak iliskisini sonlandirir. kiraze, hic sevmedigi bir adamla evlendirilir, ayni sekilde pasa da. kiraze, pasanin kendisine haber vermesi uzerine baska biriyle evlenmeye riza gostermistir. halbuki pasa, ceyizci kadina haber birakmistir fakat araya giren annesi ceyizciye para vererek bu durumu kiraze'ye iletmemesini ogutlemistir. olan bitenden haberi olmayan pasa ve kiraze birbirlerini hincla anmaya baslar. ikisi de birbirini kandirdigini dusunur. bu durum kiraze'de nefrete yol acar. zamanla tuccarliga soyunan kiraze, farkli uyruklu kimseler icin osmanli saraylarinda buyuk yardimlarda bulunur. haremin ve yurt disindan gelen elcilerin surekli ugradigi ender insanlardan biri olur. hatta hurrem sultan'in da en buyuk yardimcisidir. bir gun, hurrem sultana pasa ile ilgili bir laf eder ve bu laf pasanin oldurulmesine sebep olur. annesinin makus kaderi kiraze'de yinelenir. daha once abisi icin "keske olse de gozumle gorsem!" diye beddua eden annesi, abisinin olumune gozleriyle feci bir sekilde tanik olmustur. kiraze de kizgin oldugu pasa icin ayni dilekte bulunmustur ve sonradan pisman olsa da onun olumune kendi sebep olmustur. daha sonra pasayla ilgili gercekleri ogrenen kiraze kahrolur. roman acikli bir sekilde son bulur.
solmaz kamuran'ın sürükleyici romanı. ester (kiraze) egosu çok büyük bir çocuk ve genç kız olarak yaşar. yaşlandığı kısımlarda bu ego kendini biraz dinginleştirse de devam ettiği söylenebilir. roman kirazenin büyükannesi annesi vs. (1492) zamanında başlar ve kiraze'nin 88 yaşında ölümüne kadar sürer. harem den, osmanlı devlet ve halk yaşamından gerçekliği tartışılır da olsa sürükleyici kesitler sunar. roman sayfalarına kendini kaptırıp bir süreliğine de olsa yaşadığı dünyadan uzaklaşıp satırlarda sürüklenmeyi seven okuyucular için idealdir, tavsiye edilirdir.
anne kızın aynı kaderi aynı acıyla farklı zaman dilimlerinde yaşayışının tesadüf mü kader mi olduğunu anlayamadığımız, pembe diziye benzer ökü kurgulaması dışında başarılı sayılabilecek bir yapıt.
