kafam güzel üşenmemişim 20 satırlık entry yazmışım. açıklamışım, eleştirmişim, sallamışım işte bir şeyler. Hatta entrynin ortasında konuyu unutmuşum. O derece. Derken 2 dakika sonra alakasız birinden mesaj;
-gerizekalı. daha 'neyse ki' ayrı yazılır onu bilmiyorsun yazar olmuşsun. hıhhh!
ne ayar beee. ulan ben sayısalcıydım. bizim hocalar sallamazdı 'ki' yi falan. haliyle sözelciler kadar önemsemezdik. atıyorum sınavda yazdın diyelim;
-neyseki 9+7=16 olay bitti abi 10 puan.
yaz bakalım cevaba;
-neyse ki 9+7=18 direk aldın kafasını. 0 puan. 'ki yi ayrı yazmış abi 5 puan verelim'. yok öyle bişi.
oturmuşum türkçe karakteri deli gibi kullanarak aklıma geleni yazmışım. tamam dikkat etmek lazım tabii. elimden geldiğince de dikkat ediyorum. hatta müsait zamanımda oturup editliyorum dikkatimi çeken imla hatalarını. neymiş 1 tane 'ki' bitişik olmuş. koskoca yazıdan bir onu anladın yani. gerçi sonrasında ayar verdiğini düşünen şirin yazarın entrylerini incelediğimde en sevilen yazısının ilk cümlesinde 'şöyleki' kelimesi dikkatimi çekti. gülümsedim hemen. ah ah nasıl da afacan. ne biçim ezmiş beni.
-de, -da yı biliyorum. cümleden çıkartıldığında anlam bozulmazsa ayrı yazılır. buna benzer bişi işte. sizin yüzünüzden entryi tamamlayınca göndermeden oturup tek tek -de,-da ları cümleye sokup sokup çıkartıyorum. hee yazıma şöyle bir baksa kim bilir ne mecaz-ı mürseller var. (kim bilir i ayrı yazmam umarım dikkatlerden kaçmamıştır) onları görmezsin tabi amına koyim. gemi beşiktaş a yanaştı. bok yanaştı nereye yanaşıyor. kolay mı öyle? iskelesine yanaştı aslında. noldu? mecaz-ı mürsel. ayrıca fıstıkçı şahap. çıkar ünlüleri. hobaaa. sert ünsüzler. hatta şunu da söylim 'peçete kase hoşaf' formül aynı.
varmış di mi bişiler bende. altyapı fena değil yani. yazar olabilir miyim şimdi?
2 çeşit "ki" kullanımı vardır..buyrun alt satıra geçelim:
1-bağlaç olan ki:
bu "ki" ayrı yazılır efenim.. diğer tüm bağlaçlar ayrı yazıldığı gibi..
sezen aksu'nun yardımıyla bir örnekle pekiştirelim: yeter ki onursuz olmasın aşk..
ancak bazı kalıplaşmış durumlarda bitişik yazıldığı da görülür..
belki, halbuki, mademki, meğerki, oysaki, sanki gibi..
2-aidiyet bildiren ki:
bu ek yine kalıplaşmış birkaç kelime dışında, bitişik yazıldığı halde ünlü uyumlarına uymaz..yani eklendiği kelimeye göre şekillenmez..pek karakterlidir.."ki" olarak kalır.
osman'ınki, şöbiyet'inki, yoldaki, duvardaki, kıçımdaki gibi..
o birkaç istisnai kelimeler ise şöyle sıralanabilir; dünkü, öbürkü, bugünkü..
ki ben;
hiç böyle olmamıştım...
hiç böyle ürkek
ve telaşlı alabildiğine...
sanırım,
durmaksızın geçen zaman
ve bu zamana yetişememek
beni korkutan acele...
tek şarkı dilimde
itiraf niteliğinde...
gel diye...
gel...
ki ben hala,
ürkek...
hiç böyle olmamıştım,
bil diye, bil...
son zamanlarda sözlük ortamında ırzına geçilen ektir, -ki ek ek olalı böyle zulüm görmedi- ilk entrydeki açıklamada da belirtildiği gibi, iki anlamda kullanılır, birincisi, bağlaç olan ki, ikincisi aidiyet belirten ki.
bağlaç olanı ayrı yazılır, aidiyet belirteni ise birleşik.
hemen çok basit örneklerle açıklayalım;
''ki'yi ayrı yaz ki bağlaç olduğu anlaşılsın' cümlesindeki 'ki' bağlaçtır.
'ebeninkiii' derkenki 'ki' ise ebedir, off aq, kafam karıştı ki...
halk arasındaki yanlış kullanımıyla artık cılkı çıkarılan ek. dil bilgisi derslerinde öğretilenlerin dışında tamamiyle kendine özgü ve sinir bozucu bir kullanımı var konuşma dilinde. örnek vermek gerekirse:
-telefon etsene ona.
+ettim ki.
sanırım "zaten" anlamında kullanmış bu arkadaş ki'yi. son yıllarda konuşma dilimize girmiş olan bir kullanım ve özellikle her geçen gün daha da yerleşiyor dilimize. inanıyorum ki şimdi bile öss sınavında anlatım bozukluğu sorularında seçenek olarak konsa çoğunluk buradaki yanlışı göremeyecek.
