gün içinde metro gross markette kilosunun 48 tl olduğunu görünce hakkında bir iki kelam etmek istediğim deniz canlısı. (kefal lan bu? 48 ne?)
rahmetli dedemin nedendir bilinmez ama çok sevdiği bir balıktır bu bok yiyen. cidden de öyledir; bok balığı olarak da bilinir. zargana* gibi, seveni ender de olsa vardır. mesela ben aç kalsam zargana yemem ama minnoş annem zargana için silahlı çatışmaya girebilir. neyse, konumuz kefal. esasen lezzetsiz bir balık sayılmaz ama pişirmesi meseledir. iyi bir buğulaması yapılamazsa eğer, murdar olur. bu hayvanın eti biraz yavandır zira. velhasıl düzgün pişirilmezse pek tat vermez. ama iş bilen ellerin yaptığı kefal buğulama hiç de fena olmaz. iyidir yani. fakat, ızgarası patatesten hallicedir. yani isteyen yapar ama olmaz işte. atayım mangala, levrek gibi ateşin üstünde demlensin dersen hayal kırıklığı yaşatır. derin yağda pişirileni de eh işte, fena sayılmaz. şöyle özetleyeyim: tatlı su balıklarında sazan ne ise, tuzlu su balıklarında da kefal odur.
her şey bir yana, bu hayvan denizlerin en serseri, en hayta mensuplarındandır. dalgaların içinde 3'lü 5'li gruplar halinde öyle güzel süzülür ki, kıyıdan onları görenler şaşkınlık içinde bakarlar. evet, dalganın tepe yaptığı noktalarda eğer şanslıysanız birkaç kefal görebilirsiniz. dalga hastasıdır bu hayvanlar. dalgaların içinden sörf yaparlar. öyle tatlı suratları vardır ki, dalganın içinde süzüldüğü esnada o suratı gördüğünüz vakit, tebessüm ettirir. şirindir mirindir amma, güzel bir kefal buğulaması rakıyla iyi gider.
hakkında turistik anım olan bir balık. midilli'de deniz kıyısında yürürken denizde kefallerin kıpır kıpır kaynaştığını görünce dikkatimi çekmişti; durup biraz izliyordum. derken oradan geçen bir grup yunanlı genç "aa bunlar da ne?" modunda bana sordular. ben de düşündüm düşündüm, bunlarla bizdeki balık adları genelde uyuşuyor diye akıl yürütüp "kefal" dedim. harbiden de elemanlar anlayıp "aa tamam abi!" modunda teşekkür edip yollarına devam ettiler.
tatlı su tipi en az 800 gram-30 santim gelir ki iki kişiye rahat yeter yanında yağlı fazla acı olmayan pul biberli ve limonlu soğan salatasıyla yenirse.
ayrıca ülkemizde en kolay yakalanan balık olması ve kolay kanan saf insanlara kefal denmesi birlikte değerlendirildiğinde, ülkede zor insan olmanın daha matah saygı gören bir olgu olduğunu gösterir. ne de olsa lezzeti önemli değildir, zor olmak kafidir.
açık denizlerde yakalananları lezzetli balıklar arasında olmakla beraber nadir rastlanır bir kefalin açık denizde yakalanışına, türkiyede hemen hemen her suda yaşar, hem tatlı suda hem tuzlu suda yaşama özelliği vardır, bazı kefaller yavrulamak için sakin tatlı su agızlarına sığınırlar, balığın dönemsel olduğu ülkemizde her dönem bulunması nedeniyle sevenlerinin olduğu balıktır, küçüğüne egede ilarya denir, en güzel pişirme şekli tavada kızarmasıdır. olta ile avcılığı ise zevklidir, bundan 20 yıl önce nehir ağzına girerek afallamış 20 kiloluk bir kefali babamın otomatik tüfekle vurmuşluğu vardır.
diğer deniz ürünlerine kıyasla içerdiği oldukça zengin proteini düşünürsek ve temiz denizlerde de yakalanırsa levreği aratmayacak bir balık türü. protein olarak bir çok balığı üçe beşe katlıyor.
yer: istinye
lüfer için yemli olta atılmış ve beklenmektedir. bir anda oltanın ucu oynamaya başlamıs ve heyecanlı bir şekilde olta çekilmeye başlanmıştır. Herkez meraklı gözlerle bakmaktadır ne gelcek diye. Ve oltanın sonuna bakıldığında malum balık kefal gelmiştir ve akıbinde gelen gülme ve makara sohbetler başlamıştır.
- usta ne geldi öyle ya ?
+ Kefal abi!
- ne taktın ucuna boq mu ? *
+ Abi kısmet buymuş baksana.
- Koçum keşke ekmek taksaydın ucuna daha kolay yakalardın. *
+ * Abi çok biliyorsan gel sen tut. *
Yani demek istediğim kefal amatör balıkçılar için tutulması * utanç kaynağıdır.
ekmekle avlanan, ancak günümüzde ekmeğe gelen zam sonrasında ekmeğin kefal den bile değerli olduğunu düşünürsek, önümüzdeki günlerde kefallerde bir patlama olacağını düşündüğüm balık türü.
Mugil chelo cinsi kefalde ise; Vücut uzun yanlardan basıktır. Üst dudak kalındır ve alt kısmında noktalar vardır. Alt dudak incedir ve çıkıntı mevcut değildir.
Yan yüzgeç kaidesinde bir leke bulunur. Kör bağırsakta eşit uzunlukta, genelde 7 adet çıkıntı bulunur.
Mugil labeo cinsi kefalde ise; vücut yuvarlak, yanlardan hafifçe basık, dudaklar kalındır. Kör bağırsakta eşit olmayan genellikle 6 nadiren 5-7 adet arasında değişen çıkıntı * vardır.
Kafanın alt tarafı diğer türlere göre daha beneklidir. Üst dudağının göz çapının yarısından alın oluşu ve anüs yüzgecinde daha fazla * ışın bulunuşu ile diğer kefallerden ayrılır.
Vücut uzun yanlardan hafifçe basıktır. Yan yüzgecin dip kısmında koyu bir leke vardır. Vücudun sırt tarafı mavimsi gri, karın kısmı ise gümüşidir.
Başın gerisindeki pullardaki çizgi sayısı tektir. Kör bağırsakta eşit uzunlukta 7 tane * vardır. Dudaklarının inceliği ve pürüzsüz oluşu ile diğer kefallerden ayrılırlar.
adı, yunanca kefalos-kefali (kafa) kelimesinden gelen, ağların dışına atlaması ile zeki olduğunu gösteren, olta ile yakalanırsa tam tekneye çekerken çırpınarak denize düşüp insanı sinir eden bir balık...
