milli mücadele yıllarında görev aldığı doğu yörelerinde, salt savaşta sergilediği mücadele ile anılmasının yetersiz kalacağı türden faaliyetlere girişen kazım karabekir in, bölgenin sosyal, ekonomik ve kültürel yönden kalkınmasına yardımcı olan katkılarıdır.
15. kolordu komutanı olarak doğu vilayetlerine adım attığında gördüğü binlerce şehit çocuğundan sonra, sahipsiz kalmış olan çocukları hayata kazandırma faaliyetlerine girişen paşa ilk olarak, erzurum da, kimsesiz çocuklara meslek sağlamak adına aldığı 12 yaşından küçük 33 çocuğu kolorduluk sanayi takımlarına yerleştirmiştir.
işgallerden kalma harap binaları eğitim yuvasına çevirmek için, 1 ekim 1919 tarihinde bir gece yatılı okulu, ilkokul ve anaokulu açan kazım paşa, erzurumdaki firdevsi kışlası na 100 kadar çocuğu naklettirerek onlara otomobil tamirciliği ve şoförlük eğitimi aldırmıştır. ardından, 1 mayıs 1920 de " çocuklar ordusu teşkilatı " nı kuran paşa, kars zaferi dolayısıyla karargah haline getirdiği sarıkamış a ; çocuklar ordusu teşkilatının eğitim faaliyetlerini arttırmak için bir " çocuklar kasabası " kurmuştur. erzurum da kurulan okulların sarıkamış a nakledilmesi akabinde, 12 kasım 1921 tarihinde " çocukları himaye cemiyeti " kurularak ; eğitim, sosyal hayat ve zanaat ile ilgili temel bilgiler öğretilmeye başlanmıştır. bunların yanında, 1921 yılında açılan sıhhıye mektebi de fakir ve kimsesiz çocukları hayata kazandırma projelerinden biri olmuştur. mayıs 1921 de 30, mart 1923 te ise 20 öğrenci bu mektepten mezun olarak doğu vilayetlerinde hizmet vermeye başlamışlardır.
ebelik, dişçilik, elektrik, sinema ve fotoğraf kurslarının da kurulmasını sağlayan karabekir, kısa sürede bölgede birçok yetimin iş alanı oluşturmasına ve hayatını idame ettirecek düzeye ulaşmasına katkı sağlamıştır.
1922 de teşkilatlanma başarıya ulaşmış ve sarıkamış ın yanında, trabzon, kars, kağızman, beyazıt, ığdır, ardahan, artvin, rize, sürmene, erzincan dahil olmak üzere ihtiyaç duyulan yerlere bu okullar ulaştırılmıştır. bu girişimleri ile doğu daki çocuklar tarafından ' yetimlerin babası ' olarak anılan kazım karabekir, tabirden de anlaşılacağı üzere doğu insanının sefaletten erimesini kabullenememiş ve savaşın yanında bu meselelerden de alnının akı ile çıkmıştır.
