Şirketlerin hukuki varlıklarını korumak şartıyla ekonomik faaliyetlerdeki bağımsızlıklarını kaybetmeleridir.Kartel anlaşması yapan şirketler, tüzel kişiliklerini korudukları halde piyasayı etkilemek üzere anlaşma yaptıkları konularda artık bağımsız hareket imkanından yararlanamazlar.
Birçok ülkede yasak olan ekonomik ve hukuki açıdan şirketlerin birleşmesi durumudur. Bu şekilde tekelcilik sağlanır ve ürün gereğinden yüksek fiyata satılır. Serbest piyasa ekonomisinin canlanmasına olanak sağlamaz. Hala gizli anlaşmalar şeklinde yapıldığı bilinmektedir.
firmaların bir grup olarak, karlılıklarını arttırmak için üretim miktarlarını azaltıp, fiyatları yükselterek oluşturdukları organizasyondur.
kartel, malın satış fiyatı üzerinden, satış bölgesi üzerinden ve üretim miktarı üzerinden oluşturulabilir. kartel oluşturulmadan önce bir kartel üst kurulu meydana getirilir. bu kurul, kartelin marjinal maliyeti(mc) ile satış fiyatını belirler.
oligopol piyasasında dengenin sağlandığı noktada, kartel belli bir miktar kadar toplam üretim yaparak kartelin marjinal maliyeti(mc) ile satış fiyatı arasında kalan alan kadar kar elde edilir.
her firmanın kartelin üretim miktarı içindeki payı, firmanın marjinal maliyet(mc) eğrisi ile kartelin marjinal maliyet(mc) eğrisinin kesiştiği noktada belirlenir. Bu üretim miktarı kartel fiyatından piyasada satılır. Firmaların kartel içinden elde edecekleri kar kendi ortalama maliyet(ac) eğrilerine göre belirlenir.
firmaların ortalama maliyet(ac) eğrileri kartelin satış fiyatına ne kadar yakınsa elde edilen kar o kadar az olur.
firmaların ortalama maliyet(ac) eğrileri kartelin satış fiyatına ne kadar uzaksa elde edilen kar o kadar fazla olur.
Aynı üretim kolunda faaliyet gösteren birden fazla firmanın piyasayı etkilemek, yönlendirmek, fiyatların istenilen düzeyde tutulmasını sağlamak, bir tekel durumu yaratarak karlarını artırmak gibi amaçlarla tüzel kişiliklerini korumak şartıyla, birlikte hareket etmelerini öngören bir anlaşma çerçevesinde oluşturdukları birlik. Aynı malı üreten firmalardan oluşan kartele yatay kartel bir nihai malın üretimi için gerekli ara malları üreten tüm firmalardan oluşan kartele de dikey kartel denir.
