17. yüzyılda yaşamış fransız devlet adamı, eski başbakandır. zamanında oluşturduğu dış politikada en önemli şeyin ülke memfaati olduğu fikri şuan ki modern dış politikanın temellerini oluşturmuştur. avrupa'daki otuz yıl savaşları'nın da kahramanlarından birisidir. armand jean du plessis de richelieu asıl adıdır.
alexandre dumas'ın üç silahşörler romanında da üç silahşörler*** kraliçe'yi kardinal richelieu komplolarından korumaya çalışmaktadırlar.
30 yil savaşlarından önce fransada, frasnsa merkezi otoritesi ve fransız tipi monarşinin temelleri atılırken 13ncu louis'in başbakanlığına gelerek, dini ve dünyevi otoriteyi birleştirmiştir. asıl rolünü katolik olmasına rağmen 30 yil savaşlarında protestanları destekleyerek göstermiştir, zira kendisi bu savaşta katolik olan dindaşı alman krali 1nci ferdinandı desteklerse almanların galip ve tek güç olarak çıkacağını öngörmüştür.
bu anlamda alman birliğini 300 yil geciktirerek 1nci dünya savaşına sebep gösterilebilir. ancak en önemli sıfatı günümüzde anladığımız anlamla realist diplomasinin atası olmasıdır.
ilk kez fransa da her ile valiler göndererek merkezi otoriteyi sağlamlaştırma yoluna gitmiştir. fransa merkeziyetçiliğinin sembol ismidir. zira fransa doğusu ve güneyinden saldırılara açık olduğu için güçlü bir merkeziyetçilikle yönetilmesi zorunlu olmuştur.
yaklaşık yirmi yıl boyunca fransa'nın başbakanı ve kralın varlığına karşın, ülkenin mutlak yöneticisi olmuştur. öldüğünde ardında avrupa'nın güç dengesini elinde tutan güçlü bir fransa bırakmıştır. richelieu olarak da bilinir.
otuzyıl savaşlarından en karlı çıkan devletin fransa olmasını sağlayan ünlü devlet adamı. xiii. louis'de emeği büyüktür, türkçe tabiriyle lalası veya atabegi de diyebiliriz.
9 Eylül 1585 4 Aralık 1642 arası yaşamış, Fransız din adamı ve siyasetçi.
bir sözü:
"insan ölümsüzdür; kurtuluşu bu dünyadan sonradır. devlet ölümsüz değildir; kurtuluşu ya şimdi sağlanır veya hiçbir zaman." başka bir deyişle, devletler doğru olanı yaptıklarından dolayı başka bir dünyada ödüllendirilmezler; gerekeni yapabilmek için güçlü oldukları zaman ödüllendirilirler.*
papalık'ı arkasına alıp fransa'da bir dönem terör estiren, açıktan açığa olmasa bile kral'a kafa tutabilecek kadar gücü elinde bulunduran bir ruhbandır.
Kendine bağlı kızıl muhafızlar bu dönemde fransa'nın baskın kolluk kuvveti hâline gelmiştir. Geneli soylu olan silahşörleri ise elinden geldiğince güç durumlara sokmuştur.
Kendisi hem fransa'nın en güçlü devlet adamı hem de kardinaller meclisinin üyesi olduğundan muazzam bir güç sahibidir.
Soylulara atmadık kazık bırakmamıştır. Öyle ki sınırda güvenliği sağlayanlar dışında kale ve şatoları bile yıkmıştır.
Tabii bu soylu nefreti yalnızca fransa çıkarları ya da kralı güçlendirmek için değildir. Kendisi de aslen soyludur ancak bu daha çok küçükken babası ölür ve varlıklarını önemli ölçüde yitirmişlerdir. Bunun sonucunda annesi tarafından kiliseye verilmiş ve aileye maddi kaynak sağlanmıştır.
Otuz yıl savaşları'nda ise almanlar'a atmadık kazık bırakmamıştır. Ancak bu fransa için yapılmış bir hamledir ve kendisini fransa'daki eli ilân etmeyen papa ile arasının hepten bozulmasına neden olmuştur. Hatta popüler kültürde cizvitlerin kendisine suikast girişiminde bulunduğu da iddia edilmiştir.
Bu ikisi italya'nın kuzeyinden birbirleriyle sınır kurmaya çalışmaktadır. Böyle bir durum denizde zaten ingiltere'yle rekabet hâlindeki fransa'nın tümüyle kuşatılması demektir.
işte bu nedenle fransa bu dönemde habsburg hanedanı'na karşı herkesle işbirliği yapmaya çalışmıştır. Osmanlı, isveç ve o zamana kadar tabu olan din kardeşine karşı düşmanı desteklemek...
Otuz yıl savaşları'ndan protestanları utkuyla ayrılmalarının ardından avrupa tarihi açısından en önemli antlaşmalardan biri yapılır: westphalia barışı.
Böylece richelieu fransa'yı merkezileştirirken alman birliğini asırlarca ötelemiştir. Tabii bunun sonucunda iki dünya savaşı çıkmıştır.
papa bey, fransa'nın idaresi elinde olan kardinal richelieu'ya "la oğlum nidiyisen, protestanları tepemize çıkariyesen, getti dinimiz, getti, bir de kardinal olacan, tüü sıfatına " diye feveranda bulunmuştur.
