kimyasal maddelerin kanser yapıcı özelliklerinin herkes tarafından bilinmesi günümüzde bir zorunluluktur. kimyasal karsinojenler, doğrudan etkiyenler (etkin karsinojenler) ve etkinleştirilmesi gerekenler olmak üzere iki grupta toplanır. doğrudan etkiyenler elektrofillerdir ve proteinler, nükleik asitler gibi nükleofilik moleküllere etkirler. ikinci grupta bulunan karsinojenler, (karaciğer enzimleri gibi) elektrofillere dönüştürülür. bütün elektrofiller de aynı etkinlikte kanser yapıcı değildir. elektrofilde, atomların uzayda dizilişleri, hücre yapısına uymasında ve çözünürlüğü, hücre zarından geçmesinde önemlidir; reaktifliği ise hücre suyu yerine hücreyle reaksiyona girmesini sağlar. bir karsinojen etkisi tersinmez olduğundan, tek bir doz, kansere yakalanmak içi yeteceği gibi zararsız dozda, fakat uzun süre karsinojen etkisinde kalma da vücut tarafından karşılanamaz. dolayısıyla karsinojenler için bir güvence sınırı yoktur. kanser için daha iyi iyileştirme yöntemleri bulunmadığı sürece karsinojenlerle en az temas etmeye dikkat etmek mecburiyetindeyiz.
kimyasal karsinojenler; aromatik hidrokarbonlar, aromatik aminler, nitro ve azo bileşikleridir. alifatikler arasında öncelikle hidrazinler, azo ve azoksi bileşikleri ve bütün alkilleme araçları bulunur. bazı inorganik bileşikler ve doğal ürünler de karsinojendirler. bugüne dek yaklaşık 1000 kimyasal karsinojen bilinmekte ve bir o kadarından da şüphelenilmektedir.
Kanserojen etkisi saptanmış olan bileşiklerin sınıflandırılmış bir listesini vermek gerekirse:
karsinojen polisiklik arenler: benzen, antrasen, fluoren, fenantren, naftasen, piren, perilen, koronen, benzantrasen, dibenzantrasen, benzfluoroanten, benzopiren, dibenzopiren
karsinojen doğal ürünler: Aflatoksin b1, aflatoksin g1, safrol, izosafrol, pirolizidin alkaloidler (isatidin gibi), sterigmatosistin, östrojenik ve androjenik steroidler.
diğer kanserojen ürünler: kloroform, vinil klorür trikloretilen, karbon tetraklorür, azometan, diazometan, etil karbonat, dioksan, asetamid, tiyoüre, difenil tiyoüre, hekzametil fosforik triamid(HMPA), kumarin, etil diazoasetat.
bunlara ek olarak günlük hayatta kullandığımız polarlarda bulunan boyalar
sahte ballarda, kaçak çaylarda, sigarada fazlaca kanser içeren madde bulunmaktadır. **
