Kendilerini hiçbir zaman iskandinav olarak tanımlamayan kuzeyin kadim halkının destanı,
Rus ve isveçli'lere karşı verdikleri bağımsızlık mücadelesinin temel taşıdır Kalevala. Özgün dilinden Türkçe'ye de çevrilmiş Fin kültürünün bu temel eseri.
Asıl uzmanlık alanı tıp olan Elias Lönnrot'un 19. yüzyılda Finlandiya'nın değişik bölgelerinde gerçekleştirdiği gezilerinde, Fin halk hikâyelerinden derleyip kaleme aldığı epik destandır. Finlerin ulusal epik destanı olan Kalevala, aynı zamanda Fin edebiyatının en önemli eserlerinden biridir. Destan, 1917'de Finlandiya'nın Rusya'ya karşı bağımsızlığını ilan etmesi ardından ülkede yükselen milliyetçilik döneminde kaleme alınmıştır.
kuzeyin güzel hanımı,
toprağın suyu, suyun nuru,
gökyüzünün bir yakasına oturdu,
cennet geçidine doğru.
temiz teni içinde parlıyor,
beyaz giysileriyle ışıldıyordu.
altından elbiseler dokuyor, altın iğnesiyle,
gümüşten sazları dikiyordu gümüşle.
tam o sırada,
bilge ve çetin, vainamoinen
geliyodu karşıdan.
karanlık kuzey toprakları berisinde
kasvetli sarioladan.
az bir yol katetmişti ki,
duydu gökyüzündeki sazların sesini
başının üstünde,
gözleri takıldı cennete.
cennet geçidi çok güzel görünüyordu gökyüzünde,
ve onun yamacında oturan hanım da öyle.
altından elbiseler dokuyor, altın iğnesiyle,
gümüşten sazları dikiyordu gümüşle.
bilge ve çetin, vainamoinen
durdurdu atını aniden,
kelimeler şöyle döküldü ağzından:
gel hanımım benim yanıma,
nur ayağını bas kızağıma!
hanım baktı aşağı,
kelimeler şöyle döküldü ağzından:
neden bir hanım gelsin yanına?
neden bir kız binsin kızağına?
bilge ve çetin, vainamoinen
cevap verdi buna:
neden bir hanım gelsin yanıma?
neden bir kız binsin kızağıma?
çünkü ballı ekmek pişirebilir
bira yapabilir
bahçelerde şarkı söyler
mutluluk dağıtır pencereler,
vaino-ülkesinin tarlalarında
kalevalanin kırlarında.
hanım cevap verdi buna,
kelimeler şöyle döküldü ağzından:
dün dolaşırken yeşil boyalı kırlarda,
sarı fundalıkları geçtiğim sırada
akşam çökmek üzereyken tam,
korulukta cıvıldayan bir kuş vardı.
bir tarlakuşu şarkı söylüyordu,
bir kız çocuğun ne hissettiği,
ve bir eşin ne hissettiğini.
söylemem gerekiyordu söyledim,
kuşa şöyle dedim:
küçük tarlakuşu söyle bana,
kulaklarım duyacak şekilde ama,
kimin yeri daha büyüktür,
kimin gönlü daha doludur,
babasının evinde bir kızın mı?
yoksa kocasının evinde bir hanımın mı?
buna cevap verdi tarlakuşu şakıyarak:
bir yaz günü parlaktır,
ama bir hanımın kaderi daha berraktır;
buzdaki kılıç soğuktur,
ama bir eşin durumu daha soğuktur.
bir kız, babasının evinde,
güzel bir tarlada bir böğürtlen gibidir;
kocasının evinde bir eş ise,
zincirlenmiş bir köpek gibidir.
nadiren bir köle mutlulukla ödüllendirilir;
bir eş ise hiçbir zaman.
yine de çağırdı hanımı yanına,
bilge ve çetin, vainamoinen
çağırdı onu kızağına.
hanım ona cevap verdi hemen,
kelimeler şöyle döküldü ağzından:
belki evlenirdim,
bir gemi yapabilen biriyle,
benim kargılarımla
ve benim gemici bıçağımla,
vurabilirse o gemiyi sulara
onun dizleri sağlamdır,
onun yumruğu gururludur,
onun kolları sabittir,
onun elleri uzanmaz heryere.
bilge ve çetin, vainamoinen
şöyle konuştu bu sefer:
ne yerde, ne gökte,
ne de tüm gökyüzünün maiyetinde
var mıdır benim gibi bir oymacı,
var mıdır bir gemiyapımcısı?
ağaçlardan kalaslar yaptı,
kargılarla oymalar oydu,
başladı bir gemiyi yontmaya,
yüz kişi alabilecek bir gemi yapmaya.
çelikten bir dağın üzerinden de
demirden bir tepenin üzerinden de gidecekti.
bir gün ve iki gün çalıştı,
üçüncü gün bir gemi olup çıkmıştı.
baltası taşa hiç vurmadı,
bıçağı tepenin eteklerine değmedi.
üçüncü ve en son günde,
iblis geldi gemiye,
şeytan aldı bıçağı eline,
güvertede baştan sona koştu,
baltayı taşa vurdu.
tepenin yamacına geldi
bilge çocuğun kaldığı yere,
bıçağı daldırdı ete,
kıymetli çocuğun tenine,
vainomoinenin etine.
ayrıca rusya'ya bağlı karelya özerk cumhuriyeti'ne bağlı ve finlilerin uhtua dediği kasabanın adıdır. 2. dünya savaşı'nda 1941-1944 arasında fin işgalinde kalmış bu kasaba, 1963'e kadar ukhta adını taşıyordu. ayrıca:
finlilerin köy köy dolaşıp, götlerini yırtıp, derledikleri metinler arasında zorda olsa ilişkiler kurarak metinleri alt alta birbirlerine ekleyip oluşturdukları destandır.
doğal değildir yani. yapaydır. ayrıca ismi de kalevala dır. kalavela değil.
Kalevala, Elias Lönnrot'un 19. yüzyılda Fin halk hikayelerinden derleyip kaleme aldığı epik destanıdır. Finlilerin ulusal epik destanı olan Kalevala, aynı zamanda Fin edebiyatının en önemli eserlerinden biridir. Destan 1917'de Finlandiya'nın Rusya'ya karşı bağımsızlığını ilan etmesi ardından ülkede yükselen milliyetçilik döneminde kaleme alınmıştır. Kalevala'nın kelime anlamı "Kaleva'nın Diyarı"'dır (Fince -la/lä soneki yer gösterir). Destan 50 bölüme (Fince: Runo) ayrılmış toplam 22795 mısradan oluşur.
fin milli destanıdır. kaleva nın yurdu anlamına gelir. eliös lönnrot tarafından 1829-49 yılları arasında toplanmış halk şarkılarından oluşur. bu şarkıların çoğunu finlandiya nın kuzeyinde bulunan karelya bölgesinden derlemiştir. fin bilginleri bu destanın işlenmesini üç aşamaya ayırmıştır.
1. Orijinal olarak yayınlanmamış (Prota-Kalevela), 5052 beyit, 16 şarkı
2. Eski Kalevela (yayımı : 1835-1836),12078 beyit,12 şarkı
3. yeni Kalevela (ikinci yayımı: 1849), 22795 beyit, 50 şarkı.
diğer destanlara ve dinlere ait bazı benzerlikler göze çarpar.
başkahraman vainamoinen isimli bir şamandır. sihirli gücünü şarkıları ve müziği oluşturur. dünyanın ilk zamanlarında finli lerin ilma dediği hava nın bakire kızı olan ılmatar(luonnatar) dan dünyaya gelmiş ve dünyanın oluşumuna da katkıda bulunmuştur. seyahatlerinin çoğu şamanistik özellikler taşır. kantele denilen fin yaylı çalgısını çalar. bu çalgıyı dev bir turnabalığının çene kemiğinden yapmıştır.
seyehatlerinin ana konusu kendine bir eş bulma arayışıdır. fakat asla bir eş bulamamıştır. örneğin; joukahainen in kardeşi aino onunla evlenmektense kendisini boğarak intihar etmiştir. ayrıca bir grup *ile beraber kuzeydeki pohjola halkından ılmarinen isimli kahramanın yaptığı sampo isimli eseri çalmıştır. burada sampo nun ne olduğu tam kesin değildir. sihirli bir eserdir ve ona sahip olana iyi şans getirdiğine inanılır. kuzey ülkesi onu kaybettikten sonra kötü günler geçirmiştir. kuzey ülkesinin hanımı büyük bir ordu kurmuş ve onu bulması için seferler düzenlenmiştir. sampo yapılan savaş sonucu parçalanmış ve denizde kaybolmuştur. * bunun üzerine kuzey ülkesinin hanımı* kaleva ülkesine felaketler ve hastalıklar yollar. sığırlarını öldürür. güneşi ve ayı kaleva ülkesinden esirger. vainamöinen ve ılmarinen mücadele ederek tekrar güneş ve ayın kalevale ye doğmasını sağlar. sampo bazen bir sütun, bazen bir ağaç, pusula veya üsturlap olarak tarif edilir. ama denildiği gibi tam olarak ne oldugu hakkında kesin bir bilgi yoktur.
seppo ılmarinen demirci ustası olan kahramandır.gök kubbeyi, sampo yu ve daha bir çok şeyi el becerisi ile yaratmıştır. örneğin kendisine altından bir eş yapmıştır.
louhi (lovi) kuzeyin cadısı. şamanistik kadın aile resi.vainamoinen in baş düşmanı. kuzeyin kraliçesi. güneşi ve ayı kaleva dan esirgeyen kuzeyin hanımı. bir çok güzel kızı vardır. ılmarinen ve lemminkainen bir çok sefer bu kızlardan birisini kazanmak için girişimlerde bulunmuşlardır.ılmarinen e sampo yapma karşılığında kızını vermeyi teklif etmiştir.
`
joukahainen `vainamöinen in genç hasmı. kız kardeşi aino yu vainamöinen ile giriştikleri bir şarkı yarışmasını kaybetmesi sonucu vainamöinen e vermeye razı olmuştur. aino evlenmektense intiharı seçince juokahainen intikam için okla vainamöinen i öldürmeye teşebbüs etmiş fakat başaramamıştır.
kullervo köle olarak doğmuş ılmarinen e satılmıştır. kindardır. ilmarinen in karısının hizmetine verilmiş sonra karısını öldürmüştür. yanlış yola sapmış sorunlu bir gençtir. sıklıkla öfkeden çıldırır. sonunda intihara kalkışır.
lemminkainen yakışıklı ama küstahtır. sampo yu çalan grubun içinde bulunur. annesi onu ölüm nehrinden çıkarıp kurtamıştır ve ona osiris masalı ile hayat vermiştir.
bu destanda ilgi çekici diğer nokta ise şudur *: marjatta * yediği böğürtlenden hamile kaldı ve bir çocuk dünyaya getirdi. vainamöinen çocuğun öldürülmesini emretti.çocuk konuştu *ve vainamöinen i yanlış kararından dolayı azarladı.
fin mitolojisi dir. finlandiya daki kaleva bolgesinde gectigi rivayet olunur. ana karakterleri vainamoinen, ilmarien, lemmikainen, ilmatar, ruzgar, bulut falandir.
