geçmişten gelen alışkanlıkların etkilerini analiz etmek için yapılmış deneydir. sonuç olarak toplumda kabul görmek isteyen canlıların sorgusuz bazı tabuları kabul ettiği ve sorgulayanların psikolojik ya da fiziksel şiddete maruz kaldıkları sonucuna varılmıştır.
--alıntı--
bir kafese beş maymun koyarlar. ortaya bir merdiven ve tepesine de iple bağlı bir salkım muz asarlar. her bir maymun merdivene çıkıp muza ulaşmak istediğinde dışarıdan üzerine soğuk su sıkarlar…
her maymun aynı denemeye giriştiğinde buz gibi soğuk su ile ıslatılır. bütün maymunlar bu denemeler sonunda ıslanmayı tecrübe etmiş olurlar. bir süre sonra muzlara hareketlenen maymunlar diğerleri tarafından engellenmeye başlanır.
suyu kapatıp maymunlardan biri dışarı alınıp yerine yeni bir maymun konur. yeni maymunun ilk yaptığı iş muzlara ulaşmak için merdivene tırmanmak olur. fakat diğer dört maymun buna izin vermez ve yeni maymunu döverler.
daha sonra ıslanmış maymunlardan biri daha kafesten alınır ve yerine yeni bir maymun konur. ve merdivene ilk yaptığı atakta dayak yer. bu ikinci yeni maymunu en şiddetli ve istekli döven ilk yeni maymundur.
Islak maymunlardan üçüncüsü de değiştirilir. üçüncü yeni gelen maymunda ilk atağında cezalandırılır. ilk gelen iki maymunun yeni geleni niye dövdükleri konusunda bir fikirleri yoktur ama dövmektedirler.
son olarak da kafesteki ıslanan son maymun olan dördüncü ve beşinci de değiştirilir. tepelerinde bir salkım muz asılı olduğu halde artık hiçbir maymun merdivene yaklaşıp muzları almak için hamle yapamamaktadır.
--alıntı--
--spoiler--
kafese 5 maymun koyarlar.ortaya bir merdiven kurarlar. kafesin tepesine de iple muzları asarlar. herhangi bir maymun merdivenle muzlara ulaşmak istediğinde, dışarıdan üzerine soğuk su sıkarlar.merdivenleri çıkmaya çalışan maymunla birlikte diğerleri de soğuk sudan nasibini alır.bütün maymunlar denemeler sonunda sırılsıklam olurlar.bir süre sonra, muzlara doğru hareketlenen maymun diğerleri tarafından engellenir.sonra maymunlardan biri dışarı alınıp, yerine yeni bir maymun (adı a olsun) konulur.anın ilk yaptığı iş muzlara ulaşmak için merdivene tırmanmak olur; fakat diğer 4 maymun buna izin vermez ve yeni gelen maymunu döverler!daha sonra ıslanmış maymunlardan biri daha (adıbolsun) değiştirilir.b de merdivene yaptığı ilk atakta dayak yer.bu ikinci yeni maymunu (b) en şiddetli ve istekli döven sonradan kafese giren ilk yeni maymun adır!!!:)islak maymunlardan üçüncüsü de değiştirilir. en yeni gelen maymun (adı c olsun) da ilk atağında cezalandırılır.diğer 4 maymundan 2sinin, (sonradan gelen a ve b) en yeni gelen maymunu (c) niye dövdükleri konusunda hiçbir fikirleri yoktur!:)yine de şiddetle döverler!son olarak en başta ıslanan maymunların dördüncüsü ve beşincisi de yenileriyle (d ve e) değiştirilir.tepelerinde bir salkım muz asılı olduğu halde artık hiçbiri merdivene yaklaşmamaktadır. neden mi? çünkü burada işler böyle gelmiş ve böyle gitmelidir!kısaca, tipik biröğretilmiş çaresizlikdurumu ile karşı karşıyayız. maymunlar çaresizliği öğrendi ve yeni gelenlere de zorlaöğrettiler`.böylece birlik ve beraberlik içinde başarısız olmanın 2 kutsal şartını yerine getirdiler:
1- düşündüklerini birbirlerine yaptırmadılar.
2- yaptıkları üzerine hiç düşünmediler!
kısaca söylemek gerekirse, öğretilmiş çaresizlik; elini kolunu bağlayıp, başkalarının çizdiği çerçeveyi kabullenmek, koşulları değiştirme için bir şey yapamama hali demek.
--spoiler-- Mümin Sekman'ın her şey seninle başlar kitabından alınmıştır.
