14. yy.'ın ikinci yarısında anadaolu'da yaşamış kadılık, vezirlik, hükümdarlık yapmış alim ve şair bir devlet adamıdır. oğuz asıllıdır. mısır, şam ve halep'de eğitim görmüştür. kayseri kadılığı, vezirlik yapmıştır. daha sonra sivas'ta hükümdarlığını ilan etmiştir.
mücadeleyle geçen yaşamına rağmen düzenli bir divan meydana getirmiştir. şiirlerinde tasavvufi düşünce ve mecazlara yer vermiş olmakla birlikte, lirizmden hoşlanan ve dünya zevklerini dile getiren bir şair kişiliğe sahiptir.
sivas'ta demiryolu lojmanlarının tam karşısında adını taşıyan bir ilkokul vardı (netekim orada okudum) hala mevcut mu dur bilmiyorum. okulun hemen arkasında da bir türbesi bulunurdu.
1-birdil- Bir-i Bi karara düşdüm; Gisü-yi siyah-Kara düşdüm.
2-Gülşen yüzinin gülindirerken Gül diremedüm ü hara düşdüm.
3- Esridüm anun lebi meyinden, Şol nergis-i pür humara düşdüm
4- Zülfine dolaşıban çü mansür, Çün sencileyin niga'ra düştüm üşdüm ?
5- Cennet görüben cemalin anun Yolunda hezar dara düşdüm
6- Zülfi ili kohusun işitdüm, Aklum başum ol diyara düştüm.
7- Namus ile ardan çü uram, Çün sencileyin nigara düştüm.
8- Kan yaşumda nigar öldüm Pes şimdi niçün kenara
9- Dayim bu mıyanda oynadım can,
TÜRKÇESi
l- Kararsız bir dilbere düştüm/ Fena işler yapan günahkar saça düştüm.
2- Ey sevgili. gül bahçesine benzeyen yüzünden gül dereyim derken / gül dermeden, dikene düştüm.
3- Ben o sevgilinin dudağının şarabı ile sarhoş oldum/Kendimden geçmiş olarak nergise benzeyen göze düştüm.
4- Ben de Hallac-ı Mansur gibi senin saçlarına dolaşarak/Şu boyunun selvisinde dar ağcına düştüm.
5- Ben o güzelin yüzünün güzel1iğini cennet gibi gördüm 1 Derken onun yanında ateşlere düştüm .
6- Saçının bulunduğu yerin kokusunu duydum / da başımı alıp o diyarlara düştüm.
7- Namustan da ardan da sıyrıldım / Bu varlığımla utanca düştüm.
8- Ey sevgili senin gibi sevgiliye düşünce / kanlı gözyaşlarına düştüm.
9- Daima canımla oynamama rağmen/nasıl oldu da şimdi kenara düştüm.
Kadı Burhaneddin {1345-1398} Türk Divan edebiyatı şairi
Asıl ismi Burhaneddin Ahmed dir. 1345 (hicri 754) yılında Kayseri'de dünyaya gelmiştir. XIII. yüzyıl başlarında Harzem'den Anadolu'ya göç eden Oğuzlar'ın Salur Boyu'na mensup Kayseri Kadısı görevinde bulunan Şemseddin Mehmed'in oğlu idi.
Kadı Burhaneddin çok yanlı bir kişidir. Bir taraftan (Anadolu'da, Mısır'da, Şam'da, Halep'de) çok iyi klasik bir islam eğitimi aldıktan sonra ilim ve eğitim ile uğraşmıştır. Sonra çok başarılı olarak ve halkça sevilerek Kayseri'de kadılık görevini ifa etmiştir. Eratna Beyliği devlet işleri ile cok yakından (bey danışmanı, vezir ve beylik naibi olarak) ilgilenmiştir. Sonunda Sivas merkezli Kadı Burhaneddin devleti olarak kendi adı ile anılan bir devlet kurup bu devletin 18 yıl hükümdarlığını yapmıştır. Kadı Burhannedin bu siyasal uğraşları yanında edebiyat ve özellikle şiir ile yakından meşgul olmuş ve özellikle gazel, tuyuğ ve rubailerle dolu büyük bir Divan ortaya çıkarmıştır. Türk edebiyatında aruz veznini Türkçe'ye uygulayıp Divan şiirinin Divan edebiyatınin ortaya çıkması sürecine öncülük eden bir büyük bir Anadolu şairi olarak anılması gerekmektedir..
14.yy.da yaşamış; hem devlet adamlığı, hem alim ve şair yönü olan ilginç ve genelde başarılı bir tarihi şahsiyettir. devlet yönetimini ele geçirdiğinde meşruiyetini daha ziyade gördüğü dini rüyalarda kendisine hükümdarlık verilmesine dayandırmaya çalışmıştır. ayrıca osmanlı devleti'ni orta ve doğu anadolu bölgeleri'ne yönelik hakimiyet mücadelesinde epeyi uğraştırmış ve bir savaşta da yenmiştir (ki söz konusu savaşta yıldırım beyazıt'ın şehzadelerinden biri de öldürülmüştür). daha sonraki yıllarda kendi devleti ile ilgili iç mücadeleler esnasında bir pusuya düşürülerek öldürülmüştür. bundan sonra yavaş yavaş devleti osmanlı hakimiyetine girerek ortadan kalkmıştır.
