"insan özgür olmaya mahkumdur"
"başkaları cehennemdir"
gibi iki inanılmaz örnekle ne büyük bir adam olduğu,ne büyük laflar edebildiği ortada olan, varoluşçuluğun babası düşünür.
ölümüne yakın tamamen kör olmuştur. bu dönemde beauvoir ona kitaplar okumuş kendisi de yazacaklarını teybe kaydetmiştir. yazar, bu dönemin kendisi için bir kayıp olmadığını da özellikle dile getirir.
varoluşçuluk felsefesinin doruk noktası.düşünceleri komünizmden çok anarşizme yakındır.düzen işçilerin kurduğu bi komünist devlette olsa insan üstü bi otoriteyi(devlet) reddeder.nobel edebiyet ödülünü alırsa devlet örgütlenmesini kabul edeceği için reddetmiştir belkide.''toplum insanın özgürlüğünü kısıtlar'' diye bi sözünü okuduydum.hayata bakış açımı değiştirdi.
varoluşçu marksizim fikri ile kendini bitirmiş insandır. zira celine bu konuyu çok iyi bir şekilde eleştirerek çok fazla dalga geçmiştir. ama bulantı aslı eseri güzeldir o ayrı.
"insanlara yukarıdan bakmak gerek. ışığı söndürüp pencereye geçiyordum. yukarıdan birisinin onları gözleyebileceğini akıllarına bile getirmiyorlardı. önden görünüşlerine dikkat ederler, bazılarıysa arkadan görünüşlerine, ama bütün gösterileri bir yetmişlik seyirciler için hesaplanmıştır. zaten kim kalkar da bir melon şapkanın altıncı kattan görünüşünü düşünür? omuzlarını ve kafalarını canlı renkler, göz alıcı kumaşlarla savunmayı bir yana koyarlar. insanoğlunun bu büyük düşmanıyla savaşmayı bilmezler: kuşbakışı görünüşle. eğiliyordum ve gülmeye başlıyordum. o kadar gurur duydukları eşsiz benzersiz şu 'ayakta olma durumu' neredeydi şimdi? kaldırıma yapışmış eziliyorlardı; yarı sürüngen iki uzun bacak omuzlarının altından çıkı çıkıveriyordu."
cümlelerinini çok sevdiğim, edebiyat ve felsefe alanındaki görüşleriyle çağını etkilemiş çok önemli bir yazardır.
varoluşçuluk denilince edebiyat ve felsefe alanında en tanıdık isimlerden biri olan albert camus ile büyük fikir ayrılığına düştükleri, birimizin fikri varoluşçuluk ise birimizin muhakkak değil dedikleri, bulantı romanıyla kendi varoluşçuluğunu en meşhur haliyle açıklayan yazar. fikirlerini, felsefe dersi, felsefe teorisi biçiminden ziyade daha güncel (ya da gündelik, bu yoruma bağlı) biçimlerde sunan yazar.
yakın dönem felsefesinin fransa ekolünde canlandığı düşünüldüğünde şaşırtıcı olmayarak, elbette fransızdır...
sartre varoluşçuluğunda etkisini hisseden anlamsızlığa yönelik nihilizmin zararlı bir yönü var. mevcut tüm değerleri eleştirip duran ama yerine bir alternatifini koymayan bir nihilizm bu. direkt olarak dibi amaçlar ya da dibi bile amaçlamaz diyeyim. vardığı yer diptir ama dibe gitmeye bile üşenen bir yapısı vardır. la naussede de durum öyledir, var olduğunu hissettiği her an bir bulantı durumu anlatılmıştır ama bulantı dan kurtulma yol yöntemine değinilmez. iş işten Geçti, tükeniş eserlerinde bu imgelemi görebiliriz. akıl çağı gibi bir aydınlanış eseri, özgürlük yollarının ilk serisinde bile pessimistik bir hayat inşa edilir romanın karakterlerinden. hamile kalan bayanın evli olmadığı adamla olan acayip ilişkisi ve diğer karakterlerle olan ilişkiler dramatize edilir ilişkilerin 'çarpıklığı' eleştirilmeden. sartre' dan aldığım en büyük keyif felsefik yanı değil, edebi yanıdır. romanları bir içim sudur.
duvar isimli oyunuyla ispanya'daki iç savaş döneminde idamla cezalandırılan 3 mahkumun son günlerini varoluşçu uslubuyla anlatan düşünür, yazar. farklı tarzıyla diğer eserlerinin gölgesinde kalır pek bilinmez.
özgürlüğün özünü savunmuş varoluşçu. nobel edebiyat ödülünü reddetmesinin sebebi nobel kurulunun özgürlük anlayışına katılamaması olmuştur. her insan ona göre bu dünyada özünden yola çıkarak benliğinin peşine düşer ve tepeden tırnağa özgürdür. özgürlük insan karar ve seçimlerinin ötesinde, insanın ta kendisidir.
sartre, tanrı'ya karşı aştığı savaşta sonunda yorgun düşer, boşa kürek çektiğini anlar gibi olur ve şu sözler bir itiraf olarak dilinden dökülür:
'dinsizlik(veya tanrısızlık) insafsız ve yıpratıcı bir teşebbüstür. bu teşebbüsü sonuna kadar götürdüğümü sanıyorum. her şeyi açık ve seçik olarak görüyorum. hatamı itifaf ediyorum.'
"yazmak bir ayiklamadir" buyurmu$ pipolu fransiz.. nobel bari$ odulu'nu once reddetmi$, sonra "verin lan verin" demi$ ama bu kez de reddedilmi$tir juri tarafindan.. denemeler'inden bir pasaj geceyim size, $u ayiklama mevzuundan:
.tadimlik.
sekiz ya$imda, doga bile iyi bir kitabin cikmasina duygusuz kalmaz sanirdim: bir yazar bir kitabin sonuna son sozcugunu yazdigi zaman gokte bir yildiz agar, derdim, icimden. bugun yazarligi ba$kalarindan farksiz bir sanat olarak goruyorum. ama, onemli olan bu degil. butun insanlarin -bilerek bilmeyerek- istedikleri, caglarinin taniklari, ya$antilarinin taniklari olmak, herkesin onunde kendi kendilerinin taniklari olmak. bir de $u var: duygular, davrani$lar ikircikli, dumanli; birtakim tepkiler, takintilar, cati$malar oluyor. insan trajigi ya$arken trajik olmuyor, hazzi ya$arken haz duymuyor. yazarin yaptigi, trajigi de, hazzi da temizlemektir. yazmak, bir ayiklama cabasidir.
..tadimlik..
de gaulle'ün, usta bir pragmatizmle hakkında, "fransa'dır" dediği, nobel ödülünü reddetmiş felsefeci. entelektüel işlevin yeniden tanımlanmasında gramsci ve foucault ile birlikte söz sahibi olan üç isimden bir tanesidir. varoluşçudur.
üç yaşından beri sol gözü görmeyen, 70 yaşından sonra iki gözü de görmeyen yazar, eşi simone de beauvoir bu tarihten itibaren son çıkan eserleri okuma konusunda yardımcı olmuştur kendisine fakat yeni bir eser yazmasına imkan vermemiştir bu aksaklık.
