marines corp. askerlerinin argodaki karsiligidir. filme gelirsek asker psikolojisini butun hatlariyla anlatmaya calismis bir yapimdir. tamam da deniz piyadelerinin çölde ne işi var diye dusunenlere amerikan ordusunda saldiri, savas gibi durumlarda ilk olarak marines corp birliklerinin olay mahaline sevk edildigini hatirlatmak gerekir. navy nin altinda olsa da direk olarak abd baskanindan komuta alirlar. o yuzden ayricaliklari vardir. tekrar filme donersek; american beauty de ele aldigi konu ve bu filmdeki yaklasimi goz onune alindiginda yonetmen sam mendes in american dream' e yeni bir bakis acisi getirdigini soylemek pek guc olmaz herhalde.
filmdeki kavanoz kafa ifadesi deniz piyadelerinin saç traşından ziyade sistemin istediği kafasının içi boş, düşünmeyen, sorgulamayan ama emirleri kayıtsız yerine getiren asker modeline bir göndermedir.
ne bir propaganda filmi ne de tam bir antimilitarizm mesajı içeriyor, aslında mesaj verme kaygısından uzak, savaşı-askerlik olgusunu askerlerin gözünden aktaran ve bunu bazen dalga geçercesine yapan, konu devletlerin uluslararası çıkarları olduğunda askerlerin, dolayısı ile insan faktörünün ne kadar önemsiz olduğuna yer yer vurgu yapan, ayrıca müzikleri ve görselliği ile oldukça başarılı bulduğum bir film.
sırf petrol kuyularının ateşe verildiği sahneler için bile izlenebilir. ayrıca körfez savaşı'nda çoğu silahsız ve sivil binlerce insanın koalisyon güçlerinin hava saldırısı ile katledildiği ölüm otoyolu ( (bkz: highway of death)) olayına da değinmeden geçilmemiş.
askerliğe özendirmekten çok askerlikten soğutan ve savaşın çok saçma ve gereksiz birşey olduğunu vurgulayan bir filmdir.düşünün bir kere,dünyanın en gelişmiş ordusunda en sert eğitimi alıp büyük bir gazla savaşa gönderiliyorsunuz.ama hiçbir şey size anlatıldığı gibi çıkmıyor.çölün ortasında bedevilerden daha aciz bir şekilde aylar boyunca kavrulup üstünüzden geçen uçakları izliyor ve yanan petrol kuyularının önünde "ben ne arıyorum burda" diyerek yere çöküyorsunuz.bir yandan geride bıraktıklarınız aklınıza geliyor,sevgilinizi kimlerin becerdiğini* düşünüp sinir krizleri geçiriyorsunuz.iki kişi çölün ortasında özel göreve çıkıyor,bu sırada kayboluyor ve bir kişi bile öldüremeden savaşın bittiğini hatta askerlerin kutlamaya başladığını görüp aptal yerine konduğunuzu anlıyorsunuz.en iyi bildiğiniz,size en iyi öğretilen işte bile bir bok yapamadığınızı farkediyor ve ruhsal çöküntü yaşıyorsunuz.bu kadar mesajı alamayıp da hala klişe amerikan menşeili komplo teorileri yürütmek ve hatta iğrenç ötesi,ucuz topgun filmine benzetmek için nasıl bir bakış açısıyla filmin izlendiğini merak ediyorum doğrusu.
Sam Mandes, ilk filmi olan "Amerikan Güzeli" ile 5 Oscar'lı bir filme imza atıp büyük başarı elde etmiş ve ikinci filmi olan "Azap Yolu"yla da başarısının devamını getirmiştir. Şimdi de karşımızda Anthony Swofford'un aynı adlı kitabından uyarlanan "Jarhead" var.
"Bu Vietnam'ın müziğiydi, bizim kendi müziğimiz bile yok!"
Film, Körfez Savaşı'nda adam öldürmeyi umut eden Amerikan askerlerinin yaşadıklarını konu ediniyor. Filmin asıl kahramanı olan Swoof'un gözünden savaşı anlamaya çalışıyoruz. Başlarda komedi filmine kayan mizah yapısıyla başlayan film, ilerleyen dakikalarında karakterlerin iç dünyasına girdikçe çarpıcı bir hal alıyor. Karakterlerin iç yapısı çok iyi lanse edilmiş. Askerliğe yeni başlamış askerler, işin ciddiyetinde değilken; savaşa gittiklerinde kendi arkadaşlarını öldürecek duruma geliyorlar. Swoof'un içinde bulunduğu psikoloji özellikle rüya sekansında çok iyi yansıtılmış. Film, bir çok diyalogundan anladığımız "Full Metal Jacket" göndermeleri ve de askerlerin yüreklendirilmesi için izletildiği "Apocalypse Now" göndermeleriyle verdiği mesajların üzerinde duruyor. Askerlerin siyasi görüşleri, çekime gelen muhabirlerle olan diyaloglar ve filmin sonunda askerlerin ateş etmeden savaşın sona ermesi filmin savaş karşıtlığının etkileyiciliğini artırıyor. Savaşın gereksizliği, Amerika'nın savaşa nedensiz girmesi filmde alaycı bir üslupla sorgulanıyor ve askerilerin üzerindeki savaşın etkisi dile getiriliyor. Özellikle son yarım saatte birçok çarpıcı sahneyle karşı karşıya kalıyoruz. Müziklerin filme katkısı da büyük, çarpıcı sahnelerde çok iyi bir şekilde yerleştirilmiş ve bu sahnelerin etkisini artırmış. Sam Mendes her şeyi yerli yerine oturtmuş fakat; yine bazı şeyler eksik kalmış. Örneğin; Jamie Foxx'ın hayat verdiği Çavuş Siek, ciddiyetle ciddiyetsizlik arasında boğulmuş. Bu iki arada kalmışlık durumu çoğu zaman belirsizliklere neden olmuş. Bir de filmin özgün kara mizahi anlatımı bazen tek düzeliğin üzerine oturuyor, neyse ki bu uzun sürmeden geçişler sağlanmış. Her şeyin yerli yerinde olmasında Sam Mendes'in kusursuz yönetiminin payı büyük. Kullandığı kamera açılarından, yer verdiği birçok görsel öğe filmi izlerken Mendes'in izleyici üzerindeki etkisini sağlamış. Yerli yerinde olmaktan nasibini oyunculuklar da almış. Tüm oyuncular başarılı, fakat içlerinden en çok dikkat çeken performans başrol oyuncusu olan Jake Gyllenhaal'dan geliyor. Özellikle arkadaşıyla tartışma yaşadıkları sahnedeki performansı unutulmayacak düzeyde. Sam Mendes'in yönetimi yücelttiğimiz gibi görüntü yönetmenini de kutlamak gerekir. Filmin harika bir görüntü yönetimi var. Özellikle de karanlıkta petrol kuyularının yandığı sahneler muazzam.
Sam Mendes, tek filmlik bir yönetmen olmadığını "Jarhead" ile bir kez daha göstermiş. Türünün daha iyilerini izlesek de "Jarhead", özgün anlatımı ve birbirini tamamlayan birçok özelliğiyle savaş karşıtı filmler arasında kendisine yer ayırtmasını bilmiş.
"Bir hikaye; bir erkek senelerce tüfek kullanır ve savaşa gider. Sonra evine geri döner ama; daha sonra ne yaparsa yapsın evde yapsa, bir kadın da sevse, oğlunun altını da değiştirse her zaman bir 'kavanoz kafa' olarak kalacaktır. Ve bütün o ölen ve öldüren kavanoz kafalar onlar sonsuza kadar 'ben' olacaklar. Bu arada biz hala çöldeyiz."
