15.yy. sonu ve 16.yy.da yaşamış fransız denizci ve kaşif. kanada'nın doğu kıyılarında keşifler yapmış ve keşifleriyle fransa'nın bu bölgeye yerleşmesinde önemli rol oynamıştır.
Jak Kartiyer (Fransızca Jacques Cartier) (d. 31 Aralık 1491 - ö. 1 Eylül 1557), Kanada'yı keşfettiğine inanılan denizcidir. Tam olarak, Vikinglerden sonra ilk Avrupalı yerleşimin başladığı doğu yakasının iç kısımlarını keşfetmiştir.
1491'de Fransa'nın Saint-Malo şehrinde, dönemin saygın bir denizci ailesinde doğmuş ve 1520'de önde gelen armatör bir ailenin Catherine des Granches isimli kızıyla evlenerek sosyal statüsünü yükseltmiştir. Sık sık vaftiz babalığı yaparak şehirde iyi bir isim yapmıştır.
1535: Montreal Adasina ulasan Jacques Cartier oradaki yerli halkin kendisine tütün sunmasindan sonra günlügüne "vücutlarini, agizlari ve burunlari sanki birer bacaymislar gibi tütene kadar, dumanla dolduruyorlar", "biz de onlari taklit ettik, ancak duman biber gibi aciydi ve agzimizi yakti" diye yazmisti.
Hakkında çok az şey bilinmektedir. Ancak profesyonel bir denizci ve kaşif olduğu kesindir. Kendisi üç büyük keşif yolculuğuna çıkmış ve hiç gemi kaybetmemiş, 50'den fazla bakir limana girmiş ve hiç kaybolmamış, salgın bir hastalığa yakalananlar dışında hiç adam kaybetmemiştir.
Doğduğu şehirde 66 yaşında bir salgın hastalıktan ölmüştür. Öldüğünde, Kanada'da Avrupalı yerleşim henüz başlamamıştı.
kanada'nın doğu kıyılarına 1534, 1535-1536 ve 1541-1542'de olmak üzere 3 seyahat yapmıştır. "kanada" ismini "köy" anlamına gelen bir yerli ismi esas alarak ilk olarak resmi kayıtlarda kullandığı ifade edilmektedir.
daha sonra bir salgın hastalık nedeniyle olan ölümüne kadar saint-malo ve civarında zaman zaman portekizce'den tercüme yapmakla da uğraştığı bir emeklilik hayatı yaşamıştır. 2006 yılında kanada'da yapılan bir arkeolojik kazıda cartier'in oradaki ilk yerleşimine ait olduğu sonucuna varılan bazı kalıntılar bulunmuş ve parlak bir arkeolojik buluş olarak ilan edilmiştir.
