reji idaresi'nin halkı soymasına tepki göstererek "çakırcalı dağa çıktı, osmanlı gelsin de yakalasın" diye merkezi otoriteye meydan okuyan çakıcı/çakırcalı mehmet efe için yazılmış türküdür.
filhakika bu türküde bir de "kamalı zeybek" geçer...
ki anlatılanlara göre kamalı zeybek mustafa efe ile çakırcalı mehmet efe düşmandırlar.
çakırcalı, kamalı efe'yi pusuya düşürür ve kendine yakışmayan bir şekilde öldürür.
bu olay kamalı zeybek'i efsane haline getirir ve ödemiş kavakları türküsü'nün bir de kamalı zeybek için bir başka versiyonu çıkar.
kamalı zeybek için yazılan türkü'nün sözleri de şöyledir;
mustafa derler adıma
şeker uymaz tadıma
beni vuran bir hacı
yar fidan boylum
ermesin muradına
kamalı dağdan insene
mor fesini giysene
kamalı zeybek vurulmuş
yar fidan boylum
ben vuruldum desene.
bu türkü'nün müzikli halini bulamadım. bulursam onu da eklerim.
not-1:ödemiş kavakları türküsü'nün benzer bir altyapıyla farklı bir versiyonu da vardır. orijinal ödemiş kavakları türküsü'nün, izmir'in kavakları'na devşirilmesi ile ortaya bu çıkmış. https://www.youtube.com/watch?v=rHYzQeJ0ZLc
not-2: kamalı zeybek efe'nin 1964 yapımı filmi de var. başrollerinde yılmaz güney ve nebahat çehre yer alıyor.
ya işte bir izmir'in kavakları deyip geçmemek lazım, altında neler neler var.
Çakıcı Efe Ege Bölgesinde halkın dilinde dilden dile efsaneleşen bir kahramandır. Osmanlının son zamanlarında devlet iradesinin iyiden iyiye kaybolduğu yıllarda (1800-1900) halk kendi kahramanlarını, kendi kurtarıcılarını çıkarmıştır. Kimileri bu boşluktan yararlanarak zalimlikler yapmışlar kimileri de adalet dağıtan güçlü yürekli halk kahramanı olmuşlar. Bu devirde Ege Bölgesindede Efelik çok meşhurmuş.
Çakıcı Efe de izmir, Denizli, Aydın civarında hüküm sürmüş bir Efedir. O zamanlarda yaşadığı bölgede o kadar güçlenmiş ki Osmanlı ile egemen olduğu bölge konusunda resmi anlaşma yolları bile aramıştır. Çakıcı çoğu zaman dağlarda, kimi zamanda halkın yanına inerek zalimi durdurmuş, adalet dağıtmış, zenginden alıp fakir vermiştir. Bu sebeple halkın gönlünde de taht kurmuştur. Cesur hareketleriyle halkın gözüne girmiştir. Kimi zamanda düşmanla işbirliği yaptığı söylentisi çıkmışsa da halk onu hep sevmiş ona yapılan bu türküyle ismi ölümsüzleşmiştir.
Şarkı Sözleri
Aradılar sordular
Birg içinde buldular
ince tuzak kurdular
Yar fidan boylum
Kamalı'yı vurdular
izmir'in kavakları
Dökülür yaprakları
Bize de derler Çakıcı
Yar fidan boylum
Yıkarız konakları
Bahçelerde kalem var
Arkamızdan gelen var
Kalkın gidelim efeler
Yar fidan boylum
içimizde ölen var
Selvi senden uzun yok
Yaprağında düzüm yok
Kamalı da Zeybek vuruldu
Yar fidan boylum
Çakıcı'ya sözüm yok
müzeyyen senar'ın şahane yorumladığı türkü. pek sevilir, sık sık dinlenir, memleket hasretine iyi gelir.
her zaman zeybek türküsü zannedilir fakat değildir.
Çavdarlı Murat Efenin öyküsünü konu alan, 1966 yapımı Sırrı Gültekin imzalı türk filmi. Oyuncu kadrosunda Ekrem Bora, Figen Say, Mahir Özerdem, Hüseyin Peyda, Hüseyin Baradan, Atıf Kaptan bulunmaktadır.
başkumandan mareşal gazi mustafa kemal paşa çankaya'da bir takım arkadaşlarıyla oturmaktadır. vakit akşam. ev dolu. paşa hazretleri bir kaç güne cepheye hareket edecekler. piyanonun başında fikriye hanımefendi parçalar çalıyor, evdeki ahali de eşlik edebildiğince eşlik ediyorlar. şarkılar sürerken paşa hazretleri ayağa kalkarak yanında azerbaycan büyükelçisi ve ankara'daki bir kaç zevat ile araya çıkıyor. paşa ankara'dan ayrılacağını fakat bunun anlaşılmaması için bir kaç güne çankaya'da bir çay ziyafeti vereceğinin duyrulmasını istiyor. azerbaycan büyükelçisi de paşa hazretlerinin yanında, yüzü aydınlanıyor. paşaya yaklaşıyor ve "paşam siz muvaffak olacaksınız, allah milletini sevenle beraberdir" diyor...sarılıyorlar...
içeridekiler ise piyano eşliğinde izmir'in kavakları diyerek başlıyorlar zaferin öyküsünü söylemeye...
mes stis smirnis ta vuna
ke sta kria ta nera
mine me mena tsakitzi, yar fidan boylum
palikari stin kardya,
mine me mena tsakitzi, yar fidan boylum
leondari stin kardya
--spoiler--
