son derece sınırlayıcı ve gerçekçilikten uzak bir değerlendirme biçimidir. Bir insan her durumda her zaman veya herkese karşı merhametli ya da acımasız, şefkatli veya kaba olamaz. insan davranışı çevreye adapte olma yetenekleriyle şekillenen esnek bir mekanizmadır. Bu esnekliği zorlaştıransa "iyi olma" veya "kötü olma" kaygısıyla davranışlarımızı kısıtlayıp kendimizden utanarak bir imajın kölesi olduğumuz zamanlardır.
insanın vicdanının sesine kulak vererek yaptığı seçimdir. hareketleri ve davranışları alacağı sıfatın ne olacağı kendisinin elindedir. etiğin derinlemesine bir incelemesini yaparak davranışlarında ne aşırıya kaçar, ne de sıfıra vurur ve ruhunu doyurabilirse, iyi olacaktır. eğer hayallerini ezerek kalıplaşmış rutine bağlanır ve vicdanını terkederse, kötü olacaktır.
insanları iyi ya da kötü sıfatlarıyla genellemenin mümkün olmadığını düşündüğümüzde yanlış bir değerlendirmedir. yine de yapılmışlıklarına rastlanmaktadır. e be minik kuzum kime göre, neye göre bu iyi-kötü kavramları altında sınıflandırabiliyorsun insancıkları? kötü günümde yanımda olan dostum iyi; iyi günümde yanımda olan dostum da iyi. ayrı ayrı her iki dost da iyi kategorisine girmiş oldu. şimdi gelelim değerlendirmenin diğer basamağına. iyi günümde yanımda olup da kötü günümde yanımda olmayan dostum peki? işte o kötü. hayda daha biraz önce iyiydi. oldu mu dengeler alt üst? iyilik de kötülük de görecelidir. zaman, kişiye, duruma göre değişir. ne salt iyi vardır; ne de salt kötü. kafamızı kaldırıp bakalım bir etrafa sadece siyah ve beyazdan mı ibaret evren?
insanoğlunun çoğu zaman subjektif bir bakış açısıyla yaklaşarak "iyi" olmayı tercih ettiği yalandan seçimdir.
insan yaptığı her kötülüğe bir iyilik yalanı uydurabilecek kadar kurnaz, kendi uydurduğu bu yalana inanacak kadar da aptaldır. her fırsatta dostluk ve barış nutukları atan insanoğlunun kendi çıkarları ihlal edildiğinde savaşa baş vurması ve bunu "kendi doğrularım için savaşıyorum" "özgürlük için savaşıyorum" veya "demokrasi için savaşıyorum" şeklinde makyajlıyarak kendine iyi bir şey yapıyormuşçasına yutturmaya çalışması, başka şekilde açıklanamaz.
ne yazık ki insan kendini "iyi" olarak nitelendirirken kime göre neye göre iyi sorusunu kendine sormayı her seferinde ihmal eder.
