belki birgūn birileri ararken denk gelir de slogan olmus cumleler disinda ne menem bir ulkeymis bu israil diye okur ve ufakta olsa bir fikri olur.
Izmir ve istanbul da yasamis simdilik Israil de yasayan bir Turk olarak siyasetden uzak gunluk hayata dair gördūklerimi bendeki algisini bu baslik altin da basit bir dille anlatmaya çalisacagim
filistin ummet zart zurt diye saldiran olursa ciddiye almam okuyan 1 kisinin bile burada olan hayata dair bilgisi olursa bu baslik işe yaramis olur.
Pesinen söyleyeyim israil uzmani degilim dunyayi yonetir yonetmez beni ilgilendirmez
sadece gördūklerimi ve dusuncelerimi zaman zaman yazacagim.
En bastan baslarsak su andaki israil irk a dayali bir ulke degil din temelli bir ūlke,
2. Dunya savasindan sonra avrupa basta dūnyanin her tarafin dan gelmis insanlarla olusmus ,
sokaklarinda çok sayida afrikadan gelmis siyahi yahudiyle beraber rusyadan göc etmis 1 milyon uzeri rus yahudisi var.
toplam nufusu yaklasik 8 milyon bunlarin 1,5- 2 milyona yakini filistinli arap ,
kozmopolit tam bu ulke icin kullanilacak bir tanim ulkenin insan yapisi böyle.
birlesmis milletlere gore baskenti tel aviv ama onlara göre kudus , basbakanlik basta tum bakanliklar ve resmi daireleri kudus de
burasi herkesin bildigi gibi 3 din icinde kutsal sayiliyor bu nedenle yaklasik 4 -5 milyon arasi turist sadece hac ziyareti ve eski sehri görnek icin buraya geliyor,
uyduruk otel fiyatlari gunluk 120 150 dolarken bu rakam 5 yildizli oteller de oda kahvalti 500 600 dolar arasi.
israil de 3 ana din ve onlarca mezhep var ama kim kime dum duma herkes kendi kafasina gore takiliyor
sokaklari hiristiyan papaz ,yuhudi haham kiyafetli insanlarla dolu ama bunlardan daha cok sirt çantali sirtinda bir ensturmani olan gezginlerle dolu her sokak basinda performans sergileyen birisini gorebilirsiniz
abd avrupa ve rusyadan gelenlerin yanisira burada yasayanlar la beraber sokaklar da genç nufus oldukca fazla gözūkūyor.
en güzel tarafları arap ve müslüman tokatlamalarıdır
67'lerde çıkan arap-israil savaşlarında arap ülkeleri o hayal ettikleri gibi nihayet birleşmiş ama israil tarafından 6 günde çuvala döndürülmüşlerdir
demekki neymiş , allah yardım etmiyormuş size
anlamadığım şey israilliler kuranda lanetlenirler , araplarla israilliler savaş yapar ama savaşı büyük bir hezimetle israil kazanır , ama tanrı müslümanların yanındadır
garip bir durum , müslüman cengaverlerden cevap bekliyorum
kudus biraz bizim konya gibi kendi halinde sessiz insanlar la dolu ama kudus belediyesi neredeyse ayda 3 kez festival duzenliyor , ozellikle muzik konusun da bazen öyle bir palanma yapiyorki hafif muzik dinletilerin de orta yas ve uzerinekileri old city denilen tarihi sehire , sehrin meydanlarini da dj performansi ve konserler icin genclere ayiriyor , ayni gece sehrin farkli noktalarinda farkli etkinlikler duzenliyorlar bu ulkede festivaller ve etkinlikler hiç bitmiyor.
israil de yesil ot diye bir siyasi parti var , tek derdi esrar serbest olsun her secime giriyor , gecenlerde protesto yaptilar 300 500 kisi toplanip bir parka gidip cigara ictiler
bende gidecektim ama yabanciyiz ya kendi vatandaslarina birsey yapmazlar bizi paket edip disari atarlar diye tirstim gitmedim.
bu parti esrar sagliklidir kanser tedavisin de kullanilir neden sigara ile ulkeyi zehirliyorsunuZ da esrara yol vermiyorsunuz diye durmadan bir aktivite icersinde
bu arada bir paket marlboro 25 kutu kola 7 TL
ulan bunlar hem yahudi firmasi hem de Turkiyenin 2 misli fiyat diye dusundum ama taze meyve suyu satan tezgahlar var orada 2 tl ye onlarca cesit urun var devlet bir sekil de caydirmaya calisiyor.
kizlari ve erkekleri 18 yasin da askere aliyorlar
kizlar 2 yil erkekler 3 yil mecburi askerlik yapiyor
fakat burada askerler hayatin icindeler baya sekilli makinali tufekler gunes gozlukleri ile kafeler de restaurantlar da parklar da sevgilileri ile oturuyorlar aileleri ile beraberler boyle asker kasintisi yok hafta sonlari evlerine gidiyorlar normal hayatlarini yasiyorlar.
turistik merkezlerde 2 li devriye halin de manken gibi dolasan kiz askerler var.
gecen ay purim diye bir bayramlari vardi bu bayram bunlar icin onemli baya baya hazirlaniyorlar ,
bayramlarinda hepsi kostum giyiyor magazalar vitrinler kostum dolu
o gun 70 yasinda ari maya pikacu kostumu giymis teyzeler amcalar altina bez baglamis agzinda bir yalanci meme almis adamlar gormek mumkun 7 den 77 ye herkes kostum giyiyor otobusler isyerleri sokaklarda kostumsuz insan yok bir belediye otobusunu dusun bir biniyorsun icersi masal ve film.kahramani kostumlu insanlarla dolu sehrin belirli alanlarina konser alanlari kurmuslar butun sehir panayir yeri gibi kudus merkez patliyor herkes.you tube dan purim israil yazin görūn ortamlari.
israilin sehirlerinde sokaklarinda dolastigim da tek dusuncem dunya bu insanlarin sqin de degil oldu. isid ne yapmis turkiye ne demis avrupa da rusya da ne olmus sokaktaki insanlari gorunce ve biraz sohbet edince hic bu konular acilmiyor
isleri gucleri etkinlik kultur sanat eglence calismak ve egitim
fakat israil milliyetciligini goruyorsun insanlarin da gecen gun israilin 68. kurulus yildonumu vardi uzerinde bayrak olmayan araba ve ev yok ayrica normal zamanlarin da her yerde asılı israil bayragini gormek mumkun.
tabi bu dunyayi takmamalarindaki bir nedeni de israil devletinin bir olayda asiri guc kullanmasi
3 israilli genc oldu diye gazze yi dumduz edip 2000 uzeri insani oldurduler.
mesela bizim kilise dusen bombalardan biri israile dusse cok rahat suriyeyi yerle bir ederlerdi
vatandaslari da bunun bilincin de o isi devlete havale etmisler normal hayat da polemik muhabbet dönmuyor.
askerin olaylara karsi asiri tepkisi var gecen bir askere bicakli bir arap saldirdi adami yaralayip etkisiz hale getirdiler ama bir asker gelip yerde yatan yarali adamin kafasina sıkti gitti
ordudan men edip hapis cezasi vermisler ama bir cok israilli bu olayi onayliyor.
kim teror yapiyorsa cezasini cekecek diyorlar.
tel aviv le kudus arasinda hala osmanlinin yaptigi tren hatlarini ve istasyonlarini kullaniyorlar , su anda hizli tren ve otoyol insaati devam ediyor 2 yila bitecekmis.
kullanilmayan ilk merkez tren istasyonu muze yapmislar heryer de bu tren istasyonu nu ve hatlarini turkler yapti diye bilgiler resimler var.
osmanliya turklere son derece saygililar her muzede , eski tarihi mekanlar da gocunmadan bunlari osmanli ve turkler yapti diye bilgi tabelalari koymuslar.
tertemizde bakiyorlar.
kudusde binalarin hepsi dogal taş kapli bizdeki gibi camli gokdelenler renkli binalar goremezsiniz adam 20 kat dahi bina olsa dogal tasla kaplamis aksam gunesi vurdugun da sehir altin rengini aliyor.
israil devlet karekterini sanki hollwood da bir yonetmen yanin da bir cok sanat yonetmeni ile tasarlamis gibi.
gecen onlar kurtulus diyor da kurulus yildonumleri vardi
bu olaya 2 gun ayirmislar
1. gun aksam sirenler caldi hoparlorler den israil milli marsi okundu sehrin isiklari karartildi bazi neydanlar da mesaleler , evler de mumlar yakildi , 1 gun bu mucadelede hayatini kaybedenler icin yas tutup matem gunuilan etmisler sehirde hic bir etkinlik yok sokaklar bombos sessizlige būrūndū.
Ama
ertesi gun yine her 500 metre de bir konser alanlari full dolu, isyerleri tatil,parklar piknik yapan isnsanlarla dolu ,gosteri ucaklari hemen hemen sehrin her yerin de uctu.
boyle bir ortamdan ben etkilendim amk iste cocuklarini genclerini bu ambiyanslari yaratarak yetistiriyorlar.
bizim 30 agustosu dusun 29 agustos da tum kurtulus savasin da olenler icin yas ilan edilmiş agir bir hava ve sessizlik var ama ertesi gun o zaferi meydanlar da abartili eglencelerle kutlama durumu
olayları bu
3 yasindaki cocuk bile bunu hisseder hissetmeyi bırak için de yaşıyor.
filistin israilin yan sanayisi gibi bir çok urun ve hizmet alimini filistinden sagliyorlar.
filistinden buraya çalismaya gecen filistinli araplar var yaklasik 1000 tl vergi veriyorlar ama burada 6 7 bin tl para kazaniyorlar.
gecen insaat yaptiran biri ile sohbet ettim
bir fayans mermer ustasinin yovmiyesi 600 700 bir insaat iscisinin yovmiyesi 400 tl civari
muslumanlarin ayri oldugu yerler var ama çogunlukla yahudi ve muslumanlar ic ice yasiyorlar
araplarin dumenleri duzgun
en ucuz calisan 1500 2000 dolar civari maas aliyor genelde ucretlendirme saat uzerine ortalama ev kiralari
2 -4 bin tl arasi ev fiyatlari 1,5 5+ milyon arasi degisiyor
araplarin dūmeni yerin de belki yahudiler onlari 2. sinif insan goruyordur ama yahudilerin inanclarina gore 7 milyar insanin hepsi 2. sinif
Belki dindarlarina gore Bende ikinci sınıfım ama tūrk oldugum dan biraz yirtabilirim belki.
fakat caddelerde sokaklarda hayatin icin de bunlari hissettirecek bir sey yok herkes yolun da
Turkiye de ummet isgal vs muhabbetleri bos muhabbetler geliyor bana
buradan israil gitse aç kalacak adam çok .
dedim ya yahudiler daha buyuk islere kafayi yorarken araplar israilin yan sanayisi gibi calisiyor her yerde varlar.
israilde cuma ögleden sonra cumartesi aksam 6 7 ye kadar hayat yok açik dūkkan zor bulunur belediye otobusleri de dahil tūm hizmetler duruyor.
şabat dedikleri bir gūn , bu gūnde sokaklar neredeyse bombos elinde fotograf makinalari 3 5 uzak dogulu turistler dolasiyor.
bizim pazar gibi ama genelde ya evlerin de ya old city yada ibadethanelere gidiyorlar bizdeki gibi hadi pazar piknige gidelim beyogluna gidip takilalim yok zaten takilacak yerde yok heryer kapali bu kudus de biraz yogun tel aviv e sonra gelecegim orasi baska bir israil.
burada bu gunler disin da etkinlik olmayan bir köşe bir mekan yok
mesela burada abd mormon universitesi var her pazartesi klasik muzik dinletisi var isteyen herkes gidebiliyor.
bende gittim kudus e hakim bir tepede gosteri salonu heryeri komple cam ve assagida muhtesem kudus manzarasi var
muzikleri dinlerken insani alip goturuyor.
beni de aldi göturdu
ulan dunya ne garip , 6 ay once tarihi pangaalti çorbacisin da kelle paça icerken , simdi bir mormon universitesi gosteri salonun da kudus manzarasi esligin de , bir soprano figaro dan bir bölūm okuyor onu dinliyorsun dedim.
ben duyunca figaro oldugunu anlamadim tabi kitapcikta yaziyordu.
diyecegim oki ben bile elimi kolumu sallayarak girdiysem , kimse de hop sen ne ayaksin kardesim demediyse sehir ve insanlardaki rahatligi anlamaniza biraz yardimci olur.
(bkz: vaadedilmiş topraklar) hakkında halkın genel tanısı nedir acaba, hani yahudiliği az çok herkes biliyor, tevratı açıp en azından okumaya çalışmıştır herkes.
burayi kutsal yapan sey kudus un icinde bulunan old city dedikleri yer
her dinin cikis noktasi
bunlarin detaylarina girmeyecegim herkes biliyordur ama kisaca yazarsak.
mescidi aksa muslumanlar icin ilk kabe , aglama duvari mescidi aksanin duvaridir sanirim yahudiler de ya davud yada suleymanin mezari burada diye kutsal sayiyorlar , hiristiyanlar da isa bu sehir de çok dolanmis ve bu sehrin sokaklarin dan carmiha gerilmeye goturulmus
kulaktan dolma bilgim bu.
sehire bakinca direk osmanli goruyorsun hatta surlarini kanuni yaptirmis , her tarafta osmanli turkler ,osmanli turkler diye bir suru bilgi tabelalari dolu.
bizim kapali carsiyi al 5 ile carp o kadar dukkan var dukkanlarida dublex yapip ustlerine karmakarisik evleri koy al sana 2 3 bin yillik old city
heryer daracik sokaklarla dolu örūmcek agi gibi.
sehir yasiyor adam assagidan domates biber yumurta alip yukarda menemen yapiyor oyle muze gibi bir alan degil.
4 mahalle var ermeniler hiristiyanlar yahudiler ve muslumanlar.
yahudi ve hiristiyan mahallelerinde dolastim sakin sessiz .
ermeni mahallesine girdim tavernalar muzeler ve yasayan radikal oldugunu sandigim ermeniler var ulan simdi soykirimla ilgili bir polemik yasanmasin diye biraz tirsttim.
ve fakat
en sikintili yer araplarin oldugu musluman mahallesi asiri derece de guvenlik var o alanlara turistler de pek girmiyor mescidi aksaya gideyim dedim tum kapilarin da israil askerleri var
stop stop just muslims dediler
okey no problem deyip geri döndūm
yok ben turkum muslumanim vs hic teferruata girmedim bosver gormeyeyim dedim.
iyikide girmemisim o kapidan girsem ,birde hacilar hocalar sana kuran dan sorular sorular sorup dua okutuyorlarmis ,
hadi 3 gullfuallah bi elham okur uzerine de subanekeyi bonus olarak veririzde , ayetel kursi oku dese orada patlayacagiz bir ton tantana cikacak cok gergin bir hava var.
sehrin 7 kapisi varmis tek tek dolasmadim ama sehrin icindeki bir kapidan yanlislikla musluman mahallesine girdim , bir sūrū zirhli arac ve israil askeri dolu disarsi
mahalle mezbelelik 5 10 lu gruplar halinde apaci diyecegimiz gencler israil askerlerini tahrik eder vaziyet de duruyor.
ben bir çok gece 2 de 3 de tarlabasina gittim malzeme almaya bu kadar agir ortam gormedim.
zaten orayi da goremedim ortami görmemle tekrar iceri girmem bir oldu.
oysaki o mahallede yasayan bir cok filistinli arap belki de bu kapali carsi dedigim yerde esnaf , turistlere bir bilekligi 30 TL ye satiyorlar.
bizimkiler yok din ummet dalgasi ile tantana yapiyorlar ya buraya gelsinler bir tanesi kalamaz orada
kendinizi her tarafi suriyeli olan bir mahallede dusunun siz yanlizsiniz onlarin yaygaralari cekilir is degil burasi dahada radikallesmis bir yer
bazen eline bicak alan ya askere ya turistlere salliyor , ulan durun ben turkum reis meis diyene kadar götūrūrler. (bu arada araplar erdogana reis diyor )
finalde benim kudus de guvende hissedecegim yer yahudilerin yanidir.
burada din beni ilgilendirmiyor ama ulkemi ve insanimi bildigimden bence herkes icin de aynidir.oyle çok dinle isi gucu olmayan mescidi aksa civari yasayan muslumanlara yanasmasin.
eger okuyan varsa bastan söyledigim gibi ben sosyolog degilim , din ve tarih uzmani da degilim.
izmir istanbul da yasamis siradan biriyim.derin israil nedir dinler kulturu ve tarihi nedir, gecmisten gunumuze bolge ve ulke de yasanan siyasi gelismeler nedir bilmem.
ben mal mal dolasmayi seven dolastigi anda gördūkleri karsisin da , benim gibi siradan insanlarin hissettigi basit atmosferi yazmaya calisiyorum.
bu old city yanindaki kurtarilmis bir bolge gibi olan musluman mahallesi disinda pek sıkintili alan yok , orada da guvenligi yine abartili almislar.
bu mahalle biraz tarlabasi biraz gazi mahallesi biraz izmir yenisehir gibi sikintili bolgeler.
bunu disinda musluman ve yahudiler hayatlarin dan memnun.
old city de her zaman bir seyler var ve hersene yapiyorlar artik festivale dönmūs gecen ay bir hafta suren etnik muzik festivali vardi .
tarihi sehirin icine en az 20 tane ayri buyuk sahne kurmuslar. bu sahnelerin onunde yuzlerce insan sahnelerin önūn de dans ede ede bir iki sarki dinliyor 300 metre yuruyor baska bir sahnenin onune geliyor tamamina hakim olmaya zaten 1 gece yetmez.
bunun yanisira ara sokaklarlarda tek basina basina 5 10 kisi toplanmis gezgin muzisyenler var.
festivalde bu bolgede yasamis tum etnik kimliklere ait muzikler calan orkestralar var.
sokagin birinde genclere kulakliklari vermisler disarda ses yok ama hoplayip ziplayan bir suru insan onlar etnik dinlemiyor cok belli baya baya patliyorlar.
bir tane turk sanatci ve orkestra vardi gördūm şappi şappi diye diye mavi mavi yi soyle di amk.
tabi ilginç geliyorsur millete bir suru amerikali avrupali rus turist de var , e kendileri de turist gibi ilginctir şappi şappi onlara.
mesela 25 mayis da yine o sehirde isik feativali baslayacak 6 gun surecekmis nedir ne degildir diye merak eden varsa
jerusalem light festival diye baksin ,
ondan once de jazz feativali vardi sehirde oda bir hafta sūrdū
dedim ya bunlarin isi gucu bu cogu parasiz halka açik , bilet alip gitmiyorsun bir yere sokaga cikip yuruyorsun karsina geliyor.
iSRAiL de zinanın en az yapıldığını savunan arkadaşlar dünyanın en çok genelevi olan şehir tel aviv dir.
akşam her yerde sex olan ilginç bir şehir. her milletten karışık halk. hayat çok pahalı,
kızlar inanılmaz güzel bakımlı alımlı.
eğlenmeyi çok seviyor gençleri. devletlerine inanılmaz derecede sahipleniyorlar. kendilerinde gerçek başkentleri kudus.
burada gördugum tek sey son derece guvenlige onem veriyorlar abartilimi bilmem ama guvenlik çok sıkı.
metrobus hatti var o hatta bir iki polis durakta bir otobuse biniyor diger duraga kadar kontrol ederek gidiyor , diger durakta inip karsidan gelene biniyor onu kontrol edip ,diger durak da baska bir otobuse biniyor işi sadece bu bir otobus den digerine adam sabah evden cikip otobus bekleyip isine gidiyor butun mesayisi de otobus bekleyerek geciyor herhalde.
tramvay istasyonlarinin her birinde beli silahli polisler var.
bizim bim şok gibi kucuk marketlerde bile x ray cihazi ve bir guvenlik gorevlisi var.
buyuk avm ler de guvenlik gotevlisi disin da asker ve polisler de var.
sehirdeki insanlara bu guvenlik gözlerine soka soka abartilarak hissettiriliyor.
bunlar disin da ne kadar sivil var kimbilir.
bu guvenlik ortami insanlara guven veriyor sanirim bir o kadar da caydirici .
burada durakta bekleyen insanlarin uzerine araclar surmusler tedbir olarak 1 ay icin de tum durak onlerine demir blok babalar cakmislar.
simdi bicakla saldirilar oluyor diye ozellikle yahudilerin oldugu bolgeler de açikta bicak satisini yasaklamislar , eger bicak alacaksan gorevliden istiyorsun.
bunlar bizim gibi kaderci , ya birsey olmaz kafasin da degil , eger bir yerden birsey geliyorsa anin da tepkilerini o şeye karşı aliyor ve tedbir aldiklarini halka hissettiriyorlar.
belki de bunu halk devlet tedbir aldi diye dusunsun diye abartarak yapiyorlar.
