Türklerin islam Dinini kabul etmelerinden sonra, daha önceki sahifelerde ana
hatları kısaca anlatılan Oğuz Kağan Destanı yeni baştan ve tamamen islami
akideler ve motifler üzerine işlenmiştir. Gerek öz gerekse muhteva bakımından,
her iki rivayet arasında büyük farklar bulunmamaktadır. islami akidelere göre
yeniden düzenlenen bu ikinci destan, birincisinden sonra geçen zamanın bir kısım
hadiselerini de işlediği ve Oğuz' un doğumundan öncesine bir başlangıç tesbid
ettiği için ilgi çekici bir hüviyete bürünmüştür. Bu rivayetde, yeni bir dine ve
bu dinin kültürünün tesirine giren bir milletin, daha önceki yaşayış tarzından,
duyuş ve düşünüş sisteminden ayrılmamasını, büsbütün kopmak istememesi veya
kopamaması açıkça belli olmakta ve o günlerini yeni düşünüş sisteMine göre
ayarlamak isteyişi görülmektedir. Nitekim, bu rivayetde milletin, kendini Türk
adıyla Hazreti Nuh' un oğullarından Yafes' e bağlayışı, islami düşüncenin
peygamberler mankıbesinde kendisine bir yer bulma çabasıdır.
Oğuz Kağan Destanının islami rivayeti on üçüncü yüzyılda yazıya geçirilmiştir.
Bu yüzyıl tarihçilerinden Moğol Tarihçisi reşiddeddin Cami üt-Teva-rih adlı
eserinden Fars diliyle; Ebul Gazi Bahadır Han ise, Şecer-i Terakime adlı
eserinden Türkçe olarak destanı kaydetmiştir.
Destan
Peygamberlerden Hazreti Nuh' un oğlu Yafes' in Türk adında bir oğlu vardır. Türk
Milletinin ceddi bu zattır.
Babası Yafes ölünce Türk, Isık Göl çevresinde yerleşir, ilk çadırı yapar ve
Türkler ondan ve onun çocuklarından türer.
Fakat Türkler önceleri hak dinini bilmezler, puta tapmaktadırlar; Hak dininden
çıkmış, sapıtmışlardır. Kara Han Türklere hakan olduğu çağda ise büsbütün
azıtmışlar ve toptan kafir olmuşlardır.
Hal böyle iken Kara Hanın bir oğlu olur; aydan da güneşten de güzeldir. Üç gün
üç gece ana sütü emmez. Üç gün üç gece anasının düşüne girer. Düşlerinde
anasına:
-Hak dinine gir; Hak dinine girmezsen ben senin sütünü emmem, der.
Oğul bu, anası oğluna dayanamaz, müslüman olur. Kimseye de bir şey söylemez,
müslüman olduğunu sezdirmez.
Kara Han, oğlu bir yaşına basınca, o zamanki Türk adeti üzere, bütün ülkeye
haber salıp, şölenler verir. Şölende bir ara:
-Beyler ve şölen halkı düşünüp bir ad ararken çocuk dike gelir:
-Benim adım Oğuz' dur!.. diye bağırır. Herkes şaşırır.
Oğuz' un kendi kendine verdiği adı herkes kabul eder.
-Bundan daha güzeli olmazdı, derler.
Oğuz' un falına bakılır, çok uzun ömürlü olacağı, şanlar şerefler kazanacağı
anlaşılır. Şölen biter, herkes evine, yurduna, yuvasına dağılacağı sırada çocuk
Oğuz:
-Allah!.. diye bağırır.
Duyanların hepsi şaşırır, çocuğun ne dediğini anlamazlar. Çocuğun konuştuğu dili
bilemezler.
Oğuz büyür. Evlenecek çağa geldiğinde babası Kara Han, oğluna, kendi küçük
kardeşinin kızı Özhan' ı almak ister. Oğuz da buna razıdır ama, amcasının kızını
bir köşeye çekip, eğer dinini kabul ederse kendisiyle evlenebileceğini aksi
halde evlenmeyeceğini söyler. Oğuz' un amcasının kızı Özhan teklifi kabul etmez.
Oğuz da onunla evlenmez, ondan ayrı yaşar.
Bir gün ava çıkar. Dönerken bir su kenarında en küçük amcası olan Gürhan' ın
kızını görür, kızı sever, kanı kaynar. Onu da bir kçşeye çekip ve Hak dinini
kabul etmesini Ulu Tanrıya iman eylemesini ister; dediklerini yaparsa kendisiyle
evleneceğini de söyler. Kız:
-Senin yolun köötü yol değildir, kabul ediyorum; deyince Oğuz dönüp babasına
gelir ve en küçük amcası Gürhan' ın kızıyla evlenmek istediğini anlatır. Büyük
bir şölen sonunda evlenirler. Oğuz, karısını pek çok sever.
Ama bir gün Oğuz' un müslüman olduğu, doğarken müslüman doğduğu anlaşılır. Oğuz'
un avda olduğu bir gün, babsı Kara Han, ülkesinin bütün ileri gelenlerini
çağırıp meşveret kurar. Durumu anlatır. Herkes hiddetlenir ve kimse bu işi kabul
etmez. Sonunda, Oğuz' un ardından adam gönderip o avda iken öldürtmeğe karar
verilir. Fakat karısı kararı öğrenmiştir. Oğuz' u çok seven bir yiğidi haberci
salar ve Oğuz' u durumundan haberdar eder.
Haberi olan oğuz, kendisine sadık kalan ve onu sevenleri etrafına toplar.
Babasının üstüne yürür. Savaş olur. Oğuz galip gelir. Bu sırada nereden geldiği
bilinmeyen bir ok Kara Han' ın yüreğine saplanır ve onu öldürür. Kara Han' ın
ölümü üzerine de Oğuz, Han olur. Milletini Hak dinine davet eder, kabul edenler
ülkede kalır, kabul etmeyenler ülkeden sürülür. Birliği kurar. Herkesi kendi
bayrağının çevresinde toplar. Çürçitlerin üstüne yürür. Çok kanlı savaşlar olur.
Sonunda taşınamayacak kadar ganimet elde edilir. Ordunun içinde Kanglı adında
biri çıkıp Oğuz onun adını ondan gelen soya verir.
Savaşlar birbirini kovalar; savaşlar ulaşmak için yollar, dağlar, akar sular
geçilir. Bu esnada ortaya çıkan her zorluğu akıllı bir kişi ortadan kaldırır ve
duruma göre ad verilir, bu adlardan yeni soylar başlar.
Sonunda Oğuz Moğollarla savaşıp onlara da Hak dinini kabul ettirir. Daha bir çok
ülkeler fethettikten sonra öz yurduna döner, yaşlı danışmanı Irkıl Ata' nın
tavsiyesine uyarak, zaferlerinden dolayı Tanruya şükretmek için sayısız hayırlar
yapar,ülkeleri imar edip şenlendirir, bağışlarda bulunur. 116 yıl hakanlık
yapar. Sonunda Kurultayı toplayıp oğullarına nasihatlarda bulunur ve ülkesini
altı oğlu arasında paylaştırır. Ondan sonra da ruhunu teslim eder.
