islam'ın dogmatik bir yapıda olduğu öngörüsü ezberletilmişliklerin neden olduğu sosyolojik bir mit olmaktan öteye gitmediğini anlamak için gerekli donanımların algının tespiti için lazım olan farkındalıklardan çıkarmak için yalın algılamadan ayrımlaşmış deneyime, bilince yabancı nesneden bilinçli algılamaya yetenekli özneye, salt doğadan kültüre ve tarihe yönelen devinimle, her şeyden önce progressive değişimi gereksinen tutumların, insanlar arasındaki nazik ilişkilerin ve eskimiş geleneklerin, buyruklar ve istemler kılığında geçerlik kazandıkları yer çatışkılarını anlamamız gereklidir efendim. islam'ın tarihi gelişiminden söz ederken tek yanlı her görüş ve her bakış açısı, tikel nitelikteki her türlü yarar ve başarıya ulaşma çabası, çelişkilere yol açar olduğunu ve bireyin karşısına onu seçime zorlayan seçeneklerinin doğal faydacılıklarını gözardı etmememiz gereklidir.
kuran'ın geleceğe ışık tutabilen ayetlerinin açıklamalarını ve bu tesfirlerin yapılış nedenlerinden öte, dünaynın dinden bağımsız bilimsel ve sosyolojik gelişimine ayak uydurabilmek için ortaya konan fikirlerin öz bilgi görüşlerinin çatışması sırasında ortaya çıkan bakış açılarının çokluğu ölçüsünde, sonunda geçerlik kazanan davranışın ana nedenlerini birbirine karşıt yararlar arasında saptayabilme olasılığı da artar hiç kuşkusuz galiba. hıristiyanlık örneğinde hıristiyanlığın modernizmle ile ilişiğine biraz değinirsek ise realisttik protestan ahlakının düşünme çabasının ereği, birbiriyle çekişen güçlerin bütünselliğine olabildiğince yaklaşım sağlamak ve söz konusu bütünün kurucu öğelerinin kaynaklandığı alanı olabildiğince kesin biçimde sergilemek amaçlı bir yön izlediğini, modernizm ile bütüncül bir yolda ilerlediğini görebiliriz. ama bu katolik meshebinde pek yoktur. neyse konumuz islam zaten... islam'ın bilim ile ilişkisi teorik olarak bir yetkindik, doğal olarak her zaman ancak yaklaşık nitelikte olmak üzere bilimsel araştırma, işbölümü ilkesine dayanan bir araştırma, amacı olarak, aslında sayısı sürekli artan, anlamdırılması sürekli olanaksızlaşan etkenleri alanına alır ve diyalektik nitelikteki soru sorma işleminin alanı da gelişmeyle birlikte sürekli genişlediğinden, olası yanıtların bütünselliği de giderek olanaksızlaşan işlenecek malzemenin ayrımlaşması, bununla eşzamanlı olarak da özümsenmesi bakımından, ancak daha başlangıçta odaklaşmış, yoğun bir bütünselliğe yönelik sanatsal betimlemelerin de yardımıyla sanılanın aksine ilerlemeci bir yapıda olup, paslaşmalı ve benimseyici bir yapıda olduğu aşikardır. tarihsel islam bilginlerini biraz araştırırsanız zaten çok şey söylemeye gerek kalmıyor.
bilimselcilikten veya modernist yaşamdan gayrı olarak islam insan zihninin gelişimi açısından geniş ufuklar açabilen ve durağanlığa karşı bir vaadsel yapısının olduğu gerçeğini anlamak için, özerk ve içkin bir bütünselliği olan ya da böyle bir bütünsellik vaat eden bir özyapıda tarihsel-toplumsal gelişmenin akışının bütünü içersinde yalnızca bir etken oluşturur. Gerek gerçekleşmiş, gerekse gerçekleşmekte olan tüm yapıtların,biçimlerin ve biçemlerin toptan birimi ve kuşatıcı kavramı niteliğindeki sanat, insanlık tarihinin akışı içersinde salt bir basamağa ya da evreye, özgün bir öğeye olarak karşımıza çıkması kaçınılmazdır. pragmatik algılamada buluşlarla gelenek, öznel anlatım istenci ile nesnel anlatım araçları arasındaki ilişki gibi, halka içkin estetik etkenlerle birey dışındaki üretim koşulları arasındaki ilişki de, temelde bir olgunun kurucu öğelerinin anlamının önceden saptanmış olduğu, diyalektik olmaktan uzak, dogmatik bir kavramlaştırmada, bütünün öğeleri birbirinden kesin sınırlarla ayrılmış ve birbiriyle bağdaştırılamaz konumda kalır ki; islam felsefesinin nakli sıfatlara gösterdiği açıklayıcılık çok nadir bulunur insancıl üretimin neden olduğu fikri üretimlerde, kitaplarda. tariksel tahrik öğelerinden örneklendirme yaparsak; nirvana rock müziğinde çığır açmıştır ve ondan sonra gelen grupları müzikal olarak oldukça etkilemiştir. islam'da kendisinden sonraki insan zihinsel gelişimi üzerinde oldukça yenilikçi ve felsefi çıkarımlara neden olup, faniliğin ölçüsüne indirgense de yanlış anlaşılmış bir faydacılığa sebeb olmuştur. biraz islam mesheplerinin doğuş nedenleri üzerine kitap okunduğunda zamansal bir zamana ayak uydurma amacı güdüldüğüne, hatta ilerlemeci bir amacın olduğunu anlayabiliriz ama bunu sırf meshepsel bir nedensellik doğrusuna oturtturmak olmaz. zaten kuran'ın yapısı ve islam felsefesi her zamansal değere uygundur ve her zamansal geleceğin önünü açar, yeni ufuklar doğurur.
e: imla.
(bkz: ateizmin dogmatik bir anlayış olması)
çok doğru bir tespittir bazı bünyeler bunu inkar edemez fakat o kitaba göre konuşanları yobaz ilan eder.zaten bu bünyelerin düşüncelerinin çoğu çelişkilerle doludur fakat onuda kabul de etmezler.
