- türkiye
- arnavutluk
- tunus
- suriye
- azerbaycan
- kazakistan
- türkmenistan
- kırgızistan
- özbekistan
- tacikistan
- kktc
- kosova gibi ülkelerdir.
ve ayrıyetten;
- ırak (saddam dönemi)
- mısır (nasır dönemi)
- iran (islam devrimi öncesi dönem) gibi ülkelerde bir dönem laik yapıdaydılar.
görüldüğü üzere günümüzde dahi islam coğrafyasının çok az bir kısmı laik yapıdadır. geri kalanların çoğu hala ya monarşi ya da dini esaslarca yönetilmektedir. üstelik laik olmaları bizi aldatmamalıdır. zira yukarıda sayılan devletlerin büyük çoğunluğu laik yapıda olmalarına rağmen demokrasiyle yönetilmemektedir. oysa günümüzün medeni dünyasında laiklik ve demokrasi birbirinin ayrılmaz birer parçasıdır. bu da bize göstermektedirki aslında islam coğrafyasında halen daha beklenilen aydınlanma ve sıçrama gerçekleşmemiştir.
müslüman ülkelerinin hepsinin toplam bilimsel makale sayısı bir israilinki kadar etmiyorsa;
müslüman ülkelerdeki toplam kadın hakları ortalaması bir tayvan kadar etmiyorsa;
burda islam dünyasının bir oturup düşünmesi gerekir. yok eğer düşünmüyorlarsa da neden bu haldeyiz diye oturup ağlamamaları gerekir.
