tabi islam hukukuna göre suçu sabit olanlara uygulanması gereken "had cezaları" modern hukuka göre işkencedir ama bu ayrı konudur...
asıl vurgulamak istediğim, durum böyleyken, osmanlı döneminde suçu söyletmek için işkence yapılmasının son derece normal, yaygın ve hatta kanunnamelere bile giren bir uygulama olmasıdır. bu gerçek, kimilerinin yere göğe koyamadığı osmanlı din alimlerinin bir kapıkulu olmaktan öte bir değerlerinin olmadığının, yamandıkları kapının çıkarlarını din gayretlerinin üstünde tuttuklarının en açık göstergelerinden biridir.
gerçekten de osmanlı döneminde, bir thomas more örneğinde olduğu gibi, inandığını söylemeye cesaret eden çok az din adamı çıkmıştır. çıkış yapanların çoğu ise aklı pek yerinde olmayan sufilerdi. davasını güttükleri konular halkı, hakkı, adaleti ilgilendiren konular olmaktan çok "hangi peygamber üstündür?" gibi saçma sapan meselelerdi.
dediklerime muhalefet etmek isteyenler, işkenceyle söyletmeye karşı tek bir fetva örneği göstersinler (tanzimat döneminden sonrakiler sayılmaz).
