Büyük iskender, Mısır'ı fethi sırasında kendi adını taşıyacak ve bu topraklarda Helen kültürünün merkezi haline gelecek bir kent kurmayı tasarlar. Kente şan olması için de Müzlere bir kütüphane adanmasını buyurur. Musaeum olarak anılacak müze ve kütüphaneyi kurmak üzere, tıpkı kendisi gibi Aristoteles'in öğrencisi olan Demetrius'u iskenderiye'ye davet eder. Demetrius'un ve onu izleyen kütüphaneci ve küratörlerin yönetiminde Akdeniz'in bütün merkezleri eser toplamak için taranır. Zamanın bütün hükümdarlarıyla yazışılıp sahip oldukları bütün eserleri Yunanca'ya çevirmek veya kopyalamak için ödünç alınır, kimi iade edilir kimine de el konulur. iskenderiye limanından geçen bütün gemilerde bulunan kitaplar yağmalanır.
iskenderiye Müzesi koleksiyonlarının büyük bir bölümü, kenti ateşe vermeye kalkışanların elinde kül olup gider. Bunların kimler oldukları halen tartışılmaktadır. Müslüman tarihçilere göre suçlu Sezardır. MÖ 47'de kenti aldıktan sonra denizden gelen bir saldırıyı durdurmak üzere limandaki gemileri ateşe verir ve çıkan yangın müzeyi kavurur. italyan tarihçiler ise 614'de kenti ele geçiren Halife Ömer'in ordularını itham eder. Hıristiyanları suçlayan tarihçiler, 415'te putperestlik düşmanı Piskopos Kyrillios'un hışmına uğrayarak yakılıp yıkıldığını ve küratörü olan kadın matematikçi ve filozof Hypathia'nın da katledildiğini öne sürerler.
(tezimden alıntıdır)
MÖ 220'li yıllarda kurulduğuna inanılan kütüphane..Kurulduğu yıllardan itibaren yaklaşık 5 asır tüm dünyadaki alimlerin toplanma yerlerinden biri olmuştur. Yok edilişiyle ilgili birden çok rivayet vardır. Kimi kaynaklar Roma imparatorluğu'nun Mısır valisinin desteklediği hristiyanlarla eski mısır dinine inananlar arasında çıkan iç savaş sonucunda tüm şehirle birlikte yerle bir olduğundan bahsederken kimi kaynaklar da Sezar'ın kuşatması altındayken yok olduğunu anlatır. Bazı kaynaklarda da Müslümanlar'ın şehri ele geçirdikten sonra zamanın kumandanı Amr ibnül-As tarafından yok edildiğinden bahseder. Yıkılan kütüphane 2002 yılında tekrar faaliyete geçmiştir.
Makedonyali iskender tarafindan kuruldugu yonunde yanlis dusuncelerin pek yaygin oldugu kutuphanedir. Iskender, kendi adini tasiyan iskenderiye sehrini kurmustur, fakat kutuphaneyi kuran kisi 1. ptolemaios soter'dir. kutuphane halefleri tarafindan daha buyutulerek zenginlestirilmistir. Antik yunan kitaplarinin en buyuk koleksiyonuna sahip olan kutuphanede 700.000'in uzerinde kitap bulunuyordu. Julius sezar'in iskenderiye sehrini istila etmesiyle yikilmistir. daha sonra yeniden kurulan kutuphane, roma imparatoru 1. theodosius'un doneminde yine tahrip edildi. Mimarisi hakkinda gunumuze pek az bilgi ulasmistir.
sadece kütüphane değil aynı zamanda bir bilim merkezi olan ilim irfan yuvası. otopsi için bir anatomi odası, gözlemevi, her ülkedeki bitki ve hayvanlardan örnekler taşıyan bir yerken tahribi ve yakılması ile beraber insanoğlunun bilimde çok geriye gitmesine sebep olmuş kütüphane. iskenderiye kütüphanesi, konstantiniyye kütüphanesi gibi kitaplıklar günümüze kadar korunmuş olsaydı ve rönesans dönemindeki gelişmelerle beraber belkide 300 asır sonrasının teknolojisine sahip olurduk.
iskenderiye gerçek adıyla (alexandria) , M.Ö 332 yılında Büyük iskender gerçek adıyla (alexander) tarafından kuruldu. Büyük iskender’in ölümünden sonra imparatorluk dağıldı ve kumandanlarından Lagus’un oğlu Ptolemaios’in eline geçti. O da Mısır’da krallığını ilan etti. Ptolemaios savaşmaktan çok bilime, sanata önem verirdi. iskenderiye’yi şehrin merkezi yaparak sanata ve bilime yakışır bir hale getirdi. Burada inşa ettirdiği en önemli eser ise iskenderiye Kraliyet Kütüphanesi‘ydi. Bünyesinde bulunan arşivi, müzesi, botanik bahçesi, rasathanesi, insan vücudunun incelenmesi için kurulmuş olan anatomi odası ile günümüz üniversitelerine benzeyen bir yapısı vardı.
alexandria kütüphanesi ile ilgili daha fazla bilgi için; ilgili kitap ve film: (bkz: bana deli derlerdi) (bkz: agora)
alexandria Kütüphanesi’nin
bulunduğu alana 2002’de, ilk dönemindeki işlevine uygun şekilde büyük ve
modern bir kütüphane yapıldı. ama iş işten geçmişti ve insalık bir kez daha geç kaldı.
iki kez yağmalanmaya sahne olan cağnım kütüphane. bunlardan ilki hypatia döneminde olur. ki bu dönem aşırı sağcı bir hristiyanlık anlayışının yükseldiği, büyük roma imparatorluğunun son yıllarıdır. zaten kütüphane yakıldıktan bir kaç yıl içinde roma ikiye bölünür.
roma imparatoru i. theodosius hristiyanlığı benimsemiş tahtını garantiye almak için kütüphanenin yakılış ve yağmalanmasında sakınca görmemişti. bir nevi bana dokunmayan yılan bin yaşasıncılık. iskenderiye'deki hamam kazanlarının 6 ay boyunca buradaki önemli el yazmaları ve bilimsel kitapları yakıp taşları ısıttığı bilinir.
geriye içi boşaltılan kütüphaneden pek eser kalmamıştır. hz.ömer döneminde ise tekrar yağmalanıp yakıldığı bilinir. işin işgal boyutunu bir kenara bırakırsak. kütüphaneyi büyük iskender kurdurmamıştır. iskenderin ölümünden sonra helenistik dönem yıkılmaya başlayınca komutanlarından lagus'un oğlu ptolemaios i soter, iskenderiye'nin yönetimini ele alır. burada kendi krallığını ilan eder. savaştan pek hazetmediği için ülkenin ticaret ve bilimsel yönden gelişmesine büyük katkılarda bulunur. sonrasında şehir roma'nın idaresi altına girer. sezar'ın kuşatmasında sadece bir bölümü zarar görmüştür. buna yakma diyemeyiz.
