aynı zamanda diyarbakır surlarının içkale mevkiinde bulunan sarayın ismide ishak paşa sarayıdır ki osmanlı ve selçuklu döneminde valilik binası olarak kullanılmıştır. atatürk kolorduyu burdan yönetmiş, cumhuriyet döneminde kışlaya çevrilmiştir.
çok asaletli bir görüntüsü vardır.(askerliğimi doğubeyazıt da yaptım ordan biliyorum).dış kapısının som altından olduğunu söylemişlerdi bende acaip merak uyandırmıştı fakat kapının çalındığını duyunca çok şaşırmıştım.nedenine gelince o kapı normal yurdum kapısı değil taşınması için treyler gerekir hadi diyelim parçaladılar orda adam akıllı yol yok ki kaç güne götürdüler güzelim kapıyı.koca kapı çalınırken kimse nerde bu polis devlet diye yaygara çıkarmadımı(gerçi orda zor bir ihtimal batan geminin malları zihniyeti hakim insan coğrafyası orası)
dünyadaki ilk merkezi ısıtma sistemi bu yapıdadır. ancak geçtiğimiz yakın geçmişte yapılan restorasyon!! çalışması sırasında sıcak su boruları pimapen olarak değiştirilmiştir. evet bu gerçektir ve bu uygulama muz cumhuriyetlerinde dahi olmaz.
ishak Paşa Sarayı, saraydan öte bir külliyedir. istanbul Topkapı Sarayı'ndan sonra son devirde yapılmış sarayların en ünlüsüdür.
Doğubeyazıt ilçesi'nin 5 km. doğusunda, bir dağın yamacındaki tepe üzerine kurulan Saray, Osmanlı imparatorluğu'nun Lale Devrindeki son büyük anıt yapısıdır. 18. yy. Osmanlı mimarisinin en belirgin ve seçkin örneklerinden olduğu kadar, sanat tarihi yönünden de değeri büyüktür. Sarayın Harem Dairesi Takkapı kitabesine göre yapılış tarihi Hicri 1199, Miladî 1784'tür.
Saray binasının bulunduğu zemin vadi yakası olduğundan, kayalık ve sert bir yerdir. Eski Beyazıt şehrinin merkezinde olmasına rağmen, bu yapının üç tarafı (kuzey, batı, güney) dik ve meyillidir. Sadece doğu tarafında müsait bir düzlük vardır. Sarayın giriş kapısı buradadır. Aynı zamanda en dar cephesidir.
Saray, kalelerin özelliğini kaybettiği; ateşli silahların bulunduğu bir çağda yapıldığından, doğu yönündeki tepelere karşı müdafaası zayıftır. Cümle kapısı müdafaa bakımından en zayıf noktasıdır. Cümle kapısı bölümü, istanbul ve Anadolu'da kurulan saraylarınkinden farksız olup, taş işçiliği ve oymacılığı yönünden muntazamdır.
Türklere özgü tarihi saray örnekleri bugün ülkemizde pek az sayıda kalmıştır. Bunlardan biri de ishak Paşa Sarayı ve Külliyesi'dir.
ishak Paşa Sarayı şu mimari bölümlerden meydana gelir:
1- Dış cephe,
2- Birinci ve ikinci avlu,
3- Selamlık dairesi,
4- Cami binası,
5- Aşevi (Darüzziyafe),
6- Hamam,
7- Harem dairesi odaları,
8- Merasim ve eğlence salonu,
9- Takkapılar,
10- Cephanelik ve erzak odaları,
11- Türbe binası,
12- Fırın,
13- Zindan,
14- iç mimariden bazı bölümler (kapılar, pencereler, dolaplar, şerbetlikler, şömineler vs.)
Saray Osmanlı, Fars ve Selçuklu uygarlığının mimari üslubunu bünyesinde toplayan bir özellik taşır. Cildıroğullarından II. ishak Paşa ile Çolak Abdi Paşa'ca 1685'te yaptırılan saraya, 1784'te son şekil verilmiştir. Yapı yaklaşık olarak 115x50 m. ölçülerinde bir alana kurulmuştur. Kesme taştan yapılan sarayın doğu cephesindeki portali kabartma ve süslemeleriyle Selçuklu sanatının özelliklerini yansıtır.
Saray iki avlu ve bu avluda bulunan yapılar topluluğundan meydana gelmiştir. Birinci avludaki yapıların bazıları yıkılmıştır. Dört tarafı yapılarla çevrili ikinci avlu dikdörtgen planlıdır. Girişe göre sağ tarafta selamlık ve onun arkasında haremlik vardır. Bunların sonunda cami ve türbe bulunmaktadır. Türbe Selçuklu kümbet mimarisi üslubunda inşa edilmiştir. Saray bölümü iki kattan oluşmaktadır. 366 oda da bu iki kat içinde yer almaktadır. Her odada taştan yapılmış ocaklar vardır. Taş duvarlardaki boşluklar bütün yapının merkezi bir ısıtma sistemine sahip bulunduğunu göstermektedir. Divan salonu 20x3 m. boyutlarındadır. Duvarları ve tabanı taştandır. Duvarları Türk hat sanatının örnekleriyle, sülüsle yazılmış ayet ve beyitlerle süslüdür. Burada yer alan "ishak meram üzere kerem kıldı cihanı-Binyüzdoksandokuz buna oldu tarih" beytinden sarayın miladî 1784 yılında tamamlandığı anlaşılmaktadır. Sarayın ikinci avlusundaki türbe, kesme taştan yapılmıştır. Bu sekizgen türbe, Selçuklu türbe mimarisi geleneğinin tipik örneği olan kümbet şeklindedir ve iki katlıdır. Duvarları geometrik motiflerle süslüdür. Bu türbede Çolak Abdi Paşa, ishak Paşa ve yakınları yatmaktadır.
ağrı dağı'nın yanında bulunmasına rağmen hiç bir penceresi ağrı dağı'na bakmayan saraydır.
--spoiler--
ishak paşa; ağrı dağı'nın kudretinden ve büyüklüğünden nefret edermiş. o yüzden ağrı dağı'nı görmek istemememiş.
--spoiler--
ishak paşa'nın ağrı'da kendinden başka büyük bir şey olmadığına inandığı için yaptırdığı büyük saray.
bilinen ilk kalorifer sisteminin bulunduğu saray..
ayrıca birleşmiş milletler'in dünyada güneşin doğuşu ve batışının en güzel izlendiği yerler listesindede yeri vardır .. bir diğeri için : (bkz: nemrut dağı)
