cevabı hiçbir zaman öznellikten, ya da iç ve dış çevresel etkenlerden sıyrılarak, nesnel olarak verilemeyecektir.
ancak insanın temel olarak üç parçanın bileşimidir. insani yanı (süperego, vicdan/kalp), hayvani yanı(id, nefs) ve dengeleyici unsur, kendi tutarlılığını sağlamaya uğraşan (ego, akıl/irade). bencilliği de egonun tarafsız mı yoksa insani ya da hayvani yanlardan birine meyilli oluşuna göre değişkenlik gösterir.
ancak bu değişkenliğin yorumlanışı daima öznel kalır, çünkü id veya süperegodan biri kısmen ya da tamamen egoya kabul ettirse bile kendini, sürekli çatışma halinde olmaya devam edeceklerdir.
anarşist filozofların hayır diye cevap verdiği soru. anarşizm insanın özünde iyi olduğuna inanır. hatta rus anarşist kropotkin'in evrim kuramında karşılıklı yardımlaşma büyük yer tutar. ama erk, otorite ve devlet insanın özünü bozar, kötücül bir duruma sokar derler.
ben ise insan doğası diye bir şeye inanmıyorum. insanlar ilkel çağlarda hırstan ve bencillikten uzak durmuşlar ama şimdi ki durum böyle değil, toplumu alabildiğine bir bencillik dalgası sarmış. ama bu kadir-i mutlak mıdır? elbette değildir. toplumlar değişir değiştirir. hala zapatistalar hırstan mülkiyetten uzak mütevazi yaşamlar kurabiliyorsa, yeni gine'nin bilmem ne dağında insanlar bir tek hindistan cevizini bile paylaşıyorsa; ama bir yandan da otobüs kuyruğunda her allahın günü sıra kavgası yaptığım insanlar varsa ve dünya nüfusunun büyük kısmı kuyrukta önüme geçmek için beni ezip geçen insanlara benziyorsa insan doğasından bahsedemeyiz. herkesin özü bulunduğu şartlara ve yaşadığı olaylara göre değişir.
kişinin benliği ağır basar, vicdan da empati yapar. misal zor bir durumda başkasını kurtarabileceği durumda kaybedeceği bir şey yoksa kurtarır, lakin çok az seçenek varsa önce kendisinin hayatta kalmasını sağlar. yalnız hayvanlardaki bencillik, insanlarda beynin gelişmesiyle tuhaf fedakarlıklara da dönüşmüştür. bencilliğin tanımını nasıl yapıyorsunuz, bilmiyorum ama insan bencildir, tüm canlılar bencildir, fakat benciliz diye de paylaşım olmayacak değildir. iyi hissetmemiz de, egomuz içindir. fedakarlıklarımız, paylaştıklarımız da bencilliğimize çalışır esasen. yani bencil olmamak bile dolaylı yoldan bencil olmaktır.
kendimden örnek vermem gerekirse en bencil insan benim.
bir insanı seveyim ve sadece benim olsun istiyorum. 7/24 sevsin istiyorum. ve ben onu sevdiğim için hep mutlu olsun istiyorum. her istediğini yapayım, eli sıcak suya bile girmesin hep rahat etsin diye uğraşayım istiyorum. ve tabi bu esnada beni sadece sevsin ve göstersin istiyorum.
aşırı bencilim biliyorum ama yapacak bişey yok amk.
insan bencil olmalıdır.
ancak bu şekilde insanlığına bir onur katabilir. başkaları için yaşamak, çalışmak, çabalamak... bunların hepsi onursuz, insana hakaret unsuru içeren sahtekarlıklardır. eğer gerçekten bencil olabilirse insan, gerçekten başkalarına ihtiyaç duymaz ve başkalarının ihtiyacı olmazsa;
sağlıklı bir dünyanın temelleri atılmış olur.
ve bencillik sandığınız şey değildir;
bencillik, ego'ya sarılmaktır korkmadan ve mutlu olmadan.
insanın bencil olma hali ile olmama hali arasında çizilen sınır çizgisinin yerine göre değişir.
insanın yaşamını, dolayısı ile neslini sürdürmek için gereksinim duyacağı asgari koşulları sağlayana kadar kendi çıkarlarını gözetmesi bencillik olarak kabul görmüyor, bakmak ve geçindirmek zorunda olduğu kişiler için de aynı biçimde davranması yine bencillik kapsamında değerlendirilmiyor ise dünya üzerinde yaşam sürdüren büyük bir insan kitlesinin bencil olmadığı söylenebilir. annelik ve babalık içgüdüsü ile bir anda ortalığı kaplayan özveri bulutları ve sağladıkları verimli yağışları da düşünürsek istisnaların kaideyi bozmadığı kabulü ile insanların, aslında bencil yaratıklar olmadıklarını kabul etmemiz gerekir.
Çoğu durumda bencildir. Zaten hayatta kalmak için böyle olmak zorundadır. Fakat bazı durumlarda ben diye birşey kalmaz. Bir anne mesela evladı iyi olsun ister. Kendini ve içinde bulunduğu durumu düşünmez. Küçük bir yavru vardır ve ona muhtactir. Burada sadece amaç onu mutlu ve memnun etmektir. Ondan bir kar elde edeceğini düşünmez.
Edit: evet düşünürsek anne evladı mutluysa mutludur. Bu da bencilliğe mi giriyor bilemedim.
