Tartışmaya açık olan sorudur. Bence insan özgür doğar ama özgürlüğü şansına göre, doğduğu topraklara göre ve bu topraklarda yaşayan devletlerin oluşturdukları yasalara göre değişir ve çeşitlenir. Aslında özgürlüğün özünü filozoflar şöyle tanımlar: bir bireyin özgürlüğü başka bir bireyin özgürlüğünü kısıtlamamalıdır. işte bu noktada yukarıda bahsettiğim yasalar devreye girer. Şeri hukukla yönetilen ülkelerde ve bazı komünist ülkelerde özgürlükler kısıtlıyken demokratik ve laik toplumlarda özgürlük alanı daha geniş bırakılmıştır. Ama şu da bir gerçek ki çok ileri düzeyde demokratik ülkelerde bile özgürlük sınırsız değildir.
insan zaten doğuştan bazı özgürlüklere sahip olur. diğer, farklı türlü özgürlükleri de kendisi sonradan alır. ama mutlak özgürlüğün her şekilde imkansız olduğunu düşünüyorum. insan sadece zihninde özgürdür. insan sadece teorik olarak özgürdür. bir insan pratik anlamda mutlak özgürlüğe sahip olamaz. biz de diğer bütün canlılar gibi yaşamak için beslenme, barınma gibi ihtiyaçlarımızı karşılamak zorundayız. belki başka bir hayvan olsaydık bunu fiziksel gücümüzü kullanıp avlanarak, bir yerde barınarak karşılayabilirdik. ancak insan olmanın ve dolayısıyla kapitalizmin getirdiği parasal sistem buna asla izin vermez. para kazanmak zorundasın, miktarı önemli değildir bunun. ama yaşamak için temel gereksinimlerini karşılamak için bu kapitalist düzene bir şekilde uyum sağlamak zorundasındır ki bu da tamamen mutlak özgürlüğün önünde engeldir. başka bir hayvan olabilseydik özgür olabilirdik, belki christopher mccandless gibi cesur olabilseydik özgür olabilirdik. ama bizler bu toplumun bir parçasıyız. hayatta kalabilmektir ilk amacımız. illa ki özgür olunur, maddi anlamda özgür olunur, istediğini alırsın, istediğini giyersin, istediğini sever, istediğinle sevişirsin, istediğin yerde yaşarsın... ama bu kapitalist düzende mutlak özgürlük olamaz. bir yerlerde, sevdiğin ya da sevmediğin işi yaparak, ondan elde ettiğin kazançla hayatını sürdürmelisin. ortalama insan ömrünü 65 yıl kabul edersek, ilk 20-25 yılı zaten aileye bağımlı bir şekilde okuyarak geçiriyoruz.(okumak, gelecek için bir şeyler yapmak) ondan sonrası da sahip olduğumuz mesleği yapmakla geçiyor. bir mesleği de seveerek yapmak özgür olduğumuz anlamına gelmez bence. o yüzden, ben bir insanın 2013 yılında, günümüzde mutlak bir özgürlüğe sahip olamayacağını düşünüyorum. insan yalnızca zihninde özgürdür. bu da malesef 'özgür' olmaya yetmez. insan birçok özgürlüğünü kendisi alır, bunu biliyorum. bir de şunu biliyorum ki bu gerçekten çok acıdır: insandan da çoğu özgürlüğü kapitalizm alır.
aslında insan özgür müdür? Sorusu daha güzel olurdu dört bir tarafımız kural abideleriyle dolu şu hayatta ôzgürlüğü aramak ya da yaratmaya çalışmak sıfırdan başka birşey geçmiceğinin bi dolu kanıtıdır.
