insan iyidir de cevresi kotudur. Ruso abi dogru demis fransizlar da ozunde iyi insanlar ama cevrelerinde sarkozy gibi dallamalar oldugu surece pek bi sey beklememek lazim onlardan.
en temel insan tanımlamasını nasıl yaptığımız üstüne koyacağımız şeyler açısından çok mühim olduğundan geçmişten beridir tartışılagelen bir mevzudur.
örnekler verecek olursak;
rousseau'nın insanların iyi olduğuna yönelik eğilimi modern eğitimin temelinde yer alıyor. ona göre insan olduğu gibi kabul edilirse ve geliştirilirse iyiye yönelik bir varlıktır.
hobbes ise insanın doğasının kötü olduğunu düşünür. insan insanın kurdudur sözü zaten meşhurdur.
liberalizm anlayışı insanın bireysel özgürlüğünün önemli olduğu ve serbest bırakılan insanın iyi olan doğasının ortaya çıkacağını düşünür. serbest piyasa ekonomisi gibi, fikirler çatıştığında uzlaşılacak ortak nokta bulunurdan ziyade serbest piyasada liberal düşüncelere eğilimin otomatikman artacağını da bir nevi ön görmüyor değildir.
marksizm tabanlı ideolojiler ise aslında her ne kadar insancıllık vurgusunda bulunsa da insanın güce ve paraya tapan yapısı nedeniyle sınıfların oluştuğunu ve devrimle zorla bir dönüştürme ve sıkı devlet otoritesi olmadıkça da eşitliğin sağlanamayacağını iddia ediyor alttan alta. zaten bunu görenler sosyal demokrasiye terfi etti zamanla.
psikolojinin sistemli bir kuramsal temelini çizen freud'un etkilendiği kişilerse; marx, darwin ve kendisi itiraf etmese de kimi noktalarda nietzsche'dir başlıca.
freud düşüncesi günümüz modern insanını oldukça etkilemiştir. freud insanı hayvsansal güdüler temelli ele aldığından cinsellik ve saldırganlığı temel güdüler olarak belirler ve sevgiyi dahi süperegonun bastırması sonucu filtrelenmiş bir sonradan ortaya çıkan duygu olarak görür. yani sevgi insanın asli unsuru değildir. insan kaotik bir varlıktır.
kur'an da dikkatimi çeken şeyler ise; melekleri kan dökecek canlı yaratılmasına itirazı ve allah'ın siz bilmezsiniz şeklinde insana yönelik bir sır bırakması. şeytan'ın insanın kötü varlık olduğunu inanması ve kolayca azdırılabileceğini iddiası da dikkat çekici. şeytan meselesi konusunda da basit bir insanlar arası inatlaşma tarzı anlaşılmayıp olayın derinliğine inildiğinde düşünce zenginleştirilebilir.
yine bazı ayetlerde geçen insan nankördür, peşin yaşamayı sever babında ifadeler ve eşref-i mahlukat, ahsen-i takvim gibi kavramlar dikkat çekicidir. insan iyi ve kötüyü fıtratında taşıyan bir varlıktır kur'ana göre ve hayvanlaşmak ile meleklerden üstün olmak arasında iradi bir durumu vardır. iyi insan olmak için mücadele gerekliliği vurgusu vardır. hep ortada durmaya çalışmaktan ziyade yukarı doğru hareketlilik gösterilmesi gerektiği belirtiliyor. bir nevi kendini gerçekleştirme diyebileceğimiz olgun insana doğru ruhi bir yöneliş.
dediğim gibi insan doğasıyla ilgili tanımlamalarımız önemli. insanı anlamak için. temele konulan düşünceden habersiz üstünde yer eden sloganlarla yola çıkıyor olmak bazen kendimizle çelişmemize neden olabilir.
