evliya Çelebi, seyahatnamesinde Diyarbakır için, Diyar-ı Bikir (Kız şehri) adını da kullanmaktadır. Bikr, Bikir, Bâkir, Bekr kelimelerinin hepsi iLK, HER ŞEYiN EVVELi, EL SÜRÜLMEMiŞ, BOZULMAMIŞ, TEMiZ, HALiS, SU KATILMAMIŞ, GENÇ VE TAZE, iNCE, ZARiF anlamlarını taşımaktadır.
.
Bakıra Diyarbakır'da da, farscada da SIFIR denir. Evrendeki tüm güçlerin, hareketin, enerjinin toplamı sıfırdır. Sıfır hiçbir değişiklik göstermeyen bir miktar olup bu miktara ne ekler ne çıkarırsak, hiç bir değişiklik meydana gelmez. Sıfır nasıl ki, saflığı ve temizliği ifade ediyorsa, bâkir ve bikir de temizliğin, el değmemişliğin bir ifadesidir
Vanı Asur kraliçesi Semiramis kurdu. Bundan dolayı şehre Şahmirankent adı verildi. Daha sonra Persler döneminde buraya Van adında bir vali geldi ve şehri bayındır hale getirdiğinden şehre onun adı verildi.
Uşak
Çocuk veya genç adının halk dilinden söylenişidir. Bazı rivayetlere göre ise uşak (ayınla söylenişi) kelimesinin aşık kelimesinden geldiği söylenmiştir.
Urfa
Eski adı Orhoe veya Orhaidir. Dah sonra Araplar tarafından Rya çevrilmiştir. Bir diğer rivayete göre ise Kürtçeden gelmekte olup R yani güneş demektir. Şehir Babil hükümdarı Ramis-Nemrut tarafından kuruldu.
Tekirdağ
Adını, kıyı boyunca uzanan Tekirdağlarından almıştır.
Tokat
Eski adı Komana Pontikaidi. Tokat adının Pontika adının halk arasından değişmiş şeklidir.
Trabzon
Trapezus sözcüğünden gelir. Anlamı dörtköşedir.
Tunceli
Burada bazı maden yataklarının bulunmasından dolayı şehre Tunceli adı verilmiştir. Yani tunçülkesi demektir.
Sakarya
Adını sınırları içinden geçen Sakarya nehrinden alır
Samsun
Eski adı Amisosdur. Samsun ismi bu kelimenin halk arasından değiştirilmesidir.
Sivas
Adının nereden geldiği konusunda her hangi bir kayda rastlanmamıştır.
Siirt
Siirt adının Keldani aslından geldiği ve şehir anlamına geldiği söylenir. Diğer bir ravayete göre ise Sert kelimesinin bozulmuş şeklidir.
Rize
Kafkas kökenli bir kelime olduğu sanılmaktadır.
Ordu
Eski adı Kotyoradır. Halk tarafından bu isim değişikliğe uğramıştır.
Niğde
ilkçağda bölgede Nagdoslular adlı bir kavim yaşadığından bu şehre isimlerini vermişler. Arap kaynakları şehre Nekide veya Nikde demişlerdir. Halk ise şehre Niğde adını vermiştir.
Nevşehir
Onsekizinci yüzyıla kadar şehir bir köydü ve adı Muşkara idi. Daha sonra Nevşehirli Damat ibrahim Paşa köyünü geliştirdi ve yeni şehir anlamında Nevşehir adını verdi.
Malatya
Hititler döneminde buranın adı Meliddudur. Halk tarafından Malatya olarak değişmiştir.
Manisa
Yunanca Magnesyadan gelmiştir. Türkler burayı alınca Manisa olarak şehrin ismini değiştirdiler.
Mardin
Mardin adı Süryanicede Mardeden geldiği rivayet edilir. Romalılar Maride Araplar ise Mardin adını vermişlerdir. Diğer bir rivayet göre ise kürtçedeki Mer-din yani erkek, yiğit görmek kelimesinden geldiği söylenmiştir.
Muğla
Eski adı Mobolladır. Türkler buraya daha sonra Muğla demişlerdir.
Muş
Bir rivayete göre süryanicedeki suyu bol anlamına glene Muşadan diğer bir rivayete göre ise Şehrin kurucusu Muşetden gelmiştir
Karaman
ilk ismi Larandadır. Selçuklu ve Osmanlılarda ki ismi Larende idi. Karamanoğullarının başkenti olduğundan buraya daha sonra Karaman adı verildi.
Kahramanmaraş
Asıl adı Markasidir. Halk dilinde Maraş olarak değişmiştir. Kurtuluş savaşında Fransızlara karşı şehirlerini kahramanca savunduklarından meclis tarafından ll Şubat 1922de kahraman ünvanı verildi.
Kars
MÖ: 130-127 yılında buraya yerleşen Karsak oymağından dolayı şehre kars adı verilmiştir. Kars kelimesinin anlamı ise deve ya da koyun yününden yapılan elbise veya şal kuşağı anlamına gelir.
Kastamonu
Şehrin eski adı Tumanadır. Buraya daha sonra Gas-Gas isimli bir kavim yerleşti. işte Kastamonu Gas ve Tumanın birleşmesinden meydana gelmiştir.
Kayseri
Romalılar Mazaka adlı şehri alınca buraya Kaysarea adını verdiler. Yani imparator şehri anlamına gelir. Daha sonra Kayseri olarak halk arasında yayıldı
Kırşehir
Kır ve Şehir kelimesinin birleşmesinden oluşmuştur.
Kocaeli
Orhan gazi döneminde bu bölgeyi feth eden Akçakoca isimli komutandan dolayı buraya Kocaeli denildi.
Konya
isadan önce 47-50 ve 53 yıllarında Hıristiyan azizlerinden St. Paul burayı ziyaret etti ve şehir önemli bir dinsel merkez olarak gelişti. Bu nedenle Hıristiyanlar ona, isanın tasviri anlamına gelen ikonyum adını verdiler. Abbasiler burayı alınca Kuniyeye çevirdiler. Türkler bu ismi Konya olarak değiştirdi.
Kütahya
Frigler buraya Katyasiyum veya Katiation adını vermişlerdir. Daha sonra yöre halkı buraya Kütahya demiştir
istanbul
MÖ. 658 yılında Megara kralı Byzas tarafından kurulduğundan bu şehre kurucusundan dolayı Bizantion adı verilmiştir.
Roma imparatoro Marcus Avrelius döneminde imparatorun manevi babasının adıyla Antion olarak anıldı.
Bizans imparatoru Konstantin bu şehri yeniden kurunca buraya kendi adını verdi. Şehre Konstantin veya Konstanpolis adı verildi. Araplar Kostantiniye, Romalılar Konstantinopolis demişlerdir. Daha sonra bu ismin kısaltılmış şekli olan Stin-polis deyimi kullanıldı. işte istanbul bu Stin-Polis şehrinden türetildi.
Türkler burayı alınca Müslüman şehir anlamında islambol adını verdiler. Fakat daha sonra istanbul olarak değiştirildi.
izmir
Şehrin asıl adı Smyrnadır. izmir kelimesi smyrnanın halk arasındaki kullanış şeklidir. Homeros destanlarında bu kent ismini Kıbrıs Kralı Kinyrasın kızı Smyradan alır ve tanrıça Artemis izmirlidir. Kimi kaynaklara göre de, izmir şehrini ilk kuran Hititler değil, Amazonlardır. (Hititler de buraya Navlühun adını vermişlerdir.
Gaziantep
Şehrin eski adı Ayıntabdır. Kelime anlamı, pınarın gözü demektir. Halk bunu Antep olarak değiştirmiştir. Halk Kurtuluş savaşında Fransızlara karşı başarılı bir savaş verince 6 Şubat 1921de çıkartılan bir yasayla Gazi ünvanı verildi.
Gümüşhane
Burada daha önceleri gümüş madenleri olduğundan, bu şehre Gümüşhane denilmiştir
Edirne
Romalılar döneminde imparator Hadrianus tarafından kurulduğu için şehir Hadrianopolis dını alır. Hadrianusun şehri anlamına gelen bu sözcük, sonradan değşimlere uğrayarak Edirne halini aldı.
Elazığ
1834 yılında Mezra denilen yerde kuruldu.1862 yılında buraya o sıradaki padişah Abdülazizin onuruna Mamuretülaziz adı verildi. Bu ismi uzun bulan halk onu Elaziz olarak kısalttı. 1937 yılında Elazığa çevrildi.
Elazığ
Erzincan ovasından adını alır. Ezirgan diye halk tarafından söylenir. Buranın eski adı Erizadır.
Erzurum
Ardı Rum kelimesinden gelir. Yani Rum toprağı demektir. Diğer bir rivayete göre de Selçuklular buraya Erzen-Rum demişlerdir. Erzen darı demektir. Şehir o zamanlar bir tahıl ambarı olarak kullanılmıştır.
Eskişehir
Eski adı Doylaiondur. 1080 yılında Türkler burayı ele geçirdi. 1175 yılında burasını Bizans geri aldı. Kılıçarslan bu şehri daha sonra geri alınca, ona Bizim eski Şehrimiz anlamına gelen Eski Şehir adını verdi.
Diyarbakır
Bakır ülkesi anlamına gelmektedir. Bu ismin kaynağı Diyar-ı Bekirdir. Bekirin memleketi anlamına gelir. Bunun nedeni de Bekir b. Vail adlı Arap göçebe boyunun buraya yrleşmiş olmasından kaynaklanır. Diyarbakırın eski adı Amid veya Ameddir. Gelen veya bizim anlamına gelir. Dede Korkut kitabında Amide Hamid de denilmiştir.
Denizli
Deniz-ili kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. il eski Türkçede ülke, memleket anlamına gelir. Yani deniz memleketi denilir.Bir diğer rivayete göre de kelimenin aslı domuz-ili'dir. Bu da bölgede domuz çokluğundan kaynaklanmaktadır.
Çanakkale
Marmara ve Ege denizlerini birleştiren Boğazdaki şehir ve kasabaların en büyüğü ve il merkezidir. Boğazın doğu kıyısında ve en dar yerinde kurulmuştur. Burada denizini şekli tıpkı bir çanağı andırır. Bugünkü ismini buradan alır.
Çankırı
ilkçağda Gangra kalesinin eteğinde kuruldu. ismini Gangra kalesinden alan Çankırıya yakın zamana kadar Çangırı ve Çenğiri deniliyordu.
Çorum
Rivayete göre Çoğurum kelimesinden türetilmiştir. Bu da bölgede zamanında Rumların çoğunluğu oluşturmasından kaynaklanmaktadır.
BURSA
Eski çağlardaki Bitinya bölgesinin başkentidir. Buraya kurucusu Bitinya kralı Prusiasın adı verildi. (MÖ:ll.yüzyıl)
BURDUR
Eski adı Askaniyadır. ismini yanında kurulmuş olduğu Burdur gölünden alır.
BOLU
Önceleri Bithynion Romalılar döneminde ise Claudiopolis adı verildi. Türkler burayı alınca Claudiopolis sözcüğünü kısaltıp sadece polis dediler. Daha sonra bu da halk dilinde değişerek Bolu oldu.
BiTLiS
Kimi tarihçilere göre, Bageş ya da Pagiş sözcüklerinden türemiştir. Kimilerine göre de Büyük iskenderin komutanı Lis ya da Badlis burada bir kale kurmuş. Bitlis sözcüğü bu komutanın isminden kaynaklanıyormuş.
BiNGÖL
Buradaki bir çok göllerden dolayı bu isim kendisine verildi.
BiLECiK
Bizanslılar döneminde burada Bilekoma adlı bir kale vardı. Osman bey burayı alınca bu adı Bilecik olarak adını verdi.
BAYBURT
Eldeki kaynaklara göre kasabanın ortaçağdaki adı Paypert ya da Pepert idi. Bayburt adı buradan gelmektedir.
BALIKESiR
Şehrin adının eski hisar anlamına gelen Paleokastiodan türediği sanılmaktadır. Halk arasında dolaşan bir söylentiye göre de balı çok anlamına gelir. Çünkü Kesir Arapçada çok anlamına gelmektedir
AĞRI
ismi sınırları içindeki Ararat dağından alır. Çok eski çağlarda yeryüzü korkunç bir su baskınınına uğradı.(Nuh Tufanı) Nuh peygamber bütün canılardan bir çifti alarak bir gemiye bindirdi. Gemi Cudi (islam kaynaklarına göre) (Hristiyan kaynaklarına göre de Ararat Ağrı) dağına kondu. Ararat, önce aran sonra da Ağrı adını aldı.
AKSARAY
Selçuklu Sultanı izzettin Kılıçarslan, şehirde cami, medrese, kümbetler ve büyük ve beyaz bir saray yaptırdı. Şelir Aksaray adını işte bu beyaz saraydan aldı.
AMASYA
Amasya şehrini tarihçi Strabona göre Amazon karalı Amasis kurdu ve ona Amasis kenti anlamına gelen Amasesia ismini verdi.
AYDIN
ilk olarak Argoslar tarafından kuruldu. Anadolu beylerinden Aydınoğlu Mehmet beyden aldı. Aydın, Mehmet beyin babasının ismidir.
ARTViN
iskitler tarafından kuruldu. Artvin sözü iskitçedir.
ANTALYA
MÖ ll.ci yüzyılda Bergama karalı Attalos ll tarafından kuruldu. Şehir önceleri ismini kurucusundan aldı ve Attaleia adıyla anıldı. Daha sonra bu isim Adalia, Antalia ve en son Antalya şekline dönüştü.
ANKARA
islam kaynaklarında Ankaranın adı Enguru olarak geçer. Kimilerine göre Ankara sözü Farsça Üzüm anlamına gelen Engürden, ya da Yunancada Koruk anlamına gelenAguiradadan türemiştir.
Bazılarına Hint-Avrupa dillerindeki Eğmek anlamına gelen Ank ya da Sankskritçe de; Kıvrıntı,, anlamına gelen ankabadan veya Latinceden çengel anlamına gelen uncusdan türediği ileri sürülmektedir. Frig dilinde Ank engebeli, karışık arazi anlamına gelir. Şehrin diğer isimleri; Ankyra, Ankura, Ankuria, Angur, Engürlü, Engürüye, Angare, Angera, Ancora, Ancora ve son olarak Ankara şeklini almıştır.
ANTAKYA
MÖ 300 yıllarında Makedonya Kralı Seleukoz bu yörede Antakyayı kurdu ve şehre babasının ismi olan Antiokhia adını verdi. Zamanla büyüyen kent, başkent halini aldı.
AFYONKARAHiSAR
Afyon türkülerinde sık sık Hisar sözcüğü geçer. Hisarın bedenleri çevirin gidenleri Bu hisar sözcüğünün Afyon türkülerinde sık sık yinelenmesi nedensiz değildir. Eski adı Akroenos olan şehri Selçuklular uzun süren bir kuşatmadan sonra ele geçirdiler. Hisar kuşatma anlamına gelir. Acılarla elde edilen yere Karahisar dediler ve orada, kara taşlardan bir kale kurdular. Onaltıncı yüzyılda bölgede afyon yetiştirlmeye başlayınca, Karahisarın başına bir de Afyon eklendi ve şehir Afyonkarahisar adını aldı.
ADAPAZARI
Bu ilimize Adapazarlılar kasaca Ada der. Çünkü Sakarya ve Çark suyu arasında yer alan şehir, tıpkı bir adayı andırır. Pazar sözüne gelince: Burası onyedinci yüzyılda yörenin Pazar yeriydi. işte, Adapazarı bu iki sözcüğün Ada ve Pazar sözcüklerinin birleşmesinden oluştu. Adapazarı, Sakarya ilimizin merkezidir.
--spoiler--
kaynak:http://www.egze.com/forum...eski-isimleri-vt6846.html
